Πέραν της τιτάνιας, επιστημονικής και αναπόδραστης πραγματικότητας των δύο πολύ ιδιαίτερων ζωδίων του Αιγόκερω και του Υδροχόου που τα γεννά ο Γενάρης, ο πρώτος μήνας της χρονιάς έχει πολλούς λόγους να θεωρείται σκέτο παλούκι. Έχουν τελείωσει οι γιορτές, το κλίμα είναι κάπως αντι-ρομαντικό και η επιστροφή στις υποχρεώσεις και στην μη βρώση μελομακάρονων για πρωινό-μεσημεριανό-βραδινό. Συνήθως, αρκετοί άνθρωποι από τον κύκλο μας εμφανίζονται στο κατώφλι της νέας χρονιάς γεμάτοι όρεξη και τρέλα για αλλαγές, νέα σχέδια, πιθανώς μετακομίσεις. Κρούεται (από παντού, ακόμα και από τις διαφημίσεις της Google) ο κώδων της ισορροπημένης διατροφής, της γυμναστικής, του γενικότερου μαζέματος.
Βλέπω διάφορους φίλους από το χρονολόγιό μου στο Facebook να ταξιδεύουν σε ωραία, μακρινά, και ενίοτε εξωτικά μέρη. Εικάζω ότι κατέθεσαν στο ταξίδι τους αυτό μέρος ή όλο το δώρο των Χριστουγένων, το ίδιο άλλωστε είχα κάνει πιρν δύο χρόνια και πήγα Κωνσταντινούπολη και ήταν από τα ομορφότερα ταξίδια της ζωής μου. Το πρώτο resolution για τη νέα χρονιά είναι αυτό ακριβώς: ο Γενάρης του 2025 να με βρει κάπου, να ξεχνιέμαι από την πιεστική έναρξη μιας ακόμα καινούργιας χρονιάς, της γεμάτης προσδοκίες από άλλους για μένα και, το χειρότερο, από μένα για μένα.
Παλιά, στα μαθητικά χρόνια, ο Γενάρης δεν έλεγε να τελειώσει με τίποτα. Δεν είχε γιορτή, οι Δευτέρες του έμοιαζαν δυσκολότερες από τις υπόλοιπες του χρόνου, έπεφταν πολλά τεστ, μιας που βρισκόμασταν στην καρδιά της σχολικής χρονιάς. Οι φίλοι μου αρρώσταιναν, έλειπαν από την τάξη, λιγότερο συχνά κι εγώ. Το κρύο τσουχτερό, πιο τσουχτερό από του Δεκέμβρη, οι μέρες μουντές. Γκούχου γκούχου, κασκόλ, τρεξίματα, υποχρεώσεις, η επόμενη ανάσα αχνοφαίνεται κάπου στον Απρίλη, με το Άγ(ρ)ιο Πάσχα κι Άγιος ο Θεός. Πώς θα είμαστε μέχρι τότε; Και ποιοι θα είμαστε μέχρι τότε μαζί;
Υπομονή, πλάκα πλάκα, τις φάγαμε σχεδόν τις 2 πρώτες εβδομάδες. Οι ταχύτητες της ενηλικότητας, ή ίσως να είναι και αυτό το ωραίο που λέει ο Τσέχωφ και μου θύμισε η συνάδελφος Εύα Αναστασιάδου. Αφού γκρινιάξαμε που γκρινιάξαμε-πάλι!-για τον δυσβάχταχτο, μακρύ Γενάρη, ας μάθουμε μερικά πράγματα που μπορεί να μη γνωρίζαμε, μπας και μας χρυσώσουν λιγάκι το χάπι:
Ο πρώτος μήνας του έτους και ο δεύτερος του χειμώνα πήρε το όνομά του από τον διπρόσωπο θεό των Ρωμαίων Ιανό (Ιανουάριος < λατ. Ianuarius < Ianus), που ήταν προστάτης των δημοσίων διόδων και πυλών της Ρώμης, ενώ η λατρεία του συνδεόταν με κάθε έναρξη ή ξεκίνημα. Οι Ρωμαίοι είχαν αφιερώσει σ’ αυτόν τον πρώτο μήνα αλλά και την πρώτη ημέρα κάθε μήνα. Πάντως, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι ο Ιανουάριος δεν εθεωρείτο ανέκαθεν ο πρώτος μήνας του έτους, μιας που οι μεν Έλληνες γιόρταζαν ως πρωτοχρονιά την 21η Ιουνίου, οι δε Ρωμαίοι την 1η Μαρτίου. Η 1η Ιανουαρίου καθιερώθηκε από τους Ρωμαίους το έτος 153 π.Χ., μια μέρα που επέλεγαν να εκλέγουν και τους ανώτατους άρχοντές τους, τους υπάτους. Το βράδυ της ίδιας μέρας, έκαναν τις ωραίες τους γιορτές, επιδίδονταν σε όργια και τα τοιαύτα που μέχρι σήμερα γνωρίζουμε και φανταζόμαστε. Αργότερα, οι Βυζαντινοί καθιέρωσαν τη 1η Ιανουαρίου ως πρώτη του έτους περί το 1000 μ.Χ και αυτός ο διαχωρισμός της χρονιάς παρέμεινε.
