Ο “εξευγενισμός” των Εξαρχείων αποτελεί ένα θέμα που έχει απασχολήσει ποικιλοτρόπως τα τελευταία χρόνια την επικαιρότητα. Ωστόσο, δεν είναι ούτε η πρώτη, ούτε η μοναδική περίπτωση. Τη δεκαετία του ’80, η Πλάκα υποβλήθηκε σε ανάλογη διαδικασία “εξευγενισμού,” με αποτέλεσμα την εκδίωξη των λαϊκών στρωμάτων αλλά και των μουσικών υποκουλτούρων όπως πανκ, ροκ, μπουάτ, κλπ. Στις δεκαετίες του ’90 και ‘2000, το Μεταξουργείο-Γκάζι υποστηρίχθηκε από οργανισμούς πολιτιστικού κεφαλαίου και τη βιομηχανία ψυχαγωγίας, προκειμένου να επιτύχει τον “εξευγενισμό” της περιοχής με νέα μαγαζιά, θεατρικές σκηνές, εκδηλώσεις, εθνικ φαγητό, βιολογικές αγορές, κοκτέιλ, wine bars, νεοκαφενεία και νέους τρόπους ζωής, ανεβάζουν τη δυνητική γαιοπρόσοδο (αξία γης σε σχέση με τη πραγματική) παράγοντας νέες υπεραξίες, εκτοπίζοντας πάλι τους κατοίκους, εσωτερικούς μετανάστες από τη Θράκη, μετανάστες χωρίς χαρτιά, Ρομά κ.ά.
Το gentrification των Εξαρχείων
Σήμερα, λοιπόν έχει έρθει και η σειρά των Εξαρχείων. Μετά την “υποβάθμισή” τους, έχοντας διαλύσει τις δημόσιες υποδομές μέσω της υποχρηματοδότησης και της κακοδιαχείρησης, αφήνοντας για παράδειγμα τα παγκάκια στον Λόφο του Στρέφη σε άθλια κατάσταση, ή την παιδική χαρά να μοιάζει με γιαπί, την έλλειψη φωτισμού και καθαρισμού, τη παρουσία-επιτήρηση της αστυνομίας υπό το βλέμμα της οποίας αναπτύσσονταν κατά περίεργο τρόπο παράνομες δραστηριότητες όπως διακίνηση ναρκωτικών, “προστασία” κ.λπ., η κυβέρνηση έρχεται να χαρακτηρίσει την περιοχή ως “άντρο ανομίας”, αναδεικνύοντας την απαραίτητη κρατική παρέμβαση για την αναβάθμιση της περιοχής. Αυτό πήρε σάρκα και οστά σε πρώτη φάση με την απόφαση δημιουργίας μετρό στην Πλατεία Εξαρχείων αλλά και την ανάπλαση του Λόφου του Στρέφη μέσω ιδιωτικής κτηματομεσιτικής εταιρίας (την οποία ο σημερινός Δήμαρχος ευτυχώς ακύρωσε). Τα Εξάρχεια βιώνουν έναν νέο “εξευγενισμό”, με πολλές κατοικίες να έχουν ήδη πωληθεί σε ξένους επενδυτές, όπως Ισραηλινά και κινέζικα funds. Tο Airbnb συμπληρώνει αυτή την κατάσταση μετατρέποντας μέρος των κατοίκων της περιοχής σε νομάδες.
Αναπόφευκτα, άρχισαν σιγά σιγά να ξεμυτίζουν και μαγαζιά ανάλογου ύφους της νέας αγοράς που άρχισε να εξαπλώνεται με φρενήρεις ρυθμούς. Μαγαζιά που προφανώς παρεκκλίνουν από το μοτίβο των προηγούμενων επιχειρήσεων -νεοκαφενεία, vegan εστιατόρια, wineries, υβριδικά σαντουιτσάδικα, κομμωτήρια κτλ., που για την ώρα συνυπάρχουν μαζί με τις επιχειρήσεις που φέρουν την pro-gentrification αισθητική. Συλλογικά καφενεία, πανκ πιτσαρίες, βιβλιοπωλεία παλαιού τύπου, σουβλατζίδικα, ροκ μπαρ κτλ. Και τονίζω εδώ το “επιχειρήσεις”, γιατί είτε με τον έναν είτε με τον άλλον τρόπο, αναφερόμαστε πάντα σε καπιταλιστικές επιχειρήσεις. 1 και 1 μας κάνουν 2 και σκοπός της καπιταλιστικής επιχείρησης είναι πάντα η μεγιστοποίηση της κερδοφορίας της.
