Στο δάσος της Δαδιάς βρέθηκαν χθες 26 απανθρακωμένες σοροί. 26 μετανάστες έχασαν τη ζωή τους μέσα στην πύρινη λαίλαπα που δοκιμάζει τα τελευταία 24ωρα την περιοχή. Παράλληλα, οι αστυνομικές και στρατιωτικές αρχές του Έβρου βρίσκονται στο υψηλότερο επίπεδο συναγερμού για να αναχαιτίσουν και την παραμικρή προσπάθεια παράτυπων μεταναστών, να περάσουν τα σύνορα της χώρας.

Την ίδια ώρα, στα social media κυκλοφόρησε ένα ανατριχιαστικό βίντεο το οποίο δείχνει έναν πολίτη αλβανικής καταγωγής, να κρατά παράνομα 13 μετανάστες συριακής και πακιστανικής καταγωγής μέσα σε τρέιλερ κοντά στην Αλεξανδρούπολη. Ο άντρας αποκαλεί τους μετανάστες «κομμάτια» λέγοντας ότι «τους έχει φορτώσει στο τρέιλερ», ενώ καλεί τον κόσμο να βγει στους δρόμους και να ακολουθήσει το παράδειγμά του, παρακινώντας τους σε ρατσιστικό πογκρομ. «Θα μας κάψουν αυτοί», φωνάζει, συνδέοντας τους μετανάστες με τις φωτιές στην περιοχή.

«Κοιμόμαστε! Μια βόλτα από τη Χηλή μέχρι Σκοπό Βολής έχω φορτώσει 25 κομμάτια έχω εδώ μέσα στο τρέιλερ. Άνοιξε λίγο. 25 κομμάτια. Άνοιξε λίγο το σύρμα. Θα μας κάψουν αυτοί ρε πούστη, θα μας κάψον αυτοί. Ωπ, βλέπετε; 25 κομμάτια τα μπάσταρδα. Έχει γεμίσει όλο το βουνό, παιδιά. Όλο το βουνό έχει γεμίσει γαμώ την τρέλα τους, ρε πούστη. Αυτοί είναι ορκισμένοι, άσε, γάμησέ το, αυτοί είναι ορκισμένοι να μας κάψουνε. Γεμάτα τα πουρνάρια. Γεμάτα τα πουρνάρια, παντού, αυτό σας λέω παιδιά. Οργανωθείτε, βγείτε όλοι να τους μαζέψουμε. Θα μας κάψουνε, αυτό σας λέω μόνο», λέει στο βίντεο. Η πόρτα του τρέιλερ ανοίγει και αποκαλύπτει τα τρομαγμένα πρόσωπα των ομήρων του. Αυτά τα πρόσωπα κάποιοι συμπολίτες μας τα βλέπουν και ηδονίζονται…

Κάτω από τις δύο αυτές ειδήσεις, δεκάδες χρήστες δε δίστασαν να χύσουν το ακροδεξιό τους δηλητήριο. Άλλοι τους κατηγορούσαν που πέρασαν παράτυπα τα σύνορα κι άλλοι τους κατηγορούν ότι έβαλαν οι ίδιοι τις φωτιές. Μιλούν για «κάρμα» και «θεία δίκη» και καλούν κι αυτοί σε κάψιμο των μεταναστών. Για άλλη μια φορά, θεωρίες συνωμοσίας «περπατούν» χέρι-χέρι με το μίσος, όσο η χώρα παραδίδεται στις φλόγες.

Την ίδια στιγμή, το Υπουργείο Μετανάστευσης εργαλειοποιεί το μίσος -το πάντα υπάρχον, πάντα ζωντανό στους κόλπους της ελληνικής κοινωνίας- και δείχνει να «κλείνει το μάτι» στους συνωμοσιολόγους. Συγκεκριμένα, ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Δημήτρης Καιρίδης, δήλωσε χθες (22/08) τα εξής:

«Με μεγάλη θλίψη, πληροφορηθήκαμε τον θάνατο 18, τουλάχιστον, μεταναστών από την πυρκαγιά στο δάσος της Δαδιάς. Παρά τις συνεχείς και επίμονες προσπάθειες των ελληνικών αρχών για την προστασία των συνόρων και της ανθρώπινης ζωής, η τραγωδία αυτή επιβεβαιώνει, για άλλη μια φορά, τους κινδύνους της παράτυπης μετανάστευσης».