Ο Ιανουάριος, επειδή βρίσκεται στην καρδιά του χειμώνα, λέγεται Μεσοχείμωνος ή και Κρυαρίτης. Λέγεται ακόμη και Γελαστός για τις αλκυονίδες ημέρες που παρατηρούνται στη διάρκειά του. Είναι όμως μαγευτικές οι σεληνοφώτιστες νύχτες του, οι οποίες είναι φωτεινές όπως η ημέρα: Του Γενάρη το φεγγάρι ήλιος της ημέρας μοιάζει ή λάμπει σαν μαργαριτάρι ή παρά λίγο μέρα μοιάζει ή παρά ώρα μέρα μοιάζει. Αυτές τις ωραίες παροιμίες τις διάβαζα με τον μπαμπά μου στον Καζαμία που πάντοτε του δώριζα στο ρεβεγιόν της Πρωτοχρονιάς. Ο Ιανουάριος αντιστοιχεί με τον Σαββάθ των Εβραίων και τον Τωβί των Αιγυπτίων. Στο αρχαίο αττικό ημερολόγιο ο Ιανουάριος αντιστοιχούσε με το δεύτερο δεκαπενθήμερο του μήνα Ποσειδεώνα και το πρώτο δεκαπενθήμερο του μήνα Γαμηλιώνα. Ο μήνας Γαμηλιών, ο οποίος είχε 30 ημέρες, ήταν ο έβδομος μήνας του αττικού ημερολογίου και ο πρώτος μετά το χειμερινό ηλιοτρόπιο (αντίστοιχος με τον Ληναιώνα του ιωνικού ημερολογίου). Το όνομά του προήλθε από τη συνήθεια της τέλεσης πολλών γάμων κατά τον μήνα αυτό. Εθεωρείτο ως ιερός μήνας της Ήρας, προστάτιδας του γάμου, και εικάζεται ότι υπήρχε γιορτή της Ήρας Γαμηλίας, αν και πουθενά δεν μαρτυρείται το όνομα μιας τέτοιας γιορτής. Πρόκειται πιθανότατα για τα Θεογάμια, κατά τα οποία γιορταζόταν ο ιερός γάμος του Δία και της Ήρας. Στις 27 του μήνα γίνονταν οι “γαμήλιοι θυσίαι” ή “γάμηλα” και προσφορές. Άλλη γιορτή του μήνα αυτού ήταν τα Λήναια προς τιμήν του Διονύσου, όπου κυριαρχούσαν οι δραματικοί αγώνες. Κατά τη διάρκεια των γιορτών αυτών πρωτοπαρουσιάστηκαν οι κωμωδίες του Αριστοφάνη: Βάτραχοι, Λυσιστράτη, Σφήκες, Ιππείς και Αχαρνείς.