Η περίπτωση Polyamorous
Το υβριδικό ανθοπωλείο Polyamorous βρίσκεται υπό την ιδιοκτησία δύο ανθρώπων που προσπαθούν να βιοποριστούν από ένα μαγαζί που έστησαν μόνοι τους. Όπως ακριβώς κάνει κι ένα φαρμακείο, ένα περίπτερο, ή ένα καφενείο. Τώρα, αν κάποιοι βρίσκουν ενοχλητικό το γεγονός ότι εμπορεύεται δονητές, κρασιά και λουλούδια, αντί για ασπιρίνες, τσιγάρα, σουβλάκια ή ρεμπέτικα γλέντια, είναι κατανοήτο, αλλά σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί λόγο “πεσίματος”.
Επιπλέον, το να αποφασίσεις να επιτεθείς σε μια από αυτές τις μικρές επιχειρήσεις, σε καμία περίπτωση δεν στοχοποιείς τον ταξικό σου εχθρό. Πόσω μάλλον όταν στην περιοχή παίζουν ανενόχλητα μπάλα τα Ισραηλινά και κινέζικα funds και η περιοχή αστυνοκρατείται 24/24.
View this post on Instagram
Εντούτοις, σε κάθε περίπτωση βρίσκω προβληματική την προσωπική στοχοποίηση των ιδιοκτητών ενός μαγαζιού και πιστεύω ότι η οποιαδήποτε κριτική θα πρέπει να βασίζεται σε συγκεκριμένες και όχι σε γενικές κατηγορίες. Όπως αναφέρει κι ένας φίλος σε ένα παλαιότερο κείμενο, «δεν στοχοποιούμε πολιτικά ποτέ πρόσωπα αν τα πρόσωπα αυτά δεν έχουν κάνει κάτι συγκεκριμένα βλαπτικό σε άλλο πρόσωπο», η προσωπική στοχοποίηση προϋποθέτει και συγκεκριμένη, μεμπτή πράξη.
Τα τρικάκια που πετάχτηκαν στο Polyamorous έγραφαν “ενάντια στον εξευγενισμό της γειτονιάς μας”, υποδεικνύοντας τον υποτιθέμενο υποστηρικτικό ρόλο των ιδιοκτητών στον εξευγενισμό της περιοχής χωρίς να παρέχουν περεταίρω πληροφορίες. Μια ελλιπής και ανεπαρκής κριτική, ανίκανη να εγείρει σοβαρό πολιτικό λόγο, δεν έχει καμία χρησιμότητα. Είναι σημαντικό να επικεντρωθούμε σε συγκεκριμένες πράξεις, αν θέλουμε να έχουμε έναν αποτελεσματικό διάλογο.
Όταν για παράδειγμα οι εργασιακές αυθαιρεσίες ή σεξιστικές συμπεριφορές ενός μαγαζάτορα, πυροδοτούν μια συλλογική απάντηση, είναι κάτι κοινωνικά χρήσιμο. Όπως όταν για παράδειγμα η αναίτια απόλυση ενός εργαζομένου πήρε ως απάντησε την παρέμβαση αλληλέγγυων και πρώην εργαζομένων που απαιτούσαν την επαναπρόσληψή του. Μια κίνηση που λειτούργησε ως μορφή πολιτικής πίεσης, καθώς έβαλε ένα φρένο στις εργασιακές αυθαιρεσίες.
Είναι τα Εξάρχεια για όλους; Γιατί η Εκάλη σίγουρα δεν είναι.
