Πρόσφατα διάβασα ότι οι Gen Z – όσοι γεννήθηκαν μεταξύ 1997 και 2012 – είναι η πρώτη γενιά χωρίς σκοπό. Είναι μια αντίληψη που κυκλοφορεί αρκετά τα τελευταία χρόνια. Και για να είμαι ειλικρινής, όλα αυτά είναι βλακείες και θα σας εξηγήσω το γιατί.

Η ψευδής κατηγορία: «Μια γενιά χωρίς σκοπό»

Εντάξει, ας ξεκινήσουμε με αυτή τη μεγάλη, λανθασμένη άποψη: οι Gen Z δεν έχουν κάποιον σκοπό. Από πού προέρχεται αυτό; Ας κάνουμε μια γρήγορη σύγκριση με προηγούμενες γενιές.

Οι Boomers είχαν τον Ψυχρό Πόλεμο, τον πολιτικό αγώνα για τα δικαιώματα των μαύρων στις ΗΠΑ, τη χούντα και την εξέγερση του Πολυτεχνείου στην Ελλάδα. Οι Gen X είχαν την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, την έλευση του ίντερνετ και τον περιβαλλοντισμό. Οι Millennials είχαν τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας (war on terror), τη μεγάλη οικονομική κρίση του 2008 και τα μνημόνια. Οι Gen Z τι έχουν; Μήπως δεν έχουν τίποτα; Κανέναν μεγάλο αγώνα, καμία ιστορική διαμάχη, κανένα συλλογικό τραύμα – τίποτα!

Είναι λίγο σαν να μπαίνεις σε μια γκαλερί ζωγραφικής, να βλέπεις έναν πίνακα αφηρημένης τέχνης και να λες, «Ε λοιπόν, αυτό δεν είναι τίποτα». Το ότι δεν μοιάζει με αυτό που έχεις συνηθίσει δεν σημαίνει ότι στερείται νοήματος και ουσίας.

Ωστόσο, μερικοί άνθρωποι βλέπουν τους Gen Z, με την ψηφιακή τους ευχέρεια, τις ασυνήθιστες επαγγελματικές τους επιλογές, την αδιάκοπη επιδίωξη της αυθεντικότητας, της ευαλωτότητας και της ισότητας και λένε, «Χμμ…δεν μου φαίνεται και τίποτα σπουδαίο». Μα είναι δυνατόν;

Ο Αθέατος Σκοπός

Τώρα που αναφερθήκαμε στους επικριτές της νέας γενιάς, ας εμβαθύνουμε λίγο παραπάνω για να εντοπίσουμε πού ακριβώς βρίσκεται η αλήθεια. Οι Gen Z είναι μια γενιά με δικό της σκοπό, αλλά είναι ένας σκοπός που δύσκολα μπορεί κανείς να δει, αν δεν είναι παρατηρητικός, αν δεν προσπαθεί να βρίσκεται σε επαφή με το “τώρα” αντί να το σνομπάρει κι αν δεν έχει μάτια και μυαλό ανοιχτό.

Στέλνουν τους Gen Z να πάνε να πολεμήσουν υπέρ της πατρίδος; Στις περισσότερες χώρες της Δύσης, όχι, οι Gen Z δεν πολεμάνε. Τουλάχιστον όχι με το κυριολεκτικό νόημα της λέξης.

Διεκδικούν πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα; Ναι, αλλά με τρόπο, μέσα και διαδικασίες που ξεπερνούν αυτά που θα μπορούσαν να είχαν συλλάβει οι προηγούμενες γενιές.

