Το Πάσχα στην Ελλάδα έχει συνδεθεί άρρηκτα με την οικογένεια και την επανένωση των μελών της. Η εκκλησία, τα Πάθη του Χριστού και η νηστεία, βρίσκονται σε πρωταρχικό πλάνο. Μην ξεχνάμε ότι πρόκειται για τη σπουδαιότερη γιορτή του Χριστινισμού. Η καθημερινότητά μας περιβάλλεται από μία άλλη συνθήκη, πιο πένθιμη. Όλοι προετοιμάζονται για την Ανάσταση, τηρώντας μία συγκεκριμένη ιεροτελεστεία. Τη Μεγάλη Εβδομάδα, η οικογένεια συγκεντρώνεται για να φτιάξει κουλουράκια και τσουρέκι, ενώ τη Μεγάλη Πέμπτη, βάφουν κόκκινα αυγά.

Η επιστροφή στο χωριό

Πατροπαράδοτο Πάσχα σημαίνει, επιστροφή στις ρίζες και στον τόπο καταγωγής. Μεσούσης της Μεγάλης Εβδομάδας, συνήθως, όλη η οικογένεια, γονείς και παιδιά, ετοιμάζονται, χωρίς να ξεχάσουν τις λαμπάδες από τη νονά ή τον νονό, μπαίνουν στο αμάξι και ξεκινάνε προκειμένου να οδεύσουν προς τα πάτρια εδάφη. Εκεί, περιμένουν, οι παππούδες που μέρες, μην πω εβδομάδες, αναμένουν καρτερικά αυτές τις μέρες. Έχουν συγυρίσει το σπίτι, το έχουν καθαρίσει και το έχουν διαμορφώσει έτσι ώστε να υπάρχει το περιβάλλον ζεστασιάς, που θέλουν να προσφέρουν. Οι αφανείς ήρωες, που περιμένουν την Λαμπρή για να ευχαριστήσουν με κάθε τρόπο τα παιδιά τους και να χαρούν τα εγγόνια τους. Αυτοί, που έχουν ζήσει την στέρηση σε όλο τους το βίο εξαιτίας των κακουχιών και των δύσκολων συνθηκών, φτάνουν κάποιες φορές να στερούνται ακόμη και σήμερα για να παρέχουν στην οικογένειά τους τα απαραίτητα εφόδια. Δεν τους νοιάζει, αν θα στερηθούν για ακόμη μία φορά οι ίδιοι. Είναι μία ηθική πράξη για αυτούς, που έχει μεγάλο συναισθηματικό αντίκτυπο, ενώ ενισχύεται οι δεσμοί γίνονται πιο δυνατοί. Οι ίδιοι, αποτελούν τα πιο γερά θεμέλια. Πολλές φορές αναρωτιόμαστε αν υπάρχει ανιδιοτέλεια. Ε, λοιπόν, υπάρχει. Οι παππούδες είναι οι πιο ανιδιοτελείς άνθρωποι.

Τι άλλο σημαίνει Πάσχα; Οι αναμνήσεις που ξυπνάνε, η νοσταλγία, η χαρά του εμείς, της συλλογικότητας, η τήρηση των παραδόσεων και φυσικά το ελληνικό πατροπαράδοτο γλέντι. Αποβίβαση στο χωριό, σημαίνει και επανασύνδεση με οικεία πρόσωπα που έχουμε να δούμε πολύ καιρό, που με το που μας δουν θα τρέξουν να μας καλοσωρίσουν και να μας δώσουν κάποιο κέρασμα. Η φιλοξενία τους είναι πηγαία, ενώ βασικό τους μέλημα είναι η φροντίδα. Όλοι είναι έτοιμοι, να σου ανοίξουν την πόρτα του σπιτικού τους να σε κεράσουν κρασί ή τσίπουρο και να σε φιλέψουν ένα μεζέ. Οι μυρωδιές σε κατακλύζουν με το που φτάνεις, αυτή η αίσθηση του οικείου αναδύεται σε δευτερόλεπτα και νιώθεις αμέσως την αίσθηση της θαλπωρής. Τα ξύλα καίγονται ολημερίς στα τζάκια, το κρεμμυδάκι και κάθε λογής μυρωδικό, καταφέρνουν να εισχωρήσουν στις μύτες των περαστικών από τις απανταχού κατσαρόλες των νοικοκυραίων. Όλα θυμίζουν Πάσχα και τα συναισθήματα ξεπροβάλλουν, από πολλές γωνιές, σαν τα λουλούδια την άνοιξη.

Η Κυριακή του Πάσχα είναι η μέρα που περιμένουν όλοι. Ημέρα χαράς, γιορτής και παραδοσιακών φαγητών. Από την προηγούμενη μέρα, ιεροτελεστικά γίνονται όλες οι απαραίτητες προετοιμασίες, κυρίως για το κοκορέτσι, ενώ την ίδια μέρα συνεχίζονται από νωρίς το πρωί. Ο καφές συνοδεύεται με τσουρέκι και σπιτικά κουλουράκια και παράλληλα στήνονται τα κάρβουνα που αρχίζουν να καίγονται με ευλάβεια. Τον ρόλο του ψήστη, συνήθως, τον αναλαμβάνει ένας και οι υπόλοιποι έχουν βοηθητικό ρόλο. Μόλις ανέβει ο ήλιος, μπαίνουν τα πρώτα τα τραγούδια για ζέσταμα που δειλά δειλά, συνοδεύονται με κρασί. Η περισσευούμενη, από το προηγούμενο βράδυ, μαγειρίτσα βγαίνει στο τραπέζι και συνοδεύεται με σαλάτες, διάφορες αλοιφές και πατάτες, μέχρι να ετοιμαστούν και τα υπόλοιπα. Το καλό πράγμα, αργεί να γίνει, άλλωστε πρόκειται για μία διαδικασία σχεδόν στωϊκή. Όλοι είναι χαρούμενοι, μιλάνε, γελάνε. Είναι ευγνώμονες για αυτή την συνθήκη.

Πόσο αγία είναι η ελληνική οικογένεια; 

Είναι πάντα έτσι; Μήπως για κάποιους είναι ουτοπική η παραπάνω συνθήκη ή δεν την έχουν ζήσει ποτέ; Το Πάσχα για πολλούς δεν φέρνει την κατάνυξη, αλλά την αγγαρεία και την καταπίεση. Δεν μετράνε αντίστροφα τις μέρες για πάνε, αλλά τις μέρες που θα τους οδηγήσουν και πάλι πίσω στο σπίτι τους. Καμία υπερβολή δεν έχουν τα παραπάνω, είναι η αλήθεια που πραγματικά πονάει πολλούς και τη βιώνουν κάθε φορα που παρευρίσκονται σε τέτοιου είδους οικογενειακές συγκεντρώσεις. Θρησκευτικές γιορτές, γενέθλια και καλοκαίρι είναι ενδεικτικά, κάποιες από αυτές.

Πρέπει να τηρούνται όλα τα έθιμα, οι παραδόσεις και να τηρείται ευλαβικά η πίστη. Με αφετηρία αυτά, ξεκινάνε οι περισσότερες διενέξεις το Πάσχα. Ο αθεϊσμός και ο αγνωστικισμός, διατυπώνουν θέσεις ως προς τις  θρησκευτικές πεποιθήσεις που οφείλουν να γίνονται σεβαστές. Δεν γίνονται και αυτό είναι το πρόβλημα, όπως σεβαστά δεν γίνονται και άλλα ζητήματα. Όσο θα διαβάζετε, θέλω να μετράτε τα δικαιώματα και οι θέσεις που καταπατούνται. Η καταπίεση που ασκείται θεωρώ ότι είναι αυτονόητη. Ακολουθεί ένας εξάλογος με πράγματα που ακούγονται, κατά τη διάρκεια των ημερών της επίσκεψής σας.

1. Η παρουσία στον Επιτάφιο και την Ανάσταση είναι υποχρεωτική. Δεν έχει σημασία αν δεν πιστεύεις ή δεν επιθυμείς να πας. Είναι καταναγκαστικό. Τα επιχειρήματα που πάντα βγαίνουν στην επιφάνεια είναι: “Έχουμε να σε δούμε τόσο καιρό, πρέπει να μας κάνεις τη χάρη“, “Φιλοξενήσε και είσαι αναγκασμένος να έρθεις“, “Αν δεν έρθεις σημαίνει ότι δεν μας αγαπάς” και το καλύτερο όλων “Τι θα πει το χωριό;“.

2. Το ένδυμα της εκκλησίας, πρέπει να παίρνει έγκριση από την οικογενειακή επιτροπή. Αν θεωρηθεί ότι δεν είναι κομψό, ευπρεπές και δεν τηρεί τις προϋποθέσεις, πρέπει να γίνει αμέσως αλλαγή. Δεν είναι τυχαίο που αυτο αποφασίζετε συνήθως στην πρώτη κατοικία.

3. Η κινησιολογία και ο τρόπος ομιλίας σε δημόσιο χώρο, μπορούν να γίνουν αντικείμενο κριτικής. “Μη μιλάς τόσο έντονα“, “Μην κάνεις τόσες κινήσεις με τα χέρια σου“, είναι μόνο μερικά από αυτά.

4. Οι παρέες και οι συναναστροφές, περνάνε από κόσκινο. “Γιατί δεν χαιρέτησες την κόρη της Μαρίας; Να την πάρετε να βγείτε” και το αντίθετο “Γιατί βγαίνεις με την Ελένη, δεν είναι καλή κοπέλα“. Η επιβολή της άποψης μέχρι τώρα, βλέπουμε ότι κυριαρχεί σε αρκετούς τομείς.

5. Αναπόφευκτα γίνεται κριτική για τις σπουδές και το επάγγελμά σας. Η κριτική είναι τόσο εύκολη, μερικές φορές πιο έυκολη από το να πεις “καλημέρα“. “Τι σχολή είναι αυτή που διάλεξες για να ακολουθήσεις, άνεργος θα μείνεις!“, “Είναι ο σερβιτόρος επάγγελμα, γι’ αυτό σπούδασες;“. Οι συνθήκες είναι δύσκολες και το ξέρουν. Όμως, ο γιος του Γιώργου, πέρασε ιατρική και είναι επιτυχημένος.

6. Η παντρεία και το παιδί, θα σου ορίσουν τη ζωή. Η πιο συχνή ερώτηση που θα ακούσεις είναι “Κάνα καλό παιδί έχεις βρει;” ή αν έχεις σχέση “Πότε λέτε να κανονίσετε τον γάμο; Καιρός είναι.” Μία ερώτηση που ξέρεις ότι είναι τόσο σίγουρο ότι θα ειπωθεί, όσο και η ανατολή του ηλίου. Μία ερώτηση που πάντα σου ανεβάζει τους παλμούς, λες και βάζεις κάποιο energy drink στον οργανισμό σου. Όσο προετοιμασμένος και να είσαι, πάντα θα πιάσεις τον εαυτό σου να εκνευρίζεται.

Μέλος ή μέλη της οικογένειας, γίνονται αντικειμένα κριτικής, τα οποία πρέπει να συμπεριφέρονται και να πράττουν, σύμφωνα με τη δική τους κοσμοθεωρία και αξίες. Παππούδες, θείες, θείοι, ξαδέρφια και γείτονες, γίνονται μία γροθιά και μοιάζουν πιο ενωμένοι από ποτέ, την περίοδο του Πάσχα. Φέρνουν μία άλλη πνοή στην γιορτινή ατμόσφαρα. Όχι, αυτή τη μοσχομυριστή. Αυτή που σε κάνει να θες να φύγεις από τον χώρο, που νιώθεις ότι δεν μπορείς να αναπνεύσεις χωρίς να πάρεις άδεια που πρέπει να έχει περάσει από τα Κ.Ε.Π..

Πουθενά δεν είναι όλα ρόδινα, αυτό είναι γεγονός. Το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε, όμως, είναι να σεβόμαστε τον άλλον και τα όρια του. Η ενσυναίσθηση πρέπει να καλλιεργηθεί, να ποτιστεί και να ανθίσει παντού. Ακόμα, είναι ακαλλιέργητη και τα χωράφια δεν μπορούν να θεριστούν. Ο καθένας μας, οφείλει να πετάει ένα σποράκι, όπου μπορεί, όποτε μπορεί. Σιγά σιγά, ίσως, καταφέρουμε να έρθει η άνοιξη, αλλά και η κατάνυξη, όλο τον χρόνο.