Σκεφτείτε όλα εκείνα τα μέρη στα οποία ένας μετανάστης, ένας άνεργος, ή ένας φτωχός δεν έχει πρόσβαση. Προφανώς, δεν υπάρχει νόμος που εμποδίζει κάποιον από το να κυκλοφορεί στις πιο ακριβές και γκλαμουράτες περιοχές της πόλης. Αντίθετα, η οικονομική αδυναμία είναι αυτή που περιορίζει τις επιλογές του. Δεν τον εμποδίσει κανείς να κολυμπήσει στο Καβούρι, στον Αστέρα Βουλιαγμένης, αλλά οι βίλες που είναι χτισμένες πάνω στο κύμα είναι αυτές που θα του στερήσουν την πρόσβαση. Δεν θα του απαγορεύσει κάποιος να περπατήσει στην Εκάλη ή στο Καστρί, αλλά δεν θα είναι σε θέση να πιει ούτε έναν καφέ. Ωστόσο, για όποιον δεν το γνωρίζει, το οικονομικό σύστημα που υπάρχει στην περιοχή των Εξάρχειων είναι ο επίσης καπιταλισμός. Ούτε εκεί αν δεν έχεις φράγκο δεν μπορείς ούτε να φας σε ένα εστιατόριο, ούτε να πιείς, είτε σε ένα καφενείο, είτε σε ένα winery.
Αυτό που διαφοροποιεί τα Εξάρχεια δεν είναι ούτε τα καφενεία, ούτε τα αναρχομάγαζα. Είναι ουσιαστικά η ιστορική παρουσία του συγκεκριμένου πολιτικοκοινωνικού βιόκοσμου και η σφραγίδα που άφησε επί δεκαετίες και αφήνει καθημερινά στην περιοχή. Το γεγονός ότι η περιοχή βρίσκεται στο κέντρο μεγάλων πανεπιστημιακών σχολών όπως η Νομική, το Χημείο, το Πολυτεχνείο, η ΑΣΟΕΕ, αναπόφευκτα έφερε κοινωνικές ζυμώσεις, όπου οι νέοι ζούσαν και κινούνταν, διαμορφώνοντας την ανάγκη για έναν διαφορετικό τρόπο ζωής. Εκεί, αναπτύχθηκαν χώροι κινηματικοί, καταλήψεις, συνελεύσεις, συλλογικές κουζίνες, κοινωνικά ιατρεία, σχολεία μεταναστών κ.λπ.
Σε αυτό το πλαίσιο, τα Εξάρχεια έγιναν επίσης το πεδίο διαμαρτυρίας και συγκρούσεων με την αστυνομία, ξεκινώντας συνήθως από το φοιτητικό κίνημα, όπως συνέβη με τις καταλήψεις του 1979, το Χημείο το 1985, αλλά και πιο πρόσφατα παραδείγματα, όπως τα φοιτητικά του 2006-2007.
Ένας πόλεμος ενάντια στην εικόνα της αστικής φτώχειας
Για χρόνια τα Εξάρχεια παρουσιάζονταν σαν το «άντρο» της «κοινωνικής παρέκκλισης», ένα «άβατο» όπως τα χαρακτήριζαν επί δεκαετίες, κυρίως επειδή στο μικροαστικό φαντασιακό της ελληνικής κοινωνίας δε χώραγε ο πλουραλιστικός τρόπος ζωής.
Η επιλογή τους εξευγενισμού της περιοχής, ξεκινώντας από τη δημιουργία μετρό στην πλατεία, αποτελεί το πρώτο βήμα μιας καλοζυγισμένης στρατηγικής από την πλευρά των αρχών. Ξέρει ότι από την τοπική κοινωνία, κάποιους θα τους πάρει μαζί της και κάποιους θα τους χτυπήσει, διώχνοντας τους οριστικά από την περιοχή.
Τώρα λοιπόν που η πόλη απογυμνώνεται σιγά-σιγά από τις ιστορικές και κοινωνικές της δραστηριότητες κι ο δημόσιος χώρος αλλάζει χέρια, έρχονται οι μπουλντόζες του μετρό να σπάσουν την βιωματική συνέχεια στο χώρο και στο χρόνο που χαρακτηρίζουν τα Εξάρχεια. Όλο αυτό δεν έχει να κάνει τόσο με την επιλογή μιας κήρυξης πολέμου από την πλευρά των αρχών ενάντια σε έναν πολιτικό χώρο – αν και υπάρχει αυτή η πλευρά – αλλά περισσότερο με την κήρυξη ενός πολέμου ενάντια στην εικόνα της αστικής φτώχειας, ενάντια σε κάθε τι που δεν φαίνεται γκλαμουράτο, δεν έχει φαντεζί ονόματα όπως ενάντια σε κάθε τι που χαλάει την εικόνα μιας χώρας που μοιάζει με βιτρίνα προς πώληση.