Ο πόλεμος των Gen Z είναι ένας πόλεμος ενάντια σε ξεπερασμένους κανόνες, νόρμες, δομές εξουσίας και μη βιώσιμα συστήματα. Βρίσκονται στα χαρακώματα καθημερινά, πιέζοντας για κοινωνική, πολιτική, οικονομική και περιβαλλοντική αλλαγή. Ενδιαφέρονται για το μέλλον του πλανήτη και δεν αρκούνται στο να πιούν με χάρτινο καλαμάκι αλλά θέτουν τις πολυεθνικές εταιρείες υπόλογες για τον αντίκτυπό τους στην κλιματική αλλαγή. Διεκδικούν ίσα δικαιώματα για τις περιθωριοποιημένες κοινότητες σε πρωτοφανέστατη κλίμακα στην ανθρώπινη ιστορία. Αυτό από μόνο του δεν είναι ένας σκοπός και μάλιστα ιερός;

Ο σκοπός τους έγκειται στον κόσμο που οραματίζονται – έναν κόσμο όπου οι άνθρωποι κρίνονται από τον χαρακτήρα τους και όχι από το χρώμα, την εθνικότητα, το φύλο, τη θρησκεία,τη σεξουαλικότητα ή την οικονομική τους κατάσταση. Ένας κόσμος βιώσιμος και χωρίς αποκλεισμούς.

Όλο αυτό δεν είναι ένας ευγενής σκοπός;

Η πραγματική δύναμη των Gen Z — Οι διαδικτυακοί νομάδες

Μία από τις πιο καθοριστικές πτυχές των Gen Z είναι η ψηφιακή τους γνώση και η εξοικείωσή τους με τη σύχγρονη τεχνολογία. Για αυτούς, το ψηφιακό τοπίο δεν είναι ένας ξένος τόπος – αντιθέτως, είναι το σπίτι τους. Οι περισσότεροι μεγάλωσαν κυριολεκτικά *μέσα* στην τεχνολογία, τα social media και το ίντερνετ.

Έχοντας, λοιπόν, μια έμφυτη κατανόηση του ψηφιακού τοπίου, χρησιμοποιούν τη δύναμη των social media και του ίντερνετ για να πιέσουν για μεγάλες αλλαγές. Από τη δημιουργία ισχυρών κοινωνικο-πολιτικών  κινημάτων όπως το Black Lives Matter μέχρι την έναρξη διαμαρτυριών για την κλιματική αλλαγή παγκοσμίως, χρησιμοποιούν ψηφιακά εργαλεία με στόχο την πραγματική, απτή αλλαγή.

Δεν το κάνουν απλώς με σκοπό να γίνουν viral – πρόκειται για έναν viral ακτιβισμό. Το μήνυμα, σαν ιός, μεταδίδεται γρήγορα, εύκολα και οικονομικά μέσω του ίντερνετ και των social media, με αποτέλεσμα δυνητικά να αγγίξει όσα περισσότερα άτομα ανά τη γη.

Το είδαμε το 2019 με τις πορείες για το κλίμα, με αίτημα τη λήψη μέτρων για την εύρεση λύσης για το θέμα της κλιματικής αλλαγής. Έλαβαν χώρα σε 4.500 μέρη σε 150 χώρες. Το ξαναείδαμε το 2020 μετά τη δολοφονία του George Floyd, με ειρηνικές αλλά και συγκρουσιακές διαμαρτυρίες σε πάνω από 2000 πόλεις των ΗΠΑ αλλά και σε εκατοντάδες πόλεις σε όλον τον κόσμο. Το ξαναείδαμε πρόσφατα με τις πάνω από 500 διαδηλώσεις σε περισσότερες από 50 χώρες σε ένα σαββατοκύριακο, με αίτημα την σταδιακή κατάργηση της χρήσης ορυκτών καυσίμων από τις κυβερνήσεις .

Οι Gen Z χρησιμοποιούν τις κοινωνικές πλατφόρμες όχι μόνο για να μοιραστούν το outfit of the day και την aesthetic διαδρομή τους από το σπίτι στη δουλειά, αλλά και για να πυροδοτήσουν συζητήσεις σχετικά με την κοινωνική δικαιοσύνη, τη βιωσιμότητα, την ψυχική υγεία, τις γυναικοκτονίες και πολλά άλλα θέματα που αφορούν όλ@ μας ανεξαρτήτως ηλικίας και τάξης.

