Ατελείωτες συζητήσεις έχουν προκύψει από την απόφαση του Βρετανού πρωθυπουργού να ακυρώσει τη συνάντηση με τον ομόλογο του Κυριάκο Μητσοτάκη. Πρόκειται για μία διπλωματική απρέπεια της βρετανικής πλευράς που δεν έχει αντίστοιχο προηγούμενο και προκάλεσε την ομόφωνη αντίδραση της εσωτερικής και διεθνούς πολιτικής σκηνής (σύσσωμης και της αντιπολίτευσης).

Ακόμα και την περίοδο της οικονομικής κρίσης, που η Ελλάδα αποτελούσε τον φτωχό συγγενή της Ευρώπης, τα χρόνια της απαξίωσης και των προσβολών, δεν είχε συμβεί κάτι παρόμοιο σε διπλωματικό επίπεδο. Δεν είθισται την τελευταία στιγμή να ακυρώνονται συναντήσεις πρωθυπουργών χωρών που έχουν πολλά χρόνια δεσμούς φιλίας και συνεργασίας, χωρών συμμάχων, που αντιμετωπίζουν κοινές προκλήσεις και καμία διαφωνία δεν μπορεί να δικαιολογήσει μία τέτοια ασέβεια απέναντι στους θεσμούς.

Η ακύρωση έγινε με το πρόσχημα ότι ο Βρετανός πρωθυπουργός ενοχλήθηκε από όσα είπε ο Κ. Μητσοτάκης σε συνέντευξη του στο BBC ότι τα γλυπτά «εκλάπησαν» και ανέφερε :«Τι θα λέγατε αν κόβαμε τη Μόνα Λίζα στη μέση και το ένα κομμάτι ήταν στο Μουσείο του Λούβρου και το άλλο στο βρετανικό μουσείο»; Η παραστατική παρομοίωση του Έλληνα πρωθυπουργού με τη Μόνα Λίζα ήταν ουσιαστικά που ενόχλησε τον Βρετανό πρωθυπουργό σε συνδυασμό ότι την ώρα που έγινε το τηλεφώνημα από τον Βρετανό πρέσβη στην Αθήνα στην αρμόδια διπλωματική σύμβολο του πρωθυπουργού, ο κ. Μητσοτάκης είχε συνάντηση με τον επικεφαλής των εργατικών τον Keir Starmer (ο οποιος προηγείται 16 με 20 μονάδες του κ. Rishi Sunak στις δημοσκοπήσεις).

Ανώτατος αξιωματούχος των Tories (του συντηρητικού κόμματος), διέρρεε ότι «η συνάντηση έγινε αδύνατο να πραγματοποιηθεί λόγω των δηλώσεων (του Έλληνα Πρωθυπουργού) σχετικά με τα  Μάρμαρα. «Η θέση μας είναι ξεκάθαρη – τα Ελγίνεια Μάρμαρα αποτελούν μέρος της μόνιμης συλλογής του Βρετανικού Μουσείου και ανήκουν εκεί. Είναι ανεύθυνο για οποιονδήποτε Βρετανό πολιτικό να υπονοεί ότι μπορεί να τελούν υπό διαπραγμάτευση». Εκπρόσωπος του Sunak είπε ότι ο πρωθυπουργός αισθάνθηκε ότι τυχόν συνομιλίες με τον Έλληνα ομόλογό του μετά το σχόλιο του BBC ήταν πιθανό να «κυριαρχηθούν» από τη διαμάχη για τα γλυπτά. «Υπήρχαν διαβεβαιώσεις ότι δεν θα χρησιμοποιηθεί ως δημόσια πλατφόρμα. Το είδαμε να συμβαίνει αυτό με μια προηγούμενη επίσκεψη με προηγούμενο πρωθυπουργό το 2021. Οι διαβεβαιώσεις δεν τηρήθηκαν και έτσι ο πρωθυπουργός πήρε αυτήν την απόφαση», είπε ο εκπρόσωπος.