Δε νομίζω ωστόσο πως η σημερινή πολιτιστική ή, πολιτική ταυτότητα των Εξαρχείων μπορεί να διαφυλαχθεί με επιθέσεις σε μικρές επιχειρήσεις όπως το Polyamorous ή το κάθε μαγαζί του οποίου η αισθητική ταυτότητα τσιγκλάει. Η κριτική ότι το τάδε ή το δίνα μαγαζί εξευγενίζει είναι μια άστοχή κριτική -ακόμα και παγίδα, γιατί απλοποιεί το φαινόμενο του εξευγενισμού. Το εγχείρημα του εξευγενισμού της περιοχής έχει ψηλά στην ατζέντα της την καταστολή, την εκδίωξη των προσφύγων, τις εκκενώσεις των καταλήψεων, ανοίγοντας τον δρόμο στα ξένα funds και τα Airbnb.
Δυσβάστακτα ενοίκια μας διώχνουν έναν έναν από τα σπίτια μας καθώς οι μισθοί μας μειώνονται. Μια εποικοδομητική και παραγωγική πολιτική κριτική με στόχο την κοινωνική αλλαγή, θα επικεντρωνόταν στην κριτική της φτωχοποίησης της ζωής μας. Τα τελευταία χρόνια έχει υπάρξει σχετικά περιορισμένη μαζική δράση και μεγάλη ασυμφωνία μέσα στο κίνημα. Οι επιθέσεις σε random μαγαζιά μου φαίνεται ότι απλά φανερώνει την αδυναμία του κινήματος να καταπιαστεί με τα ουσιαστικά κοινωνικά προβλήματα. Αλλά κανείς δεν είπε ότι η μετουσίωση της δυσαρέσκειας σε ζωή και δράση είναι μια εύκολη υπόθεση.
✥ Δείτε επίσης: Τα Εξάρχεια είναι αυτή την στιγμή η πιο ασφαλής γειτονιά στο κέντρο της Αθήνας
Ο “εξευγενισμός” των Εξαρχείων αποτελεί ένα θέμα που έχει απασχολήσει ποικιλοτρόπως τα τελευταία χρόνια την επικαιρότητα. Ωστόσο, δεν είναι ούτε η πρώτη, ούτε η μοναδική περίπτωση. Τη δεκαετία του ’80, η Πλάκα υποβλήθηκε σε ανάλογη διαδικασία “εξευγενισμού,” με αποτέλεσμα την εκδίωξη των λαϊκών στρωμάτων αλλά και των μουσικών υποκουλτούρων όπως πανκ, ροκ, μπουάτ, κλπ. Στις δεκαετίες του ’90 και ‘2000, το Μεταξουργείο-Γκάζι υποστηρίχθηκε από οργανισμούς πολιτιστικού κεφαλαίου και τη βιομηχανία ψυχαγωγίας, προκειμένου να επιτύχει τον “εξευγενισμό” της περιοχής με νέα μαγαζιά, θεατρικές σκηνές, εκδηλώσεις, εθνικ φαγητό, βιολογικές αγορές, κοκτέιλ, wine bars, νεοκαφενεία και νέους τρόπους ζωής, ανεβάζουν τη δυνητική γαιοπρόσοδο (αξία γης σε σχέση με τη πραγματική) παράγοντας νέες υπεραξίες, εκτοπίζοντας πάλι τους κατοίκους, εσωτερικούς μετανάστες από τη Θράκη, μετανάστες χωρίς χαρτιά, Ρομά κ.ά.
Το gentrification των Εξαρχείων
Σήμερα, λοιπόν έχει έρθει και η σειρά των Εξαρχείων. Μετά την “υποβάθμισή” τους, έχοντας διαλύσει τις δημόσιες υποδομές μέσω της υποχρηματοδότησης και της κακοδιαχείρησης, αφήνοντας για παράδειγμα τα παγκάκια στον Λόφο του Στρέφη σε άθλια κατάσταση, ή την παιδική χαρά να μοιάζει με γιαπί, την έλλειψη φωτισμού και καθαρισμού, τη παρουσία-επιτήρηση της αστυνομίας υπό το βλέμμα της οποίας αναπτύσσονταν κατά περίεργο τρόπο παράνομες δραστηριότητες όπως διακίνηση ναρκωτικών, “προστασία” κ.λπ., η κυβέρνηση έρχεται να χαρακτηρίσει την περιοχή ως “άντρο ανομίας”, αναδεικνύοντας την απαραίτητη κρατική παρέμβαση για την αναβάθμιση της περιοχής. Αυτό πήρε σάρκα και οστά σε πρώτη φάση με την απόφαση δημιουργίας μετρό στην Πλατεία Εξαρχείων αλλά και την ανάπλαση του Λόφου του Στρέφη μέσω ιδιωτικής κτηματομεσιτικής εταιρίας (την οποία ο σημερινός Δήμαρχος ευτυχώς ακύρωσε). Τα Εξάρχεια βιώνουν έναν νέο “εξευγενισμό”, με πολλές κατοικίες να έχουν ήδη πωληθεί σε ξένους επενδυτές, όπως Ισραηλινά και κινέζικα funds. Tο Airbnb συμπληρώνει αυτή την κατάσταση μετατρέποντας μέρος των κατοίκων της περιοχής σε νομάδες.
Αναπόφευκτα, άρχισαν σιγά σιγά να ξεμυτίζουν και μαγαζιά ανάλογου ύφους της νέας αγοράς που άρχισε να εξαπλώνεται με φρενήρεις ρυθμούς. Μαγαζιά που προφανώς παρεκκλίνουν από το μοτίβο των προηγούμενων επιχειρήσεων -νεοκαφενεία, vegan εστιατόρια, wineries, υβριδικά σαντουιτσάδικα, κομμωτήρια κτλ., που για την ώρα συνυπάρχουν μαζί με τις επιχειρήσεις που φέρουν την pro-gentrification αισθητική. Συλλογικά καφενεία, πανκ πιτσαρίες, βιβλιοπωλεία παλαιού τύπου, σουβλατζίδικα, ροκ μπαρ κτλ. Και τονίζω εδώ το “επιχειρήσεις”, γιατί είτε με τον έναν είτε με τον άλλον τρόπο, αναφερόμαστε πάντα σε καπιταλιστικές επιχειρήσεις. 1 και 1 μας κάνουν 2 και σκοπός της καπιταλιστικής επιχείρησης είναι πάντα η μεγιστοποίηση της κερδοφορίας της.
Η περίπτωση Polyamorous
Το υβριδικό ανθοπωλείο Polyamorous βρίσκεται υπό την ιδιοκτησία δύο ανθρώπων που προσπαθούν να βιοποριστούν από ένα μαγαζί που έστησαν μόνοι τους. Όπως ακριβώς κάνει κι ένα φαρμακείο, ένα περίπτερο, ή ένα καφενείο. Τώρα, αν κάποιοι βρίσκουν ενοχλητικό το γεγονός ότι εμπορεύεται δονητές, κρασιά και λουλούδια, αντί για ασπιρίνες, τσιγάρα, σουβλάκια ή ρεμπέτικα γλέντια, είναι κατανοήτο, αλλά σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί λόγο “πεσίματος”.
Επιπλέον, το να αποφασίσεις να επιτεθείς σε μια από αυτές τις μικρές επιχειρήσεις, σε καμία περίπτωση δεν στοχοποιείς τον ταξικό σου εχθρό. Πόσω μάλλον όταν στην περιοχή παίζουν ανενόχλητα μπάλα τα Ισραηλινά και κινέζικα funds και η περιοχή αστυνοκρατείται 24/24.
View this post on Instagram
Εντούτοις, σε κάθε περίπτωση βρίσκω προβληματική την προσωπική στοχοποίηση των ιδιοκτητών ενός μαγαζιού και πιστεύω ότι η οποιαδήποτε κριτική θα πρέπει να βασίζεται σε συγκεκριμένες και όχι σε γενικές κατηγορίες. Όπως αναφέρει κι ένας φίλος σε ένα παλαιότερο κείμενο, «δεν στοχοποιούμε πολιτικά ποτέ πρόσωπα αν τα πρόσωπα αυτά δεν έχουν κάνει κάτι συγκεκριμένα βλαπτικό σε άλλο πρόσωπο», η προσωπική στοχοποίηση προϋποθέτει και συγκεκριμένη, μεμπτή πράξη.