Μήπως τελικά ο Γενάρης αξίζει λίγη περισσότερη αγάπη από εμάς; (Άντε, γιατί είδαμε και τους Αυγούστους…). Πάρτε κι έναν Vivaldi να χαρείτε την ομορφιά σας την χειμωνιάτικη:
Πέραν της τιτάνιας, επιστημονικής και αναπόδραστης πραγματικότητας των δύο πολύ ιδιαίτερων ζωδίων του Αιγόκερω και του Υδροχόου που τα γεννά ο Γενάρης, ο πρώτος μήνας της χρονιάς έχει πολλούς λόγους να θεωρείται σκέτο παλούκι. Έχουν τελείωσει οι γιορτές, το κλίμα είναι κάπως αντι-ρομαντικό και η επιστροφή στις υποχρεώσεις και στην μη βρώση μελομακάρονων για πρωινό-μεσημεριανό-βραδινό. Συνήθως, αρκετοί άνθρωποι από τον κύκλο μας εμφανίζονται στο κατώφλι της νέας χρονιάς γεμάτοι όρεξη και τρέλα για αλλαγές, νέα σχέδια, πιθανώς μετακομίσεις. Κρούεται (από παντού, ακόμα και από τις διαφημίσεις της Google) ο κώδων της ισορροπημένης διατροφής, της γυμναστικής, του γενικότερου μαζέματος.
Βλέπω διάφορους φίλους από το χρονολόγιό μου στο Facebook να ταξιδεύουν σε ωραία, μακρινά, και ενίοτε εξωτικά μέρη. Εικάζω ότι κατέθεσαν στο ταξίδι τους αυτό μέρος ή όλο το δώρο των Χριστουγένων, το ίδιο άλλωστε είχα κάνει πιρν δύο χρόνια και πήγα Κωνσταντινούπολη και ήταν από τα ομορφότερα ταξίδια της ζωής μου. Το πρώτο resolution για τη νέα χρονιά είναι αυτό ακριβώς: ο Γενάρης του 2025 να με βρει κάπου, να ξεχνιέμαι από την πιεστική έναρξη μιας ακόμα καινούργιας χρονιάς, της γεμάτης προσδοκίες από άλλους για μένα και, το χειρότερο, από μένα για μένα.
Παλιά, στα μαθητικά χρόνια, ο Γενάρης δεν έλεγε να τελειώσει με τίποτα. Δεν είχε γιορτή, οι Δευτέρες του έμοιαζαν δυσκολότερες από τις υπόλοιπες του χρόνου, έπεφταν πολλά τεστ, μιας που βρισκόμασταν στην καρδιά της σχολικής χρονιάς. Οι φίλοι μου αρρώσταιναν, έλειπαν από την τάξη, λιγότερο συχνά κι εγώ. Το κρύο τσουχτερό, πιο τσουχτερό από του Δεκέμβρη, οι μέρες μουντές. Γκούχου γκούχου, κασκόλ, τρεξίματα, υποχρεώσεις, η επόμενη ανάσα αχνοφαίνεται κάπου στον Απρίλη, με το Άγ(ρ)ιο Πάσχα κι Άγιος ο Θεός. Πώς θα είμαστε μέχρι τότε; Και ποιοι θα είμαστε μέχρι τότε μαζί;
Υπομονή, πλάκα πλάκα, τις φάγαμε σχεδόν τις 2 πρώτες εβδομάδες. Οι ταχύτητες της ενηλικότητας, ή ίσως να είναι και αυτό το ωραίο που λέει ο Τσέχωφ και μου θύμισε η συνάδελφος Εύα Αναστασιάδου. Αφού γκρινιάξαμε που γκρινιάξαμε-πάλι!-για τον δυσβάχταχτο, μακρύ Γενάρη, ας μάθουμε μερικά πράγματα που μπορεί να μη γνωρίζαμε, μπας και μας χρυσώσουν λιγάκι το χάπι:
Ο πρώτος μήνας του έτους και ο δεύτερος του χειμώνα πήρε το όνομά του από τον διπρόσωπο θεό των Ρωμαίων Ιανό (Ιανουάριος < λατ. Ianuarius < Ianus), που ήταν προστάτης των δημοσίων διόδων και πυλών της Ρώμης, ενώ η λατρεία του συνδεόταν με κάθε έναρξη ή ξεκίνημα. Οι Ρωμαίοι είχαν αφιερώσει σ’ αυτόν τον πρώτο μήνα αλλά και την πρώτη ημέρα κάθε μήνα. Πάντως, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι ο Ιανουάριος δεν εθεωρείτο ανέκαθεν ο πρώτος μήνας του έτους, μιας που οι μεν Έλληνες γιόρταζαν ως πρωτοχρονιά την 21η Ιουνίου, οι δε Ρωμαίοι την 1η Μαρτίου. Η 1η Ιανουαρίου καθιερώθηκε από τους Ρωμαίους το έτος 153 π.Χ., μια μέρα που επέλεγαν να εκλέγουν και τους ανώτατους άρχοντές τους, τους υπάτους. Το βράδυ της ίδιας μέρας, έκαναν τις ωραίες τους γιορτές, επιδίδονταν σε όργια και τα τοιαύτα που μέχρι σήμερα γνωρίζουμε και φανταζόμαστε. Αργότερα, οι Βυζαντινοί καθιέρωσαν τη 1η Ιανουαρίου ως πρώτη του έτους περί το 1000 μ.Χ και αυτός ο διαχωρισμός της χρονιάς παρέμεινε.