Πάμε άλλη μία; Ενώ δεκάδες μετανάστες βρήκαν φρικτό θάνατο στις φωτιές στον Έβρο, φασίστες καλούν σε μαζικά πογκρόμ και μεγάλη μερίδα του πληθυσμού μιλά για «οργανωμένο σχέδιο εξόντωσης», ένας υπουργός βγαίνει και κάνει αυτήν τη δήλωση. Έτσι, ψυχρά, αναίσθητα, ξετσίπωτα. Σου λέει φταίνε οι πρόσφυγες, που τόλμησαν να προσφύγουν. Να τα τώρα!

Παράλληλα, ο βουλευτής της Ελληνικής Λύσης Πάρης Παπαδάκης, διαδίδει τις τελευταίες μέρες σε συνεντεύξεις και ποστ του ότι «μετανάστες παρακωλύουν το έργο των πυροσβεστικών ελικοπτέρων» κι ότι «κάποιοι έχουν βάλει το χέρι τους για τις φωτιές», επικαλούμενους «ανεπίσημη πληροφόρηση» από κατοίκους και πυροσβέστες ότι τις φωτιές τις βάζουν οι μετανάστες. Ο ίδιος καλούσε να οργανωθούν περίπολοι «όπως το Μάρτη τον 2020» (σ.σ. με τα γεγονότα στα σύνορα Ελλάδας – Τουρκίας) για να πιαστούν μετανάστες.

Τα παραπάνω δεν τα γράφω για να σας πω ότι σοκάρομαι. Το σοκ είναι πολυτέλεια στις μέρες μας. Έχουμε χάσει προ πολλού το “δικαίωμα” να πέφτουμε από τα σύννεφα. Παρόλαυτα, βλέποντας τα σχόλια και τις ειδήσεις αυτές να περνούν μπροστά από την οθόνη μου, δε μπορώ να πω ότι δεν ανατρίχιασα. Δεν αποκαλύπτεται κάτι που δε γνωρίζεις ήδη, ότι δηλαδή μεγάλη μερίδα του πληθυσμού έχει απωλέσει κάθε ίχνος ανθρωπιάς. Και πάλι, όμως, “ανακατέβεσαι” με τη σφοδρότητα του μίσους και την εδραίωση της βαρβαρότητας ως κανονικότητα.

Οι θεωρίες συνωμοσίας «βγάζουν λάδι» τους κυβερνώντες

Το 1917 στη Θεσσαλονίκη, πυρκαγιά κατέστρεψε μεγάλο μέρος της πόλης, κυρίως τις κεντρικές και εβραϊκές γειτονιές της. Το 1993 ξέσπασαν πυρκαγιές στην Ικαρία, όπου 13 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και κάηκαν περίπου 988 στρέμματα. Πυρκαγιές τον Αύγουστο του 2007 στην Εύβοια και την Πελοπόννησο σκότωσαν 77 άτομα. Σχεδόν σε κάθε περίπτωση, το πρόβλημα ήταν το ίδιο: έλλειψη κατάλληλου σχεδίου πυρόσβεσης και ανεπαρκείς δυνατότητες.

Οι διαδοχικές κυβερνήσεις πολύ απλά δεν επένδυσαν όσο χρειάζεται στις πυροσβεστικές δυνάμεις της χώρας, πράγμα ασυγχώρητο. Το γεγονός αυτό επισημαίνει παράλληλα τη συνεχιζόμενη κληρονομιά της λιτότητας που επέβαλε στην Ελλάδα η «τρόικα» (η κοινοπραξία που σχηματίστηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο) κατά τη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης της προηγούμενης δεκαετίας. Εν μέσω των μέτρων λιτότητας τότε, η τρόικα επέμεινε σε περικοπές σε πολλές από τις ζωτικές υπηρεσίες, όπως η Πυροσβεστική. Τόσο αυτή όσο και οι προηγούμενες κυβερνήσεις, έχουν δεχθεί κριτική για τον ανεπαρκή αριθμό πυροσβεστών και τις γενικότερες ελλείψεις των πυροσβεστικών δυνάμεων.

Μόλις τον προηγούμενο μήνα, η Ν.Δ. μαζί με το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα και την Ακροδεξιά στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καταψήφισαν τον Νόμο για την αποκατάσταση της φύσης και την προστασία της βιοποικιλότητας, που είναι ένα κομβικό στοιχείο για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Παράλληλα, ο νόμος της Πολιτικής Προστασίας (4662/2020) παραμένει ανενεργός ενώ έχει διακοπεί επίσης και το πρόγραμμα της δασοπροστασίας. Η κλιματική αλλαγή -που χωρίς στάλα αμφιβολίας παίζει ρόλο στις πυρκαγιές- χρησιμοποιείται τώρα ως άλλοθι και δικαιολογία για να καλύψει τα λάθη, τις καθυστερήσεις, την έλλειψη οργάνωσης, τις ανεπάρκειες.