Τι μπορεί να κρύβει μία τέτοια αντίδραση;

Πρόκειται όμως για μία αψυχολόγητη αντίδραση με χρονοκαθυστέρηση. Οι δηλώσεις του Κυριάκου Μητσοτάκη δεν αντανακλούσαν κάτι καινούριο. Ο πρώτος που μίλησε για το θέμα της επιστροφής των Μαρμάρων του Παρθενώνα ήταν ο Λόρδος Βύρων. Η Μελίνα Μερκούρη όμως ήταν εκείνη που ανέδειξε το θέμα διεθνώς με εκκωφαντικό τρόπο και κατάφερε να το μετατρέψει σε εθνικό ζήτημα. Έκτοτε όλες οι κυβερνησεις στην Ελλάδα συνέχισαν στο ίδιο μοτίβο, με συζητήσεις και αναλύσεις που προβάλλονται σε κάθε ευκαιρία με μοναδικό σκοπό την επιστροφή τους στο μέρος που ανήκουν.

Φωτ.: Sam Barber / Unsplash

Ο ίδιος ο κ. Μητσοτάκης, έχει κοινοποιήσει τις θέσεις του στο Βρετανικό Μουσείο, και μάλιστα επανέφερε το ζήτημα πέρυσι στην επιφάνεια, καταφέρνοντας να αλλάξει ριζικά την άποψη της κοινής γνώμης στο ΗΒ για το θέμα αυτό. Επιπλέον το πρόγραμμα του πρωθυπουργού ήταν γνωστό εξ αρχής, είχε κοινοποιηθεί ότι θα συναντήσει τον αρχηγό της αντιπολίτευσης. Η παρομοίωση του κ. Μητσοτάκη απλά παρουσίασε ευθέως ένα ζήτημα που υπάρχει χρόνια και φαίνεται να ήταν ένας τρόπος να το αντιληφθεί ο μέσος πολίτης και ίσως να μπορέσει να ταυτιστεί ακόμα και ο πιο αντίθετος με το ζήτημα της επιστροφής

Επομένως, δεν μπορεί να σταθεί σαν δικαιολογία ούτε η αναφορά στο ζήτημα των Μαρμάρων στο BBC ούτε ότι συνάντησε τον επικεφαλής του εργατικού κόμματος. Η ελληνική πλευρά έδειξε καλή πίστη τόσα χρόνια διερευνώντας μάλιστα μία λύση αποδεκτή και από τις δύο πλευρές.

Μία τέτοια ακύρωση, αδικεί τις ελληνοβρετανικές σχέσεις και υποβαθμίζει τη στρατηγική συνεργασία δύο χωρών. Πρόκειται για σχέσεις που υπερβαίνουν πρόσωπα ή κόμματα, σχεσεις που εδράζονται σε κοινές δημοκρατικές αξίες και σε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων κοινού ενδιαφέροντος, και εδώ φαίνεται το μεγάλο ατόπημα της Downing Street. Γιατί τέτοιες συναντήσεις σε πρωθυπουργικό επίπεδο, δεν είναι μονοθεματικές. Ζούμε σε μία διεθνή συγκυρία με πάρα πολλές κρίσεις, τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, την οικονομική αστάθεια και την ενεργειακή ανασφάλεια, ενώ το ζήτημα της μετανάστευσης απασχολεί ιδιαιτερως και τις δύο χώρες. Στην συνάντηση των 2 πρωθυπουργών άλλωστε ήταν προγραμματισμένο να συζητηθεί και η ανανέωση του κοινού σχεδίου δράσης για τη μετανάστευση, που είχε υιοθετηθεί το 2020 και θα υπήρξε επικαιροποίηση για την επιτυχή διαχείριση ενός τόσο σημαντικού ζητήματος.

Ποιός ήταν ο πραγματικός λόγος της ακύρωσης;

O πρωθυπουργός Rishi Sunak θα πρέπει να προκηρύξει τις επόμενες γενικές εκλογές της χώρας, μέχρι τον Ιανουάριο του 2025. Λαμβάνοντας υπόψιν ότι το Συντηρητικό κόμμα στο οποίο ανήκει είναι πίσω κατά 20 σχεδόν ποσοστιαίες μονάδες στις δημοσκοπήσεις από το Εργατικό, ο Βρετανός πρωθυπουργός σίγουρα θα προσπαθήσει να το καθυστερήσει ενώ θα κάνει ότι περνάει από το χέρι του για να ανατρέψει αυτό το ποσοστό. Δεδομένου του γεγονότος ότι στους Βρετανούς δεν αρέσουν οι προεκλογικές εκδηλώσεις γύρω από τα Χριστούγεννα ή τον χειμώνα, το πιο πιθανό οι επόμενες εκλογές να πραγματοποιηθούν του χρόνου το φθινόπωρο. Τα χρονικά όρια λοιπόν στενεύουν και ο πνιγμένος από τα μαλλιά πιάνεται που λένε.

Πολλοί αναλυτές υποστηρίζουν πως η ακύρωση της συνάντησης και το διπλωματικό ατόπημα στόχευε να αποσπάσει την προσοχή από την αντιδημοτικότητά του  και τις εσωτερικές δυσκολίες της στάσιμης οικονομίας, την ακρίβεια, και το ρήγμα του συντηρητικού κόμματος για τη μεταναστευτική πολιτική. Έχοντας χάσει μια κρίσιμη νομική απόφαση για την εμβληματική πολιτική του για τη μετανάστευση, ο πρωθυπουργός δέχθηκε πίεση από το δικαίωμα του κόμματός του να πάει στις κάλπες την άνοιξη, όταν η Βουλή των Λόρδων εμποδίζει τις προσπάθειες της κυβέρνησης να ανανεώσει τη νομοθεσία για την απέλαση αιτούντων άσυλο στη Ρουάντα. Υπάρχει περίπτωση να λειτούργησε σπασμωδικά σε μία προσπάθεια επιδειξης ισχύος προκειμένου να συσπειρώσει τους πιο εθνικιστες από το βρετανικό εκλογικο σωμα.

Φωτ.: Levi Meir Clancy / Unsplash

Τι προκύπτει από αυτήν την ακύρωση;

Το να αποφασίσει όμως να δημιουργήσει διπλωματικό ατόπημα με έναν στρατηγικό σύμμαχο, απλά για να κερδίσει κάποιους ψήφους ίσως μαρτυρά και την θέση της Ελλάδας στο διεθνές στερέωμα. Αν στην αντίστοιχη θέση ήταν ο πρωθυπουργός μιας άλλης χώρας που μπορεί να είχαν κάποιες διαφορές αλλά μοιράζονταν στρατηγική φιλία χρόνων, θα αντιδρούσε με τον ίδιο τρόπο; Μήπως στη διεθνή σκηνή η θέση μας είναι υποβαθμισμένη και ο Sunak δεν θεώρησε ότι το κόστος τη απόφασης θα ήταν μεγάλο;

Όποια και αν είναι η απάντηση ο Βρετανός πρωθυπουργός οφείλει να γνωρίζει την ιστορία του Παρθενώνα, που αποτελεί μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς. Οφείλει να γνωρίζει ότι τα γλυπτά που έκλεψε ο Έλγιν, μεταφέρθηκαν στην Μεγάλη Βρετανία κάτω από άθλιες συνθήκες αφού πρώτα με τη βοήθεια της οθωμανικής αυτοκρατορίας τεμαχίστηκαν και κομματιάστηκαν με σκερπάνια και σφυριά για να τα πουλήσει στο βρετανικό μουσείο το 1816.

Επιπλέον ακόμα και αν ο Βρετανός πρωθυπουργός θεώρησε τις ψήφους πιο σημαντικές από τις στρατηγικές σχέσεις Ελλάδας-ΗΒ, είναι γεγονός πως αυτή του η απόφαση ωφέλησε σημαντικά την ελληνική πλευρά. Με τον αγγλικό τύπο και τους αναλυτές να τάσσονται στο πλευρό της ελληνικής κυβέρνησης καταδικάζοντας το διπλωματικό αυτό ατόπημα, διεθνοποίησε ένα ζήτημα καίριας σημασίας για τη χώρα μας. Ακόμα και κάποιος που δεν είχε ασχοληθεί, ή δεν τον ενδιέφερε, πλέον γνωρίζει το θέμα και αντιλαμβάνεται την δυσμενή θέση του Βρετανού πρωθυπουργού που έδρασε σπασμωδικά, χωρίς να υπολογίζει τους θεσμούς και τους διπλωματικούς τύπους.