Ο Ιανουάριος, επειδή βρίσκεται στην καρδιά του χειμώνα, λέγεται Μεσοχείμωνος ή και Κρυαρίτης. Λέγεται ακόμη και Γελαστός για τις αλκυονίδες ημέρες που παρατηρούνται στη διάρκειά του. Είναι όμως μαγευτικές οι σεληνοφώτιστες νύχτες του, οι οποίες είναι φωτεινές όπως η ημέρα: Του Γενάρη το φεγγάρι ήλιος της ημέρας μοιάζει ή λάμπει σαν μαργαριτάρι ή παρά λίγο μέρα μοιάζει ή παρά ώρα μέρα μοιάζει. Αυτές τις ωραίες παροιμίες τις διάβαζα με τον μπαμπά μου στον Καζαμία που πάντοτε του δώριζα στο ρεβεγιόν της Πρωτοχρονιάς. Ο Ιανουάριος αντιστοιχεί με τον Σαββάθ των Εβραίων και τον Τωβί των Αιγυπτίων. Στο αρχαίο αττικό ημερολόγιο ο Ιανουάριος αντιστοιχούσε με το δεύτερο δεκαπενθήμερο του μήνα Ποσειδεώνα και το πρώτο δεκαπενθήμερο του μήνα Γαμηλιώνα. Ο μήνας Γαμηλιών, ο οποίος είχε 30 ημέρες, ήταν ο έβδομος μήνας του αττικού ημερολογίου και ο πρώτος μετά το χειμερινό ηλιοτρόπιο (αντίστοιχος με τον Ληναιώνα του ιωνικού ημερολογίου). Το όνομά του προήλθε από τη συνήθεια της τέλεσης πολλών γάμων κατά τον μήνα αυτό. Εθεωρείτο ως ιερός μήνας της Ήρας, προστάτιδας του γάμου, και εικάζεται ότι υπήρχε γιορτή της Ήρας Γαμηλίας, αν και πουθενά δεν μαρτυρείται το όνομα μιας τέτοιας γιορτής. Πρόκειται πιθανότατα για τα Θεογάμια, κατά τα οποία γιορταζόταν ο ιερός γάμος του Δία και της Ήρας. Στις 27 του μήνα γίνονταν οι “γαμήλιοι θυσίαι” ή “γάμηλα” και προσφορές. Άλλη γιορτή του μήνα αυτού ήταν τα Λήναια προς τιμήν του Διονύσου, όπου κυριαρχούσαν οι δραματικοί αγώνες. Κατά τη διάρκεια των γιορτών αυτών πρωτοπαρουσιάστηκαν οι κωμωδίες του Αριστοφάνη: Βάτραχοι, Λυσιστράτη, Σφήκες, Ιππείς και Αχαρνείς.
Μήπως τελικά ο Γενάρης αξίζει λίγη περισσότερη αγάπη από εμάς; (Άντε, γιατί είδαμε και τους Αυγούστους…). Πάρτε κι έναν Vivaldi να χαρείτε την ομορφιά σας την χειμωνιάτικη:
