Κοιτώντας τον τελευταίο χρόνο τα stories στο Instagram, παρατήρησα ότι αρκετοί διαδικτυακοί μου φίλοι έχουν αρχίσει να διαβάζουν βιβλία αυτοβοήθειας, αλλά και στο TikTok υπάρχουν, επίσης, πολλοί χρήστες που ανεβάζουν κριτικές γι’ αυτά. Η δημοτικότητά τους έχει αυξηθεί κατακόρυφα και αυτό αποδεικνύεται και από την πληθώρα των podcasts ευεξίας και θετικότητας στο Spotify. Οι ανελέητοι ρυθμοί της καθημερινότητας, η μάχη με την ακρίβεια και η διαρκώς αναπτυσσόμενη μετέωρη αίσθηση, ότι δεν ξέρουμε τι θα ξημερώσει αύριο, μας έχουν οδηγήσει να αναζητούμε συνεχώς τρόπους να κάνουμε τη ζωή μας καλύτερη. Ωστόσο, παρά την επικρατούσα μαυρίλα, είναι η ζωή μας έτσι όπως τη σκεφτόμαστε;
Είναι γνωστό ότι από το καλό υπάρχει και το καλύτερο, όμως, δίνουμε την πρέπουσα σημασία στο πρώτο; Ενώ μπορεί να είμαστε εμείς και η οικογένειά μας υγιείς, να περιτριγυριζόμαστε από όμορφους -στη ψυχή- ανθρώπους, να έχουμε μία στέγη πάνω από το κεφάλι μας, τροφή για να φάμε και μια δουλειά που μας παρέχει τον μισθό μας -έστω κι αν δεν είναι η ιδανική για εμάς. Συχνά ξεχνάμε τον κόπο και την ενέργεια που έχουμε καταναλώσει προκειμένου να αποκτήσουμε αυτά τα βασικά πράγματα, γιατί θεωρούμε ότι είναι αυτονόητα. Αυτή είναι και η παγίδα στην οποία πέφτουμε, γιατί «τα αγαθά κόποις κτώνται», ούτε έρχονται ουρανοκατέβατα, ούτε μας προσφέρονται απλόχερα.
Η ρουτίνα και η εξοικείωση, μας κάνουν ξεχνάμε, έτσι έχει προγραμματιστεί ο εγκέφαλός μας. Αυτό συμβαίνει εξαιτίας της τάσης των νευρώνων να πυροδοτούνται όλο και λιγότερο ως απάντηση σε πράγματα που είναι σταθερά. Ας πούμε ότι φέρνουν στο σπίτι σας ένα φυτό, μπορεί να είναι τριανταφυλλιά, γιασεμί, γαρδένια, πάντως πρόκειται για κάτι μοσχομυριστό, το οποίο θα τοποθετήσετε στο κατάλληλο σημείο στη βεράντα σας. Βάζω στοίχημα ότι ακόμα κι αν έχει καλό καιρό και βρίσκεστε κοντά στο φυτό, δεν θα σας κάνει εντύπωση η μυρωδιά του. Μπορεί όταν το πρωτοαντικρίσατε καθώς και για κάποια ώρα αργότερα, να νιώθατε χαρά και ευχαρίστηση, όμως, αυτά τα συναισθήματα φαίνεται να εξαφανίζονται μετά από λίγο και σε κάποιες περιπτώσεις ξεχνάμε ακόμα και την ύπαρξή του. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και με μία καλή παράσταση ή ταινία, τον ερχομό μίας θετικής είδησης για την καριέρα σας ή ενός χαρμόσυνου γεγονότος από κάποιο κοντινό σας πρόσωπο.
Το νέο είναι πάντα ενδιαφέρον. Μας κάνει να νιώθουμε ζωντανοί, αλλά και αυτό το συναίσθημα υποχωρεί όταν η πληροφορία καταγραφεί και εμπεδωθεί. Όταν γίνει μέρος της καθημερινότητάς μας. Θυμάμαι όταν μου είχε κάνει δώρο μία πολύ καλή μου φίλη έναν πίνακα, που ζωγράφισε η ίδια, για τα γενέθλιά μου. Τον κρέμασα την ίδια στιγμή γεμάτη ενθουσιασμό σε εμφανές σημείο κοντά στην εξώπορτα του σπιτιού και μετά από λίγες μέρες -παρόλο που περνούσα συνέχεια από μπροστά του- σταμάτησα να του δίνω σημασία. Τις περισσότερες φορές μπορεί να το βλέπω ως ένα απλό διακοσμητικό, αλλά αν σταθώ μπροστά του, θα αναδυθεί ξανά η χαρά που ένιωσα όταν τον πήρα στα χέρια μου, έστω και σε μικρότερο ποσοστό. Ευτυχώς, έχουμε τη δύναμη να αλλάξουμε τον τρόπο που βλέπουμε τα πράγματα και να βάλουμε φρένο στην απευαισθητοποίηση.
Το κλειδί είναι τα μικρά διαλείμματα από την καθημερινότητά μας. Πρόσφατα γκρινιάζοντας για τη μαυρίλα που πλέον εισέρχεται επιθετικά μέσα μας, στην ψυχή μας, ένας καλός μου φίλος με ρώτησε πότε ήταν η τελευταία φορά που κοίταξα τον ουρανό ή που χάρηκα με κάτι που είδα γενικά, οτιδήποτε κι αν ήταν αυτό. Το πρώτο που μου ήρθε στο μυαλό ήταν ένα ζευγάρι, μικρό σε ηλικία, να είναι αγκαλιά και να γελάνε σε ένα παγκάκι στο πάρκο της γειτονιάς μου. Μία τρυφερή και κατά τ’ άλλα απλή στιγμή, μου ξύπνησε δικές μου αντίστοιχες μνήμες τις οποίες νοστάλγησα, καθώς παρατηρούσα τη γεμάτη πάθος και ζεστασιά κινησιολογία τους και τις ρυτίδες χαράς τους.
Νοστάλγησα κάτι που ήδη έχω στη ζωή μου, αλλά όμως δεν το απολαμβάνω πάντα με την προαναφερθείσα ζέση. Επειδή θεωρώ δεδομένο ότι θα συμβεί, δεν εντυπωσιάζομαι και, αυτό είναι το πρόβλημα. Αν κάτι είναι σταθερό, συχνά υποθέτουμε (ίσως ασυνείδητα) ότι παραμένει ως έχει -που φυσικά δεν ισχύει. Ως αποτέλεσμα, εστιάζουμε την προσοχή και την προσπάθειά μας στο επόμενο πράγμα στη λίστα μας. Αλλά αν μπορούμε να κάνουμε τη σταθερά λιγότερο σταθερή, η προσοχή μας θα επιστρέψει φυσικά σε αυτήν. Αν είναι καλή στον πυρήνα της, μπορεί απλώς να ξαναζωντανέψει. Αν εστιάζουμε περισσότερο σε όσα ήδη έχουμε, θα καταφέρουμε να νιώθουμε ζωντανοί και να ξαναφέρουμε την λαχτάρα στο προσκήνιο. Αυτό φυσικά ισχύει και για τις ερωτικές σχέσεις.
Όταν η διάσημη θεραπεύτρια ζευγαριών Esther Perel ζήτησε από τους ανθρώπους να περιγράψουν ένα περιστατικό κατά το οποίο έλκονταν περισσότερο από τον σύντροφό τους, ανέφεραν δύο γενικές καταστάσεις. Πρώτον, έλκονταν ιδιαίτερα από το σύζυγό τους όταν ένιωθαν άγνωστοι και άγνωστες – για παράδειγμα, όταν έβλεπαν το σύντροφό τους από μακριά ή όταν τον παρατηρούσαν να συνομιλεί με αγνώστους. Δεύτερον, έλκονταν ιδιαίτερα από τον/την σύζυγό τους όταν έλειπαν και στη συνέχεια όταν ξαναβρίσκονταν. Το συμπέρασμα της Perel υποστηρίζεται από την επιστήμη. Μια μελέτη του 2007 σε 237 άτομα έδειξε ότι όταν οι άνθρωποι περνούν περισσότερο χρόνο μακριά από τον σύντροφό τους, αναφέρουν ότι αναπτύσσουν μεγαλύτερο σεξουαλικό ενδιαφέρον γι’ αυτόν.