Τα παραπάνω είναι καταδικαστικά κι εγκληματικά, ειδικά για μια χώρα που γνωρίζει τους κινδύνους των καλοκαιρινών πυρκαγιών, όπως έχει αποδείξει η ιστορία των τελευταίων 100 χρόνων.  Τώρα, ολόκληρη η χώρα πληρώνει το τίμημα.

Πρόσφυγες, διαφθορά, λιτότητα, μακροχρόνιες κρατικές και κυβερνητικές αποτυχίες, θεωρίες συνωμοσίας, ρατσισμός: Οι πυρκαγιές «φωτίζουν» τα δεινά της σύγχρονης Ελλάδας.

Στη χώρα μας τις τελευταίες δεκαετίες όλες οι καταστροφικές φωτιές έχουν συνδεθεί με «οργανωμένα σχέδια» εγχώριων ή ξένων εμπρηστών (πρόσφυγες, Αλβανοί, Πακιστανοί, Τούρκοι, UCK κ.ά). Φυσικά κάτι τέτοιο δε στηρίζεται σε γεγονότα και απτές αποδείξεις, παρά μόνο σε εικασίες που «ρίχνουν λάδι» στο μίσος και την ξενοφοβία και δίνουν «βήμα» στα ακροδεξιά μορφώματα εντός κι εκτός Βουλής. Καμία από τις θεωρίες αυτές δεν έχει αποδειχθεί. Σημαίνει αυτό ότι δεν υπάρχουν μεμονωμένες περιπτώσεις εμπρησμού και πυρομανίας; Σίγουρα υπάρχουν. Φτάνουν αυτές οι περιπτώσεις για να αποδείξουν την ύπαρξη οργανωμένου σχεδίου εναντίον της Ελλάδας; Σε καμία περίπτωση.

Οι θεωρίες αυτές είναι επικίνδυνες, εκτός των άλλων, διότι παραβλέπουν τα πολύ πραγματικά αίτια των πυρκαγιών: κλιματική αλλαγή, καιρικά φαινόμενα, απουσία μέτρων πρόληψης, ανεπαρκής αριθμός πυροσβεστών, αναιτημότητα του κρατικού μηχανισμού, απουσία δασικής υπηρεσίας, καθυστερήσεις και ελλείψεις σε εναέρια μέσα, κα. Επιπλέον, οι θεωρίες αυτές απαλλάσσουν την κοινωνία και τους πολίτες από οποιαδήποτε ευθύνη. Αν όλα είναι ένα καλά σκηνοθετημένο σχέδιο εναντίον της πατρίδος, τότε εμείς οι πολίτες δε φέρουμε καμία ευθύνη για τη φροντίδα των δασών, το καθάρισμα των αυλών, το κάψιμο σκουπιδιών και κλαδιών.

Μια σκέψη για τις πρόσφατες φωτιές και τις θεωρίες συνωμοσίας στη Χαβάη

Το αφήγημα του «επικίνδυνου Άλλου», του εξωτερικού εχθρού, κερδίζει έδαφος σε στιγμές μεγάλων καταστροφών και απόγνωσης. Αυτό, φυσικά, δεν είναι μόνο ελληνικό γνώρισμα. Στον απόηχο των καταστροφικών δασικών πυρκαγιών στο Μάουι, η παραπληροφόρηση και οι θεωρίες συνωμοσίας εξαπλώθηκαν στο διαδίκτυο, υπογραμμίζοντας, από την μία, την άνοδο των ακροδεξιών ιδεολογιών και, από την άλλη, τον ελλιπή έλεγχο περιεχομένου των εταιρειών κοινωνικής δικτύωσης μετά από καταστροφές.

Οι θεωρίες συνωμοσίας, συμπεριλαμβανομένου του ότι η πυρκαγιά ξεκίνησε σκόπιμα από ένα μυστικό «ενεργειακό όπλο» και ότι μια μυστική παγκόσμια ελίτ κρύβεται πίσω από αυτό, έχουν κερδίσει δημοτικότητα.

Η τάση βασίζεται σε υπάρχοντα ακροδεξιά τροπάρια που υποστηρίζουν ότι παγκόσμιες οργανώσεις επιβουλεύονται την ειρήνη του τόπου. Σύμφωνα με τους συνωμοσιολόγους, παγκόσμιες οργανώσεις όπως τα Ηνωμένα Έθνη και το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, προσπαθούν να μεταφέρουν βίαια τους ανθρώπους σε «έξυπνες πόλεις» όπου οι ελευθερίες τους θα περιορίζονται σοβαρά από τις προηγμένες τεχνολογίες. Οι χρήστες των social media έχουν κατηγορήσει πρόσωπα όπως τον Έλον Μασκ και την Όπρα Γουίνφρεϊ για την έναρξη των πυρκαγιών, οι οποίες έχουν σκοτώσει τουλάχιστον 111 ανθρώπους.