Φωτ.: Miltiadis Fragkidis / Unsplash

Η διπλωματική ένταση ξέσπασε μάλιστα σε μία περίοδο που το ΗΒ προσπαθεί να αποκαταστήσει τις σχέσεις του με τους ευρωπαϊκούς κύκλους, που είχαν κλονιστεί μετά το Brexit. Η απόφαση να ακυρώσει τη συνάντηση φαίνεται να έχει βλάψει τη φήμη του Sunak και της χώρας του στην Ευρωπαϊκή κοινότητα, καθώς παραβίασε τη συνήθη διπλωματική σύμβαση προσέβαλε τον ομόλογό του προσφέροντάς του μία συνάντηση με τον αναπληρωτή του Oliver James Dowden. Ένας ανώτερος Ευρωπαίος αξιωματούχος είπε: «Αν θέλετε να είστε παγκόσμια Βρετανία, ανοιχτή στον κόσμο, με βάση τις διεθνείς αξίες και τη διπλωματία, δεν σταματάτε απλώς να μιλάτε με φίλους εξαιτίας ενός ζητήματος που υπάρχει εδώ και 200 ​​χρόνια. Το να μην ασχολείσαι είναι πρόβλημα».

Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι η απόφαση αυτή, ουσιαστικά πολιτικοποίησε ένα ζήτημα που μέχρι τώρα στην Μεγάλη Βρετανία δεν αφορούσε την κυβέρνηση. Αντισυμβαλλόμενος στις συζητήσεις εδώ και χρόνια είναι το βρετανικό μουσείο, όχι ο εκπρόσωπος της κυβέρνησης. Μέχρι τώρα το ζήτημα των Μαρμάρων αφορούσε έμμεσα την βρετανκή πολιτική σκηνή και οι διαπραγατεύσεις γίνονταν με το μουσείο.

Τόσο η διεθνοποίηση όσο και η πολιτικοποίηση έρχονται να ενισχύσουν την ελληνική θέση και να υπογραμμίσουν την ουσία της επιστροφής των μαρμάρων σε ανώτατο πολιτικά επίπεδο. Και αν αναλογιστούμε ότι ο Πάπας Φραγκίσκος πρόσφατα επέστρεψε στην Ελλάδα θραύσματα που κρατούσε sτο Μουσεία Βατικανού για πάνω από 100 χρόνια καθώς επίσης και τα πρόσφατα σκάνδαλα κλοπής στο Βρετανικό Μουσείο, που απαξίωσαν και εξευτέλισαν την εικόνα και το κύρος του μουσείου, τότε σίγουρα η κοινή γνώμη αλλά και η πολιτική σκηνή της Αγγλίας και διεθνώς φαίνεται να τάσσονται με το πλευρό της Ελλάδας.

Με τις εκλογές να πλησιάζουν στη Μεγάλη βρετανία, η αλλαγή μάλλον της κυβέρνησης είναι δεδομένη και πιθανότατα να έχουμε εξελίξεις γύρω από το θέμα των Μαρμάρων του Παρθενώνα.

Ο ίδιος ο επικεφαλής της αντιπολίτευσης είπε άλλωστε πως δε θα σταθεί εμπόδιο σε μία πιθανή συμφωνία μεταξύ Bρετανικού Mουσείου και Αθήνας. Oπως άλλωστε αναφέρουν οι Times: «Αυτό δε θα έπρεπε να είναι ζήτημα ιδιοκτησίας, αλλά το πού μπορεί κανείς να εκτιμήσει καλύτερα τα μάρμαρα, αυτά που βρίσκονται στην Αθήνα και αυτά που βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο. Ανήκουν μαζί ως καλλιτεχνικό σύνολο και ανήκουν στο φυσικό τους περιβάλλον. Τα υπόλοιπα κειμήλια εκτίθενται σήμερα υπέροχα στο Μουσείο της Ακρόπολης, το οποίο είναι υπερσύγχρονο και χτισμένο για τον σκοπό αυτόν». Τέλος, καταλήγει ότι, «το Βρετανικό Μουσείο θα πρέπει να δανείσει τα μάρμαρά του. Θα παραμείνουν στην ιδιοκτησία όλου του κόσμου».

Επιστροφή Μαρμάρων του Παρθενώνα
Πηγή: Morten Morland/ Times UK