Υπάρχει μια λέξη καινούργια, σχεδόν αστεία κι όμως περιγράφει κάτι βαθιά γνώριμο: friendflation. Ο ορισμός του προσεγγίζει κάτι σαν τον πληθωρισμός της φιλίας. Όχι, δεν πρόκειται για έναν ακόμη οικονομικό δείκτη. Είναι η αίσθηση ότι για να κρατήσεις τις φιλίες σου ζωντανές, για να σταθείς δίπλα στους ανθρώπους που αγαπάς, χρειάζεται να βάζεις όλο και πιο βαθιά το χέρι στην τσέπη και κάθε φορά που το κάνεις αναρωτιέσαι: πού τελειώνει η γιορτή και πού αρχίζει η αδικία; 

Μία νεαρή, κοπέλα δουλεύει σε τράπεζα, προσκαλείται σε bachelorette στη Σαντορίνη (ή στην Ισπανία, δεν έχει σημασία), και το κόστος; Δυόμισι χιλιάδες ευρώ για ένα κοινό δωμάτιο σε Airbnb. Δυόμισι χιλιάδες για τρεις νύχτες με σαμπάνιες, φωτογραφίες στο Instagram και το αιώνιο «μα καλά, δεν χαίρεσαι για μένα;». Η Μαίρη κοκκινίζοντας από ντροπή, αναγκάστηκε να πει όχι κι ένιωσε σαν να απέρριπτε όχι το ταξίδι, αλλά την ίδια τη φιλία. Να κάπως έτσι δουλεύει ο μηχανισμός: το πορτοφόλι γίνεται κριτήριο αγάπης. 

Δεν είναι μεμονωμένο φαινόμενο. Έρευνες στη Βρετανία δείχνουν ότι ένας απλός καλεσμένος σε γάμο ξοδεύει κατά μέσο όρο 450 λίρες, στην ηλικία 25-34 το ποσό αγγίζει τις 700, ενώ ένας στους πέντε φτάνει τα 1.500. Για να μη μιλήσουμε για τα bachelor και τα hen weekends: 779 λίρες εντός χώρας, 1.200 όταν το πάρτι ταξιδεύει στο εξωτερικό. Και το χειρότερο; Το 50% παραδέχεται πως αισθάνθηκε εξαναγκασμένο να παρευρεθεί σε μια τελετή που δεν μπορούσε να αντέξει οικονομικά. 

Στις ΗΠΑ σχεδόν τέσσερις στους πέντε δηλώνουν ότι ένιωσαν οικονομικό άγχος όταν βγήκαν με φίλους. Στην Αυστραλία, το 6% λέει ότι “χώρισε” με κάποιον φίλο επειδή απλώς δεν άντεχε τις υπερβολικά ακριβές εξόδους. Εν έτει 2025 η φιλία μοιάζει να έχει τιμή εισόδου. 

Γιατί όμως φτάσαμε εδώ; Η απάντηση ίσως κρύβεται στη μεγάλη μετατόπιση των τελευταίων δεκαετιών: η κοινωνική μας ζωή έγινε εμπειρία, κατανάλωση, επίδειξη. Μετά το 2008 τα μεσαία και ανώτερα στρώματα προτίμησαν να ξοδεύουν λιγότερο σε υλικά αγαθά και περισσότερο σε εμπειρίες: ταξίδια, εκδηλώσεις, δείπνα. Πού αλλού θα στραφεί αυτή η υπερκατανάλωση εμπειριών αν όχι στις φιλίες; Έτσι, ο γάμος έγινε τριήμερο, το γενέθλιο εβδομαδιαίο event, το «να βρεθούμε» ταξίδι με εισιτήρια αεροπορικά. 

Σκέψου πως ήταν παλιά. Μια παρέα στο πάρκο, μια μπίρα στο περίπτερο, μια βραδιά στο σπίτι με φτηνό κρασί. Σκέψου τώρα: πάρτι με θεματικό dress code, σαμπάνιες, φωτογράφους, stories, hashtags. Ο λογαριασμός δεν είναι πια δευτερεύο, είναι το βασικό εισιτήριο συμμετοχής κι εκεί αρχίζει το friendflation να γίνεται βαρύς φόρος. 

Δεν είναι μόνο το χρήμα, είναι και η σιωπή γύρω του. Το 55% των ενηλίκων δεν νιώθει άνετα να μιλήσει για τα οικονομικά του. Έτσι όταν δεν μπορείς να πληρώσεις, δεν λες τίποτα, φτιάχνεις μια “ευγενική δικαιολογία” ή πιέζεις τον εαυτό σου να συμμετέχει. Γιατί στη Δύση έχουμε μάθει ότι η φιλία βασίζεται στην ισότητα. Κι αν πεις “δεν μπορώ να έρθω, δεν έχω χρήματα” είναι σαν να σπας αυτή την ψευδαίσθηση ισοτιμίας. 

Τι θα γινόταν αν αντί για ισότητα μιλούσαμε για ισοτιμία; Όχι όλοι ίσοι στα λεφτά, αλλά όλοι σεβαστοί στο μέτρο των δυνατοτήτων τους. Αν ο πλούσιος φίλος δεν έπαιρνε δεδομένο ότι όλοι μπορούν να ακολουθήσουν, αλλά σκεφτόταν: «Πώς μπορώ να δείξω γενναιοδωρία χωρίς να πιέσω;». Αν οργανώναμε πράγματα που έχουν χαρά, αλλά όχι οικονομικό εκβιασμό. Αν θυμόμασταν ότι η ουσία της φιλίας δεν είναι η φωτογραφία στο Instagram αλλά το βλέμμα στο τραπέζι. 

Η αλήθεια είναι σκληρή: ζούμε σε μια εποχή όπου οι “τρίτοι χώροι” (τα πάρκα, οι πλατείες, οι καφενέδες) για τους πολλούς χάνονται. Όλο και πιο πολλές συναντήσεις γίνονται σε χώρους με εισιτήριο: μπαρ, ταξίδια, event. Δεν είναι περίεργο που η φιλία μοιάζει να κοστίζει, αλλά αν δεν θέλουμε να την καταντήσουμε προνόμιο, πρέπει να βρούμε νέες ισορροπίες και κυρίως πρέπει να μιλήσουμε. Να πούμε στον φίλο: «Σε αγαπάω, αλλά αυτό δεν μπορώ να το αντέξω». Να μη ντρεπόμαστε να βάλουμε όρια, γιατί η πραγματική φιλία δεν μετριέται σε αποδείξεις. Ναι, το χρήμα βοηθάει να κρατήσεις φίλους, αλλά δεν είναι το θεμέλιο. Το θεμέλιο είναι η εμπιστοσύνη, η ειλικρίνεια, η δυνατότητα να πεις «όχι» χωρίς να χαθείς. 

Friendflation. Ένας όρος που γεννήθηκε για να μας δείξει τον καθρέφτη. Να μας ρωτήσει: τι αξίζει περισσότερο, η επίδειξη ή η παρουσία; Μήπως ξοδεύουμε για να αποδείξουμε πως είμαστε φίλοι, αντί να είμαστε; Μήπως το δείπνο των δέκα ευρώ, αν είναι αληθινό αξίζει πιο πολύ από το ταξίδι των χιλίων; 

Τελικά η φιλία δεν είναι ούτε business plan ούτε οικονομικό project. Είναι εκείνη η στιγμή που κάποιος σε κοιτάει στα μάτια και σε καταλαβαίνει χωρίς να χρειαστείς λέξεις. Αν το ξεχάσουμε αυτό τότε ναι, θα συνεχίσουμε να υποφέρουμε από friendflation. Αν όμως το θυμηθούμε, ίσως ανακαλύψουμε ξανά τον αληθινό, ανέξοδο πλούτο της φιλίας. 

*Mε στοιχεία από τους Financial Times.

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.