Οι αναρτήσεις απηχούν την τοξική ρητορική που έχουμε ξανακούσει στο παρελθόν, συμπεριλαμβανομένης της «θεωρίας της μεγάλης αντικατάστασης». Η Μεγάλη Αντικατάσταση (γαλλικά: Grand Remplacement‎), είναι μια λευκή εθνικιστική, ακροδεξιά θεωρία συνωμοσίας, που διαδόθηκε από τον Γάλλο συγγραφέα Ρενώ Καμύ. Η αρχική θεωρία δηλώνει ότι, υπό την ανοχή ή συνενοχή μιας παγκόσμιας ελίτ, οι λευκοί πληθυσμοί, αντικαθίστανται δημογραφικά και πολιτιστικά με μη λευκούς λαούς — κυρίως μουσουλμάνους— μέσω της μαζικής μετανάστευσης, της δημογραφικής ανάπτυξης και της πτώσης του ποσοστού γεννήσεων των λευκών. Η αβάσιμη αυτή θεωρία, κατά καιρούς, έχει διατυπωθεί από ακροδεξιά πρόσωπα όπως ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ και ο τηλεπαρουσιαστής Τάκερ Κάρλσον.

Αυτό που βλέπουμε μετά την πυρκαγιά του Μάουι είναι πολύ παρόμοιο με αυτό που έχουμε δει μετά από μια σειρά από καταστροφές, ανθρωπογενείς και μη: μια προσπάθεια να κατηγορηθεί μια μυστική οργάνωση/ελίτ/ομάδα ανθρώπων για τη δημιουργία τρομερών συνθηκών προκειμένου να εγκαινιαστεί μια νέα τάξη πραγμάτων.

Τα αφηγήματα αυτά -ελληνικά και διεθνή- υπογραμμίζουν την τάση των συνωμοσιολόγων να αρνούνται την επιστήμη της κλιματικής αλλαγής ως απάντηση σε ακραία καιρικά φαινόμενα. Κάθε φορά που ένα τραγικό γεγονός σχετίζεται με την περιβαλλοντική καταστροφή, γίνεται προσπάθεια να δυσφημιστεί η κλιματική επιστήμη, να αποσυνδεθεί το γεγονός από την κλιματική αλλαγή και να κατηγορηθεί κάποιος/κάτι άλλο.

Αυτές οι θεωρίες έχουν καταστροφικές επιπτώσεις και στην πραγματική ζωή, όπως είδαμε χθες με τον άντρα που κρατούσε αιχμάλωτους τους 13 πρόσφυγες στο τρέιλερ. Ή όπως είδαμε πριν λίγο καιρό στο Ελ Πάσο του Τέξας, όπου ένας λευκός εθνικιστής σκότωσε 23 ανθρώπους και τραυμάτισε άλλους 22 και ανέφερε τη «μεγάλη θεωρία αντικατάστασης» ως κίνητρο.

Θα μπορούσαμε να μιλάμε με τις ώρες για τις θεωρίες συνωμοσίας αλλά η λογική τους είναι απλή. Σε στιγμές απόγνωσης, αδικίας, μαζικών καταστροφών και εξαθλίωσης, μια μερίδα του κόσμου αδυνατεί να πιστέψει ότι οι απαντήσεις που ζητούν είναι μπροστά στα μάτια τους. Ίσως σκέφτονται ότι δε μπορεί τόσος πόνος, τόσο άδικο να εξηγείται τόσο εύκολα. Δε γίνεται τέτοιο κακό να προκαλείται ή έστω να επιτρέπεται τόσο δημόσια κι ανοιχτά. Άρα; Άρα πρέπει κάτι άλλο να παίζει, κάτι πιο σκοτεινό και παρασκηνιακό.

Τέτοιες θεωρίες συνωμοσίας αναμένεται μόνο να ενταθούν, όσο αυξάνονται οι καταστροφές εν μέσω της κλιματικής κρίσης. Όσο ο κόσμος «πλάθει» εχθρούς και επικεντρώνεται σε εικασίες, τόσο λιγότερο θα χρειάζεται οι κυβερνώντες και το «επιτελεστικό κράτος» να λογοδοτούν για τις δικές τους ευθύνες.

Και οι νεκροί μετανάστες βορά στη μισανθρωπιά της εποχής.