Το μπλε είναι ένα από τα τρία βασικά χρώματα στην εικαστική θεωρία. Είναι χρώμα που χρησιμοποιείται για να δημιουργήσει άλλα χρώματα όπως το μωβ. Είναι επίσης ένα από τα παλαιότερα χρώματα που συναντώνται στη ζωγραφική, την τοιχοποιία και σε αναφορές στην ποίηση.
Ο λόγος δεν γίνεται φυσικά εδώ, για την λέξη, ή την αντίληψη περί του μπλε χρώματος που από κουλτούρα σε κουλτούρα διαφέρει. Μιλάμε αντιθέτως για την αίσθηση που αφήνει η εμπειρία του. Το μπλε είναι από τα πιο κοινά χρώματα της ανθρώπινης εμπειρίας, με τον ουρανό και την θάλασσα να είναι, σε διαφορετικές στιγμές και τόνους, μπλε.
Το μπλε επίσης είναι το χρώμα του θανάτου, τα ζωϊκά σώματα όταν πεθαίνουν, αποκτούν μια πολύ βαθιά απόχρωση μεταξύ μπλε και μωβ. Έτσι ήταν από τα αρχαία χρόνια το μπλε που συνδέθηκε με τον κύκλο της γέννησης και του θανάτου, ένας κύκλος που έπαιζε τεράστια σημασία στους αρχαίους και μεσαιωνικούς πολιτισμούς.
Με την πρόοδο του πολιτισμού, το μπλε διατήρησε την κραταιά του θέση μέσα στην ανθρώπινη κουλτούρα. Το μπλε έμελλε, ειδικά τον μεσαίωνα να συνδεθεί με πλήθος περίπλοκων αφηγημάτων. Η Παναγία απεικονίζεται με μπλε πέπλο, ο ουράνιος θόλος των εκκλησιών πολλές φορές βάφεται με θεαματικό μπλε για να δείξει τον θεϊκό ουρανό, ενώ στα βιτρό των μεσαιωνικών γαλλικών και γερμανικών ναών, το μπλε γυαλί στα παράθυρα έδινε μια αίσθηση στον εσωτερικό χώρο ενός «νυχτερινού μα φωτεινού ουρανού». Η χρήση του μπλε στη θρησκευτική αισθητική είχε σκοπό να σηματοδοτήσει, έστω και υποσυνείδητα μια σύνδεσης με το μεγαλείου του ουρανού, με την ανάταση που νιώθουμε ακόμα και τώρα κοιτώντας ψηλά ένα καθαρό κομμάτι του ανάμεσα από τις πολυκατοικίες. Είναι αυτή η μυστικιστική αισθητική που κληροδοτήθηκε στον Βαν Γκογκ όταν σχεδίασε την θεαματική – και αποτελούμενη σχεδόν πλήρως από αποχρώσεις του μπλε – «Έναστρη Νύχτα».
Όμως ίσως η πιο γνωστή εμμονή με το μπλε προέρχεται από μια επαναστατική ομάδα καλλιτεχνών στο Μόναχο, που έγιναν γνωστοί υπό το όνομα Blaue Reiter, – o Μπλε Καβαλάρης. Η ομάδα, που έγραψε και προκήρυξη υπό το ίδιο όνομα σχεδίαζε μπλε άλογα σε διάφορες παραλλαγές και τεχνικές πριν διασπαστεί. Σκοπός της ήταν να αντιταχθεί στον εικαστικό ευρωπαϊκό συντηρητισμό της εποχής. Η ομάδα, που εντάσσεται στον ευρύτερο μοντερνισμό, ομολογεί πως ήθελε να εκφράσει με το γαλάζιο χρώμα κάτι «που δεν λέγεται με λόγια, κάτι πέρα από τις λέξεις». Την ίδια περίοδο, η σουηδή ζωγράφος Yves Klein, θα στραφεί προς τον μυστικικισμό της εποχής, και θέλοντας να αποδώσει μια διαδεδομένη ιδέα της εποχής – το αρχικό χάος από το οποίο δημιουργήθηκε ο κόσμος – θα δημιουργήσει έναν πίνακα, που το κυρίαρχο χρώμα ήταν, φυσικά, το μπλε.
Το μπλε θα συνεχίσει να αποτελεί ένα ιδιαίτερο χρώμα ακόμα και σήμερα. Στα αγγλικά, η έκφραση «singing the blues», σηματοδοτεί ένα ιδιαίτερα φορτισμένο συναισθηματικά χρώμα. Στις αραβικές χώρες, τα πιο ωραία τεμένη διακοσμούνται με μπλε κεραμικά μοτίβα. O Πάμπλο Πικάσο θα διανύσει μια ολόκληρη περίοδο που θα μείνει γνωστή ως «μπλε περίοδος». Το μπλε συμβόλιζε τη μελαγχολία. Πιο πρόσφατα το μπλε έγινε πάλι αντικείμενο λατρείας από σπουδαίους καλλιτέχνες. Ο Yves Klein αφιέρωσε τη ζωή του στο να βάφει εμμονικά μπλε τελάρα, να σχεδιάζει μπλε ανθρωπάρια και τελικά δημιούργησε τη δική του απόχρωση μπλε, που φέρει και το όνομα του.
Παραμένει ανοιχτό το ερώτημα γιατί το μπλε παίζει τόσο σημαντικό ρόλο στην ανθρώπινη κουλτούρα. Φαίνεται όμως, πως παρά τις ιστορικές αλλαγές, αποδίδεται στο μπλε το συναίσθημα και η αγωνία που κυριαρχούν ανά εποχή. Ακόμα και στα δυστοπικά θρίλερ της εποχής μας, το μπλε της νύχτας, μαζί με το πορτοκαλί του σούρουπου, της δύσης, κυριαρχούν. Δεν είναι ίσως υπερβολή να πούμε πως το μπλε είναι διαχρονικά το χρώμα των πιο θετικών μα και αρνητικών μας αγωνιών.
Το μπλε είναι ένα από τα τρία βασικά χρώματα στην εικαστική θεωρία. Είναι χρώμα που χρησιμοποιείται για να δημιουργήσει άλλα χρώματα όπως το μωβ. Είναι επίσης ένα από τα παλαιότερα χρώματα που συναντώνται στη ζωγραφική, την τοιχοποιία και σε αναφορές στην ποίηση.
Ο λόγος δεν γίνεται φυσικά εδώ, για την λέξη, ή την αντίληψη περί του μπλε χρώματος που από κουλτούρα σε κουλτούρα διαφέρει. Μιλάμε αντιθέτως για την αίσθηση που αφήνει η εμπειρία του. Το μπλε είναι από τα πιο κοινά χρώματα της ανθρώπινης εμπειρίας, με τον ουρανό και την θάλασσα να είναι, σε διαφορετικές στιγμές και τόνους, μπλε.
Το μπλε επίσης είναι το χρώμα του θανάτου, τα ζωϊκά σώματα όταν πεθαίνουν, αποκτούν μια πολύ βαθιά απόχρωση μεταξύ μπλε και μωβ. Έτσι ήταν από τα αρχαία χρόνια το μπλε που συνδέθηκε με τον κύκλο της γέννησης και του θανάτου, ένας κύκλος που έπαιζε τεράστια σημασία στους αρχαίους και μεσαιωνικούς πολιτισμούς.
Με την πρόοδο του πολιτισμού, το μπλε διατήρησε την κραταιά του θέση μέσα στην ανθρώπινη κουλτούρα. Το μπλε έμελλε, ειδικά τον μεσαίωνα να συνδεθεί με πλήθος περίπλοκων αφηγημάτων. Η Παναγία απεικονίζεται με μπλε πέπλο, ο ουράνιος θόλος των εκκλησιών πολλές φορές βάφεται με θεαματικό μπλε για να δείξει τον θεϊκό ουρανό, ενώ στα βιτρό των μεσαιωνικών γαλλικών και γερμανικών ναών, το μπλε γυαλί στα παράθυρα έδινε μια αίσθηση στον εσωτερικό χώρο ενός «νυχτερινού μα φωτεινού ουρανού». Η χρήση του μπλε στη θρησκευτική αισθητική είχε σκοπό να σηματοδοτήσει, έστω και υποσυνείδητα μια σύνδεσης με το μεγαλείου του ουρανού, με την ανάταση που νιώθουμε ακόμα και τώρα κοιτώντας ψηλά ένα καθαρό κομμάτι του ανάμεσα από τις πολυκατοικίες. Είναι αυτή η μυστικιστική αισθητική που κληροδοτήθηκε στον Βαν Γκογκ όταν σχεδίασε την θεαματική – και αποτελούμενη σχεδόν πλήρως από αποχρώσεις του μπλε – «Έναστρη Νύχτα».
Όμως ίσως η πιο γνωστή εμμονή με το μπλε προέρχεται από μια επαναστατική ομάδα καλλιτεχνών στο Μόναχο, που έγιναν γνωστοί υπό το όνομα Blaue Reiter, – o Μπλε Καβαλάρης. Η ομάδα, που έγραψε και προκήρυξη υπό το ίδιο όνομα σχεδίαζε μπλε άλογα σε διάφορες παραλλαγές και τεχνικές πριν διασπαστεί. Σκοπός της ήταν να αντιταχθεί στον εικαστικό ευρωπαϊκό συντηρητισμό της εποχής. Η ομάδα, που εντάσσεται στον ευρύτερο μοντερνισμό, ομολογεί πως ήθελε να εκφράσει με το γαλάζιο χρώμα κάτι «που δεν λέγεται με λόγια, κάτι πέρα από τις λέξεις». Την ίδια περίοδο, η σουηδή ζωγράφος Yves Klein, θα στραφεί προς τον μυστικικισμό της εποχής, και θέλοντας να αποδώσει μια διαδεδομένη ιδέα της εποχής – το αρχικό χάος από το οποίο δημιουργήθηκε ο κόσμος – θα δημιουργήσει έναν πίνακα, που το κυρίαρχο χρώμα ήταν, φυσικά, το μπλε.
Το μπλε θα συνεχίσει να αποτελεί ένα ιδιαίτερο χρώμα ακόμα και σήμερα. Στα αγγλικά, η έκφραση «singing the blues», σηματοδοτεί ένα ιδιαίτερα φορτισμένο συναισθηματικά χρώμα. Στις αραβικές χώρες, τα πιο ωραία τεμένη διακοσμούνται με μπλε κεραμικά μοτίβα. O Πάμπλο Πικάσο θα διανύσει μια ολόκληρη περίοδο που θα μείνει γνωστή ως «μπλε περίοδος». Το μπλε συμβόλιζε τη μελαγχολία. Πιο πρόσφατα το μπλε έγινε πάλι αντικείμενο λατρείας από σπουδαίους καλλιτέχνες. Ο Yves Klein αφιέρωσε τη ζωή του στο να βάφει εμμονικά μπλε τελάρα, να σχεδιάζει μπλε ανθρωπάρια και τελικά δημιούργησε τη δική του απόχρωση μπλε, που φέρει και το όνομα του.
Παραμένει ανοιχτό το ερώτημα γιατί το μπλε παίζει τόσο σημαντικό ρόλο στην ανθρώπινη κουλτούρα. Φαίνεται όμως, πως παρά τις ιστορικές αλλαγές, αποδίδεται στο μπλε το συναίσθημα και η αγωνία που κυριαρχούν ανά εποχή. Ακόμα και στα δυστοπικά θρίλερ της εποχής μας, το μπλε της νύχτας, μαζί με το πορτοκαλί του σούρουπου, της δύσης, κυριαρχούν. Δεν είναι ίσως υπερβολή να πούμε πως το μπλε είναι διαχρονικά το χρώμα των πιο θετικών μα και αρνητικών μας αγωνιών.