Αυτό κι αν είναι σκοπός.

Σκοπός…υπό κατασκευή

Νομίζω, τελικά, ότι η άποψη πως οι Gen Z δεν έχουν σκοπό, στηρίζεται στο εξής. Ακριβώς επειδή δεν μπορούμε να χωρέσουμε τον σκοπό των Gen Z σε ένα μικρό και “τακτοποιημένο” κουτάκι με την ετικέτα “Έλευση του ίντερνετ” ή “Οικονομική κρίση του ’08” ή “Ψυχρός πόλεμος” δεν σημαίνει ότι δεν έχουν κανέναν σκοπό.

Αντί για μια μοναδική, καθοριστική στιγμή, μια “μπαμπάτσικη” ιστορική στιγμή ας πούμε, οι Gen Z στην Ελλάδα (και παντού) είχαν και έχουν να αντιμετωπίσουν μια σειρά από προκλήσεις. Από την πανδημία του Covid-19, στη μεθοδική καταστροφή του εθνικού συστήματος υγείας, στην κλιματική αλλαγή, στο προσφυγικό, στη δολοφονία του Φύσσα, του Ζακ, του Floyd και της Mahsa Amini, στον πόλεμο στην Ουκρανία, στην επακόλουθη κρίση ακρίβειας, στην άνοδο του νεοναζισμού και του εθνικισμού, στις γυναικοκτονίες, στους νόμους κατά των αμβλώσεων στις ΗΠΑ, στην επέλαση των Airbnb και την στεγαστική κρίση, τα Τέμπη, τους πνιγμένους μετανάστες σε όλο το Αιγαίο, τις φωτιές, τις πλυμμήρες και τόσα άλλα.

Τις προκλήσεις αυτές τις αντιμετωπίζουν κατά μέτωπο, μέρα με τη μέρα.

Και αυτό δεν είναι άσκοπο – αυτός είναι ένας σκοπός υπό κατασκευή.

Ας το σκεφτούμε και αλλιώς, αν κοινωνία στην οποία ζούμε, μεγάλωσε μια γενιά με μεγαλύτερη αποδοχή, ευαισθησία και κατανόηση, πιο καινοτόμα, πιο αλληλέγγυα, πιο ενήμερη για τα ζητήματα που αντιμετωπίζει ο κόσμος και πιο ενεργητική στην αναζήτηση λύσεων — μπορούμε πραγματικά να πούμε ότι της γενιάς αυτής της λείπει ο σκοπός, τα όνειρα και η στοχοπροσηλωση;

Νομίζω πως όχι.

Αντί να ρωτάμε ποιος είναι ο σκοπός των Gen Z, ίσως θα έπρεπε να ρωτήσουμε πώς μπορούμε να τους υποστηρίξουμε στην αναζήτηση του σκοπού αυτού (συλλογικού και ατομικού). Σε τελική ανάλυση, δεν έχει περισσότερο νόημα να συνεισφέρουμε στην αλλαγή από το να καθόμαστε πίσω και να την χαρακτηρίζουμε ως «άσκοπη»;

Ίσως το θέμα δεν είναι ότι οι Gen Z δεν έχουν σκοπό. Ίσως οι μεγαλύτερες γενιές δεν είναι έτοιμες να κατανοήσουν ή να αποδεχτούν τη νέα μορφή που έχει πάρει αυτός ο σκοπός. Έτσι, την επόμενη φορά που κάποιος θα προσπαθήσει να σας πει ότι οι Gen Z είναι μια γενιά δίχως σκοπό κι επαναστάτες χωρίς αιτία, ζητήστε του να ρίξει μια καλύτερη ματιά στο “τώρα”— και αυτή τη φορά, να έχει τα μάτια του ορθάνοιχτα.