Τι γίνεται όμως αν δεν μπορούμε να ξεφύγουμε από την καθημερινότητά μας, έστω και για λίγο; Όταν νιώθουμε ότι είναι δυσβάσταχτη και δεν υπάρχει τίποτα ωραίο γύρω μας; Μπορείτε να κοιτάξετε για λίγα δευτερόλεπτα τον ουρανό, όντως πιάνει και, να προσπαθήσετε να αγνοήσετε τη βουή της πόλης. Μόλις χαλαρώσετε, η φαντασία σας θα ενεργοποιηθεί. Τότε είναι η στιγμή να σκεφτείτε ό,τι ωραίο έχει συμβεί στη ζωή σας και να το εμπλουτίσετε με χρώματα και λεπτομέρειες. Αυτή η μικρή πράξη μπορεί να σας κάνει να νιώσετε ευγνωμοσύνη για ό,τι έχετε.
Είναι λίγο σα να βλέπετε έναν εφιάλτη στον οποίο χάνετε ένα αγαπημένο σας πρόσωπο κι όταν ξυπνάτε, συνειδητοποιείτε ότι όλα ήταν ένα όνειρο. Και τότε, πέρα από την ανακούφιση θα νιώσετε, θα γεμίσει όλο σας το σώμα με το αίσθημα της ευγνωμοσύνης. Μπορεί πριν σας πάρει ο ύπνος να νομίζατε ότι σας έλειπαν ένα σωρό πράγματα από τη ζωή σας, αλλά όταν ανοίξατε, νιώσατε πιο πλήρης από ποτέ.
Γιατί, όμως, η συναισθηματική αντίδραση συνηθίζεται τόσο γρήγορα; Γιατί έχουμε αναπτύξει έναν εγκέφαλο που αντλεί όλο και λιγότερη ευχαρίστηση από τα καλά πράγματα που είναι σταθερά στη ζωή μας; Και ίσως το πιο σημαντικό, δεν θα ήταν υπέροχο αν γουστάρατε τη δουλειά σας, το σπίτι σας ή τον σύζυγό σας όπως ακριβώς κάνατε στην αρχή;
Ίσως ναι, ή ίσως και όχι. Η εξοικείωση με το καλό σας οδηγεί στο να προχωράτε μπροστά και να προοδεύετε. Αν δεν είχατε την εμπειρία της συνήθειας, θα ήσασταν ικανοποιημένοι συνεχώς με το ελάχιστο δυνατό ή όπως λένε στην Αμερική: με το «bare minimum». Οι φιλοδοξίες και τα όνειρα θα λιγόστευαν. Ξαφνικά θα ήμασταν όλοι νωχελικοί και το αίμα μας δεν θα έβραζε ποτέ.
Ευτυχώς, ο εγκέφαλός μας ζητά συνέχεια το κάτι παραπάνω και μας κρατάει σε εγρήγορση. Ωστόσο, για να απολαμβάνουμε τη ζωή που και που πρέπει να πατάμε φρένο, γιατί η τόση ταχύτητα είναι χαοτική, μας κάνει να ζαλιζόμαστε και να ξεχνάμε όσα ήδη έχουμε γύρω μας και μόνο δεδομένα δεν πρέπει να θεωρούνται σήμερα. Γι’ αυτό κλείστε τα μάτια σας, νοσταλγήστε, ονειρευτείτε και παρατηρήστε ξανά εκείνο τον πίνακα που σας έκανε δώρο ο φίλος σας.
Κοιτώντας τον τελευταίο χρόνο τα stories στο Instagram, παρατήρησα ότι αρκετοί διαδικτυακοί μου φίλοι έχουν αρχίσει να διαβάζουν βιβλία αυτοβοήθειας, αλλά και στο TikTok υπάρχουν, επίσης, πολλοί χρήστες που ανεβάζουν κριτικές γι’ αυτά. Η δημοτικότητά τους έχει αυξηθεί κατακόρυφα και αυτό αποδεικνύεται και από την πληθώρα των podcasts ευεξίας και θετικότητας στο Spotify. Οι ανελέητοι ρυθμοί της καθημερινότητας, η μάχη με την ακρίβεια και η διαρκώς αναπτυσσόμενη μετέωρη αίσθηση, ότι δεν ξέρουμε τι θα ξημερώσει αύριο, μας έχουν οδηγήσει να αναζητούμε συνεχώς τρόπους να κάνουμε τη ζωή μας καλύτερη. Ωστόσο, παρά την επικρατούσα μαυρίλα, είναι η ζωή μας έτσι όπως τη σκεφτόμαστε;
Είναι γνωστό ότι από το καλό υπάρχει και το καλύτερο, όμως, δίνουμε την πρέπουσα σημασία στο πρώτο; Ενώ μπορεί να είμαστε εμείς και η οικογένειά μας υγιείς, να περιτριγυριζόμαστε από όμορφους -στη ψυχή- ανθρώπους, να έχουμε μία στέγη πάνω από το κεφάλι μας, τροφή για να φάμε και μια δουλειά που μας παρέχει τον μισθό μας -έστω κι αν δεν είναι η ιδανική για εμάς. Συχνά ξεχνάμε τον κόπο και την ενέργεια που έχουμε καταναλώσει προκειμένου να αποκτήσουμε αυτά τα βασικά πράγματα, γιατί θεωρούμε ότι είναι αυτονόητα. Αυτή είναι και η παγίδα στην οποία πέφτουμε, γιατί «τα αγαθά κόποις κτώνται», ούτε έρχονται ουρανοκατέβατα, ούτε μας προσφέρονται απλόχερα.
Η ρουτίνα και η εξοικείωση, μας κάνουν ξεχνάμε, έτσι έχει προγραμματιστεί ο εγκέφαλός μας. Αυτό συμβαίνει εξαιτίας της τάσης των νευρώνων να πυροδοτούνται όλο και λιγότερο ως απάντηση σε πράγματα που είναι σταθερά. Ας πούμε ότι φέρνουν στο σπίτι σας ένα φυτό, μπορεί να είναι τριανταφυλλιά, γιασεμί, γαρδένια, πάντως πρόκειται για κάτι μοσχομυριστό, το οποίο θα τοποθετήσετε στο κατάλληλο σημείο στη βεράντα σας. Βάζω στοίχημα ότι ακόμα κι αν έχει καλό καιρό και βρίσκεστε κοντά στο φυτό, δεν θα σας κάνει εντύπωση η μυρωδιά του. Μπορεί όταν το πρωτοαντικρίσατε καθώς και για κάποια ώρα αργότερα, να νιώθατε χαρά και ευχαρίστηση, όμως, αυτά τα συναισθήματα φαίνεται να εξαφανίζονται μετά από λίγο και σε κάποιες περιπτώσεις ξεχνάμε ακόμα και την ύπαρξή του. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και με μία καλή παράσταση ή ταινία, τον ερχομό μίας θετικής είδησης για την καριέρα σας ή ενός χαρμόσυνου γεγονότος από κάποιο κοντινό σας πρόσωπο.
Το νέο είναι πάντα ενδιαφέρον. Μας κάνει να νιώθουμε ζωντανοί, αλλά και αυτό το συναίσθημα υποχωρεί όταν η πληροφορία καταγραφεί και εμπεδωθεί. Όταν γίνει μέρος της καθημερινότητάς μας. Θυμάμαι όταν μου είχε κάνει δώρο μία πολύ καλή μου φίλη έναν πίνακα, που ζωγράφισε η ίδια, για τα γενέθλιά μου. Τον κρέμασα την ίδια στιγμή γεμάτη ενθουσιασμό σε εμφανές σημείο κοντά στην εξώπορτα του σπιτιού και μετά από λίγες μέρες -παρόλο που περνούσα συνέχεια από μπροστά του- σταμάτησα να του δίνω σημασία. Τις περισσότερες φορές μπορεί να το βλέπω ως ένα απλό διακοσμητικό, αλλά αν σταθώ μπροστά του, θα αναδυθεί ξανά η χαρά που ένιωσα όταν τον πήρα στα χέρια μου, έστω και σε μικρότερο ποσοστό. Ευτυχώς, έχουμε τη δύναμη να αλλάξουμε τον τρόπο που βλέπουμε τα πράγματα και να βάλουμε φρένο στην απευαισθητοποίηση.
Το κλειδί είναι τα μικρά διαλείμματα από την καθημερινότητά μας. Πρόσφατα γκρινιάζοντας για τη μαυρίλα που πλέον εισέρχεται επιθετικά μέσα μας, στην ψυχή μας, ένας καλός μου φίλος με ρώτησε πότε ήταν η τελευταία φορά που κοίταξα τον ουρανό ή που χάρηκα με κάτι που είδα γενικά, οτιδήποτε κι αν ήταν αυτό. Το πρώτο που μου ήρθε στο μυαλό ήταν ένα ζευγάρι, μικρό σε ηλικία, να είναι αγκαλιά και να γελάνε σε ένα παγκάκι στο πάρκο της γειτονιάς μου. Μία τρυφερή και κατά τ’ άλλα απλή στιγμή, μου ξύπνησε δικές μου αντίστοιχες μνήμες τις οποίες νοστάλγησα, καθώς παρατηρούσα τη γεμάτη πάθος και ζεστασιά κινησιολογία τους και τις ρυτίδες χαράς τους.
Νοστάλγησα κάτι που ήδη έχω στη ζωή μου, αλλά όμως δεν το απολαμβάνω πάντα με την προαναφερθείσα ζέση. Επειδή θεωρώ δεδομένο ότι θα συμβεί, δεν εντυπωσιάζομαι και, αυτό είναι το πρόβλημα. Αν κάτι είναι σταθερό, συχνά υποθέτουμε (ίσως ασυνείδητα) ότι παραμένει ως έχει -που φυσικά δεν ισχύει. Ως αποτέλεσμα, εστιάζουμε την προσοχή και την προσπάθειά μας στο επόμενο πράγμα στη λίστα μας. Αλλά αν μπορούμε να κάνουμε τη σταθερά λιγότερο σταθερή, η προσοχή μας θα επιστρέψει φυσικά σε αυτήν. Αν είναι καλή στον πυρήνα της, μπορεί απλώς να ξαναζωντανέψει. Αν εστιάζουμε περισσότερο σε όσα ήδη έχουμε, θα καταφέρουμε να νιώθουμε ζωντανοί και να ξαναφέρουμε την λαχτάρα στο προσκήνιο. Αυτό φυσικά ισχύει και για τις ερωτικές σχέσεις.
Όταν η διάσημη θεραπεύτρια ζευγαριών Esther Perel ζήτησε από τους ανθρώπους να περιγράψουν ένα περιστατικό κατά το οποίο έλκονταν περισσότερο από τον σύντροφό τους, ανέφεραν δύο γενικές καταστάσεις. Πρώτον, έλκονταν ιδιαίτερα από το σύζυγό τους όταν ένιωθαν άγνωστοι και άγνωστες – για παράδειγμα, όταν έβλεπαν το σύντροφό τους από μακριά ή όταν τον παρατηρούσαν να συνομιλεί με αγνώστους. Δεύτερον, έλκονταν ιδιαίτερα από τον/την σύζυγό τους όταν έλειπαν και στη συνέχεια όταν ξαναβρίσκονταν. Το συμπέρασμα της Perel υποστηρίζεται από την επιστήμη. Μια μελέτη του 2007 σε 237 άτομα έδειξε ότι όταν οι άνθρωποι περνούν περισσότερο χρόνο μακριά από τον σύντροφό τους, αναφέρουν ότι αναπτύσσουν μεγαλύτερο σεξουαλικό ενδιαφέρον γι’ αυτόν.
Τι γίνεται όμως αν δεν μπορούμε να ξεφύγουμε από την καθημερινότητά μας, έστω και για λίγο; Όταν νιώθουμε ότι είναι δυσβάσταχτη και δεν υπάρχει τίποτα ωραίο γύρω μας; Μπορείτε να κοιτάξετε για λίγα δευτερόλεπτα τον ουρανό, όντως πιάνει και, να προσπαθήσετε να αγνοήσετε τη βουή της πόλης. Μόλις χαλαρώσετε, η φαντασία σας θα ενεργοποιηθεί. Τότε είναι η στιγμή να σκεφτείτε ό,τι ωραίο έχει συμβεί στη ζωή σας και να το εμπλουτίσετε με χρώματα και λεπτομέρειες. Αυτή η μικρή πράξη μπορεί να σας κάνει να νιώσετε ευγνωμοσύνη για ό,τι έχετε.
Είναι λίγο σα να βλέπετε έναν εφιάλτη στον οποίο χάνετε ένα αγαπημένο σας πρόσωπο κι όταν ξυπνάτε, συνειδητοποιείτε ότι όλα ήταν ένα όνειρο. Και τότε, πέρα από την ανακούφιση θα νιώσετε, θα γεμίσει όλο σας το σώμα με το αίσθημα της ευγνωμοσύνης. Μπορεί πριν σας πάρει ο ύπνος να νομίζατε ότι σας έλειπαν ένα σωρό πράγματα από τη ζωή σας, αλλά όταν ανοίξατε, νιώσατε πιο πλήρης από ποτέ.
Γιατί, όμως, η συναισθηματική αντίδραση συνηθίζεται τόσο γρήγορα; Γιατί έχουμε αναπτύξει έναν εγκέφαλο που αντλεί όλο και λιγότερη ευχαρίστηση από τα καλά πράγματα που είναι σταθερά στη ζωή μας; Και ίσως το πιο σημαντικό, δεν θα ήταν υπέροχο αν γουστάρατε τη δουλειά σας, το σπίτι σας ή τον σύζυγό σας όπως ακριβώς κάνατε στην αρχή;
Ίσως ναι, ή ίσως και όχι. Η εξοικείωση με το καλό σας οδηγεί στο να προχωράτε μπροστά και να προοδεύετε. Αν δεν είχατε την εμπειρία της συνήθειας, θα ήσασταν ικανοποιημένοι συνεχώς με το ελάχιστο δυνατό ή όπως λένε στην Αμερική: με το «bare minimum». Οι φιλοδοξίες και τα όνειρα θα λιγόστευαν. Ξαφνικά θα ήμασταν όλοι νωχελικοί και το αίμα μας δεν θα έβραζε ποτέ.
Ευτυχώς, ο εγκέφαλός μας ζητά συνέχεια το κάτι παραπάνω και μας κρατάει σε εγρήγορση. Ωστόσο, για να απολαμβάνουμε τη ζωή που και που πρέπει να πατάμε φρένο, γιατί η τόση ταχύτητα είναι χαοτική, μας κάνει να ζαλιζόμαστε και να ξεχνάμε όσα ήδη έχουμε γύρω μας και μόνο δεδομένα δεν πρέπει να θεωρούνται σήμερα. Γι’ αυτό κλείστε τα μάτια σας, νοσταλγήστε, ονειρευτείτε και παρατηρήστε ξανά εκείνο τον πίνακα που σας έκανε δώρο ο φίλος σας.