Τα τρικάκια που πετάχτηκαν στο Polyamorous έγραφαν “ενάντια στον εξευγενισμό της γειτονιάς μας”, υποδεικνύοντας τον υποτιθέμενο υποστηρικτικό ρόλο των ιδιοκτητών στον εξευγενισμό της περιοχής χωρίς να παρέχουν περεταίρω πληροφορίες. Μια ελλιπής και ανεπαρκής κριτική, ανίκανη να εγείρει σοβαρό πολιτικό λόγο, δεν έχει καμία χρησιμότητα. Είναι σημαντικό να επικεντρωθούμε σε συγκεκριμένες πράξεις, αν θέλουμε να έχουμε έναν αποτελεσματικό διάλογο.
Όταν για παράδειγμα οι εργασιακές αυθαιρεσίες ή σεξιστικές συμπεριφορές ενός μαγαζάτορα, πυροδοτούν μια συλλογική απάντηση, είναι κάτι κοινωνικά χρήσιμο. Όπως όταν για παράδειγμα η αναίτια απόλυση ενός εργαζομένου πήρε ως απάντησε την παρέμβαση αλληλέγγυων και πρώην εργαζομένων που απαιτούσαν την επαναπρόσληψή του. Μια κίνηση που λειτούργησε ως μορφή πολιτικής πίεσης, καθώς έβαλε ένα φρένο στις εργασιακές αυθαιρεσίες.
Είναι τα Εξάρχεια για όλους; Γιατί η Εκάλη σίγουρα δεν είναι.
Σκεφτείτε όλα εκείνα τα μέρη στα οποία ένας μετανάστης, ένας άνεργος, ή ένας φτωχός δεν έχει πρόσβαση. Προφανώς, δεν υπάρχει νόμος που εμποδίζει κάποιον από το να κυκλοφορεί στις πιο ακριβές και γκλαμουράτες περιοχές της πόλης. Αντίθετα, η οικονομική αδυναμία είναι αυτή που περιορίζει τις επιλογές του. Δεν τον εμποδίσει κανείς να κολυμπήσει στο Καβούρι, στον Αστέρα Βουλιαγμένης, αλλά οι βίλες που είναι χτισμένες πάνω στο κύμα είναι αυτές που θα του στερήσουν την πρόσβαση. Δεν θα του απαγορεύσει κάποιος να περπατήσει στην Εκάλη ή στο Καστρί, αλλά δεν θα είναι σε θέση να πιει ούτε έναν καφέ. Ωστόσο, για όποιον δεν το γνωρίζει, το οικονομικό σύστημα που υπάρχει στην περιοχή των Εξάρχειων είναι ο επίσης καπιταλισμός. Ούτε εκεί αν δεν έχεις φράγκο δεν μπορείς ούτε να φας σε ένα εστιατόριο, ούτε να πιείς, είτε σε ένα καφενείο, είτε σε ένα winery.
Αυτό που διαφοροποιεί τα Εξάρχεια δεν είναι ούτε τα καφενεία, ούτε τα αναρχομάγαζα. Είναι ουσιαστικά η ιστορική παρουσία του συγκεκριμένου πολιτικοκοινωνικού βιόκοσμου και η σφραγίδα που άφησε επί δεκαετίες και αφήνει καθημερινά στην περιοχή. Το γεγονός ότι η περιοχή βρίσκεται στο κέντρο μεγάλων πανεπιστημιακών σχολών όπως η Νομική, το Χημείο, το Πολυτεχνείο, η ΑΣΟΕΕ, αναπόφευκτα έφερε κοινωνικές ζυμώσεις, όπου οι νέοι ζούσαν και κινούνταν, διαμορφώνοντας την ανάγκη για έναν διαφορετικό τρόπο ζωής. Εκεί, αναπτύχθηκαν χώροι κινηματικοί, καταλήψεις, συνελεύσεις, συλλογικές κουζίνες, κοινωνικά ιατρεία, σχολεία μεταναστών κ.λπ.
Σε αυτό το πλαίσιο, τα Εξάρχεια έγιναν επίσης το πεδίο διαμαρτυρίας και συγκρούσεων με την αστυνομία, ξεκινώντας συνήθως από το φοιτητικό κίνημα, όπως συνέβη με τις καταλήψεις του 1979, το Χημείο το 1985, αλλά και πιο πρόσφατα παραδείγματα, όπως τα φοιτητικά του 2006-2007.
Ένας πόλεμος ενάντια στην εικόνα της αστικής φτώχειας
Για χρόνια τα Εξάρχεια παρουσιάζονταν σαν το «άντρο» της «κοινωνικής παρέκκλισης», ένα «άβατο» όπως τα χαρακτήριζαν επί δεκαετίες, κυρίως επειδή στο μικροαστικό φαντασιακό της ελληνικής κοινωνίας δε χώραγε ο πλουραλιστικός τρόπος ζωής.
Η επιλογή τους εξευγενισμού της περιοχής, ξεκινώντας από τη δημιουργία μετρό στην πλατεία, αποτελεί το πρώτο βήμα μιας καλοζυγισμένης στρατηγικής από την πλευρά των αρχών. Ξέρει ότι από την τοπική κοινωνία, κάποιους θα τους πάρει μαζί της και κάποιους θα τους χτυπήσει, διώχνοντας τους οριστικά από την περιοχή.
Τώρα λοιπόν που η πόλη απογυμνώνεται σιγά-σιγά από τις ιστορικές και κοινωνικές της δραστηριότητες κι ο δημόσιος χώρος αλλάζει χέρια, έρχονται οι μπουλντόζες του μετρό να σπάσουν την βιωματική συνέχεια στο χώρο και στο χρόνο που χαρακτηρίζουν τα Εξάρχεια. Όλο αυτό δεν έχει να κάνει τόσο με την επιλογή μιας κήρυξης πολέμου από την πλευρά των αρχών ενάντια σε έναν πολιτικό χώρο – αν και υπάρχει αυτή η πλευρά – αλλά περισσότερο με την κήρυξη ενός πολέμου ενάντια στην εικόνα της αστικής φτώχειας, ενάντια σε κάθε τι που δεν φαίνεται γκλαμουράτο, δεν έχει φαντεζί ονόματα όπως ενάντια σε κάθε τι που χαλάει την εικόνα μιας χώρας που μοιάζει με βιτρίνα προς πώληση.
Δε νομίζω ωστόσο πως η σημερινή πολιτιστική ή, πολιτική ταυτότητα των Εξαρχείων μπορεί να διαφυλαχθεί με επιθέσεις σε μικρές επιχειρήσεις όπως το Polyamorous ή το κάθε μαγαζί του οποίου η αισθητική ταυτότητα τσιγκλάει. Η κριτική ότι το τάδε ή το δίνα μαγαζί εξευγενίζει είναι μια άστοχή κριτική -ακόμα και παγίδα, γιατί απλοποιεί το φαινόμενο του εξευγενισμού. Το εγχείρημα του εξευγενισμού της περιοχής έχει ψηλά στην ατζέντα της την καταστολή, την εκδίωξη των προσφύγων, τις εκκενώσεις των καταλήψεων, ανοίγοντας τον δρόμο στα ξένα funds και τα Airbnb.
Δυσβάστακτα ενοίκια μας διώχνουν έναν έναν από τα σπίτια μας καθώς οι μισθοί μας μειώνονται. Μια εποικοδομητική και παραγωγική πολιτική κριτική με στόχο την κοινωνική αλλαγή, θα επικεντρωνόταν στην κριτική της φτωχοποίησης της ζωής μας. Τα τελευταία χρόνια έχει υπάρξει σχετικά περιορισμένη μαζική δράση και μεγάλη ασυμφωνία μέσα στο κίνημα. Οι επιθέσεις σε random μαγαζιά μου φαίνεται ότι απλά φανερώνει την αδυναμία του κινήματος να καταπιαστεί με τα ουσιαστικά κοινωνικά προβλήματα. Αλλά κανείς δεν είπε ότι η μετουσίωση της δυσαρέσκειας σε ζωή και δράση είναι μια εύκολη υπόθεση.
