Αν το κάθε πολίτευμα αντιστοιχεί σε έναν τύπο ψυχικής διαμόρφωσης, όπως είχαν σημειώσει οι Ζιλ Ντελέζ και Φελίξ Γκουαταρί, τότε θα μπορούσαμε να πούμε πως βιώνουμε την ανάδυση ενός νέου παρανοϊκού πολιτεύματος που με τη σειρά του εγκυμονεί μια νέα κοινωνία με στοιχεία παρανοειδούς διαταραχής προσωπικότητας. Το φαινόμενο των παρακολουθήσεων στη χώρα μας, που απασχολεί τους τελευταίους μήνες την ελληνική, και όχι μόνο, επικαιρότητα, δεν μας παραπέμπει μόνο στη διολίσθηση σε πιο ολοκληρωτικά καθεστώτα αλλά και στη διολίσθηση σε άλλου είδους ψυχική δομή.

Τι σημαίνει αυτό; Μια κυβέρνηση που θέτει υπό παρακολούθηση δημοσιογράφους και υπουργούς (με τις συζύγους τους) είναι στην καλύτερη περίπτωση φοβική και στη χειρότερη παρανοϊκή γιατί «κατασκευάζει διώκτες» και προβάλλει την επιθετικότητα της στους άλλους. Πιστεύει πως οι άλλοι -ακόμα και οι πολιτικά οικείου της- μηχανορραφούν εναντίον της και προσπαθούν να τη βλάψουν.

Η μακροσκελής λίστα με τα ονόματα των προσώπων που παρακολουθούσε η κυβέρνηση Μητσοτάκη, πέρα από την παραβίαση του άρθρου 19 παρ.1 του Συντάγματος που  προστατεύει το απόρρητο των επιστολών και της ελεύθερης ανταπόκρισης ή επικοινωνίας με κάθε άλλο τρόπο, όπως είναι ιδίως η τηλεφωνική επικοινωνία, παραβιάζει τον ψυχισμό του ελληνικού πολιτικού υποκειμένου. Όσο μακραίνουν οι λίστες των ανθρώπων που «παρακολουθεί» ένα καθεστώς, τόσο θα μεγαλώνει η καχυποψία συνολικά  των πολιτών μιας κοινωνίας.

Και όσο ζούμε σε μια κοινωνία με παραλήρημα καταδίωξης δεν μπορούμε παρά να γινόμαστε κι εμείς παρανοϊκοί. Τι σημαίνει αυτό; Διάχυτη και μακροχρόνια καχυποψία προς τους άλλους και κατά συνέπεια πιο περιορισμένη συναισθηματική ζωή. Όσο περισσότερο νιώθουμε πως είμαστε  όλοι εν δυνάμει θύματα τηλεφωνικών υποκλοπών ή εν γένει παρακολούθησης και χαφιεδισμού τόσο πιο δύσπιστοι θα γινόμαστε και τόσο πιο εύκολα θα καταφεύγουμε στις θεωρίες συνωμοσίας, οι οποίες θα απαντούν σε ένα αίτημα νοήματος και συνοχής. Η κατασκευή ενός δαιμονικού εχθρού αποτελεί μια καθησυχαστική εξήγηση για όλα τα δεινά όπως επισημαίνει και ο Πιερ Αντρέ Ταγκιέφ, στο βιβλίο του «Συνωμοσιολογική Σκέψη – Θεωρίες Συνωμοσίας».

Οι παρακολουθήσεις πάντα υπήρχαν και πάντα θα υπάρχουν… Το ανησυχητικό είναι όταν  αρχίζουν να γίνονται «κοινωνικά φυσιολογικές και πολιτισμικά συνηθισμένες. Τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί πως οι  εισαγγελικές αρχές αίρουν το απόρρητο των επικοινωνιών με ραγδαία αυξητικούς ρυθμούς.

Με ποιο κριτήριο επιλέγονται από ένα κράτος τα άτομα που γίνονται αντικείμενο παρακολούθησης και πέφτουν θύματα υποκλοπών;

Το Σύνταγμα και η ΕΣΔΑ προβλέπουν την άρση του απορρήτου των επικοινωνιών για λόγους -εθνικής ασφάλειας ή για τη «διακρίβωση ιδιαίτερα σοβαρών εγκλημάτων. Βάσει των επισημάνσεων της συνταγματικής θεωρίας, η επίκληση της εθνικής ασφάλειας ως λόγου άρσης του απορρήτου των επικοινωνιών εγκυμονεί τον κίνδυνο καταστρατήγησης του σχετικού δικαιώματος.

Το ερώτημα που προκύπτει είναι ποια είναι η γλώσσα που δομεί το ασυνείδητο στη σύγχρονη κοινωνία και σε τι μας παραπέμπει ιστορικά;

Όσο υπερβολικός κι αν φάνηκε αρχικά ο παραλληλισμός ανάμεσα στις μυστικές ελληνικές υπηρεσίες και τη Στάζι, υπάρχει κάτι κοινό: ένα σύστημα παρακολούθησης που ασκεί ψυχολογική πίεση, υφαρπάζει την προσωπική ζωή και δυνητικά τη χρησιμοποιεί ως «όπλο εκβιασμού».

Είναι κοινή παραδοχή πως το πιο αποτελεσματικό αστυνομικό κράτος στην παγκόσμια ιστορία ήταν εκείνος της Στάζι, που χρησιμοποιούσε έναν πράκτορα για κάθε έξι Ανατολικογερμανούς έτσι ώστε να καταγράψει σχεδόν όλες τις πτυχές της καθημερινής ζωής των ανθρώπων που «άκουγε». Το αστυνομικό σώμα, μέσα σε λίγο καιρό, μεταμορφώθηκε σε ένα σκληρό μηχανισμό ελέγχου και παρακολούθησης. Φυσικά δεν διαθέτουμε ένα τόσο μεγάλο αστυνομικό σώμα. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν είναι το ίδιο αδίστακτο. Ιδίως όταν φοβάται ή μάλλον τρέμει τους εχθρούς που έχει μόνο του κατασκευάσει. Τους διώκει γιατί αισθάνεται πως διώκεται. Και έπειτα η παράνοια γίνεται κοινωνική πραγματικότητά και αυτός ο κύκλος δεν κλείνει δίχως να αφήνει ψυχικό αποτύπωμα που σε πρώτο επίπεδο δεν είναι ορατό. Ένα παρανοϊκό πολίτευμα δεν μπορεί παρά να «ανατρέφει» φοβικά  ή συναισθηματικά ανάπηρα παιδιά που θα «φυλάγονται από τον όποιο άλλο» για να μη πέσουν θύματα υποκλοπής και κατ΄ επέκταση εκβιασμού…