Είναι μια κατάσταση που πολλοί γονείς γνωρίζουν καλά: το παιδί σου έχει έναν φίλο (ή και κολλητό), αλλά εσύ… δεν τον αντέχεις. Μπορεί να είναι αυταρχικός, αγενής ή απλώς να αναστατώνει το σπίτι κάθε φορά που έρχεται. Σε μεγαλύτερες ηλικίες, ίσως σε προβληματίζει η στάση του απέναντι στο σχολείο, η γλώσσα που χρησιμοποιεί ή οι επικίνδυνες συμπεριφορές που ενθαρρύνει. Και φυσικά, όταν βλέπεις το παιδί σου να αλλάζει (όχι προς το καλύτερο) μέσα από αυτή τη φιλία, το προστατευτικό σου ένστικτο ενεργοποιείται.
Αυτό το ένστικτο είναι φυσικό και ανθρώπινο. Η θέα ενός παιδιού που επηρεάζεται αρνητικά μπορεί να προκαλέσει έντονη συναισθηματική αντίδραση, ακόμα και την παρόρμηση να απαγορεύσεις αμέσως τη φιλία. Όμως, αυτή η προσέγγιση μπορεί συχνά να έχει τα αντίθετα αποτελέσματα, ειδικά με εφήβους που είναι βιολογικά “καλωδιωμένοι” να αμφισβητούν τους γονείς τους.
Τι μπορείς να κάνεις με μικρότερα παιδιά
Στην περίπτωση μικρών παιδιών, μπορείς να ορίσεις σαφή όρια στο πλαίσιο του παιχνιδιού:
– «Στο σπίτι μας δεν πηδάμε στους καναπέδες»
– «Το δωμάτιό μου δεν είναι για παιχνίδι»
– «Δεν χρησιμοποιούμε αυτή τη λέξη εδώ. Μιλάμε ευγενικά»
Αν το παιδί του φίλου είναι ιδιαίτερα θορυβώδες ή απρεπές, ίσως είναι χρήσιμο να περιορίσεις τα playdates ή να τα μεταφέρεις σε εξωτερικούς χώρους, όπου η ένταση εκτονώνεται ευκολότερα. Και ναι, μπορείς (με καλόν τρόπο και συνέπεια) να οργανώνεις λιγότερες κοινές δραστηριότητες, χωρίς όμως να τιμωρείς ή να στιγματίζεις.
Παράλληλα, καλό είναι να ρωτήσεις και τον εαυτό σου: Μήπως η αντίδρασή σου σχετίζεται με δικές σου προκαταλήψεις ή ευαισθησίες; Το παιδί σου δεν είναι εσύ, και οι φίλοι του δεν χρειάζεται να μοιάζουν με αυτούς που εσύ θα διάλεγες.
Τι αλλάζει με τους εφήβους
Η εφηβεία είναι περίοδος αυτονόμησης. Οι φιλίες (και συχνά οι εντάσεις που τις συνοδεύουν) είναι κομμάτι της διαδικασίας ανάπτυξης ταυτότητας. Η επιβολή απαγορεύσεων συχνά ενισχύει το λεγόμενο «φαινόμενο Ρωμαίου και Ιουλιέτας», όσο πιο πολύ αντιδράς, τόσο πιο ελκυστικός γίνεται ο φίλος που απορρίπτεις.
Εδώ, η στρατηγική αλλάζει:
– Εστίασε στο να είσαι διαθέσιμος όταν το παιδί θέλει να μιλήσει.
– Ρώτα ήρεμα και χωρίς κριτική: «Τι σας αρέσει να κάνετε μαζί;» ή «Τι σε κάνει να περνάς καλά με αυτόν τον φίλο;»
– Αν δεις ότι είναι προβληματισμένο, μην σπεύσεις να δώσεις λύσεις. Άκου. Αυτό είναι αρκετό.
Η βασική αποστολή σου δεν είναι να ελέγχεις τις σχέσεις, αλλά να είσαι εκεί όταν καταρρέουν. Με μία μοναδική εξαίρεση: την ασφάλεια.
Γιατί αν το παιδί σου πέφτει θύμα κακοποίησης, εκφοβισμού ή άλλης μορφής βίας (είτε το αναγνωρίζει είτε όχι) τότε είναι καθήκον σου να παρέμβεις. Σε αυτές τις περιπτώσεις, επικοινώνησε με το σχολείο ή με κάποιον αρμόδιο φορέα.
6 τρόποι να χτίσεις γέφυρες εμπιστοσύνης με το παιδί σου
1. Άκου χωρίς να διακόπτεις
Η εμπιστοσύνη ξεκινάει από την αίσθηση ότι ο άλλος σε ακούει πραγματικά — όχι για να σου απαντήσει, αλλά για να σε καταλάβει. Όταν ένα παιδί μιλάει, μην σπεύδεις να ερμηνεύσεις, να διορθώσεις ή να διδάξεις. Άκου πρώτα. Μπορεί αυτό από μόνο του να είναι η “απάντηση” που ζητά.
2. Αντί για έλεγχο, να υπάρχει παρουσία
Τα παιδιά δεν χρειάζονται έναν ελεγκτή της καθημερινότητάς τους. Χρειάζονται έναν ενήλικα που είναι εκεί. Που δεν εισβάλλει, αλλά παραμένει διαθέσιμος — σαν φως αναμμένο σε δωμάτιο που μπορείς να επιστρέψεις, όταν νιώσεις έτοιμος.
3. Μίλα για τα λάθη σου
Αντί να προσπαθείς να είσαι το άψογο πρότυπο, μίλα για τις φορές που έκανες λάθος. Οι εξομολογήσεις ευαλωτότητας χτίζουν γέφυρες. Δείχνουν στο παιδί ότι το να “πέσεις” είναι ανθρώπινο. Και ότι δεν κρίνεται για τις πτώσεις του, αλλά για το πώς τις αντιμετωπίζει.
4. Θέσε όρια με αγάπη, όχι φόβο
Τα όρια δεν είναι φυλακή — είναι το περίγραμμα που δίνει σχήμα και ασφάλεια. Όταν θέτεις κανόνες, εξήγησέ τους με ειλικρίνεια και συνέπεια, όχι με απειλές ή τιμωρίες. “Σου λέω όχι, γιατί νοιάζομαι — όχι για να σε ελέγξω”.
5. Δώσε χώρο για επιλογές
Ακόμα κι αν είναι μικρές: ποια μπλούζα θα φορέσει, ποιο βιβλίο θα διαβάσει, ποιον φίλο θα δει. Όσο περισσότερο ένα παιδί νιώθει ότι του δίνεται λόγος στη ζωή του, τόσο πιο εύκολα θα σου δώσει λόγο όταν πραγματικά χρειαστεί.
6. Αποδοχή χωρίς όρους
Ακόμα κι όταν διαφωνείς. Ακόμα κι όταν το παιδί κάνει επιλογές που σε προβληματίζουν. Η άνευ όρων αποδοχή δεν σημαίνει αποδοχή όλων των πράξεων, σημαίνει αποδοχή της ίδιας της ύπαρξης του παιδιού, με την αμφιθυμία, την πλάνη, την αναζήτησή του.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
Είναι μια κατάσταση που πολλοί γονείς γνωρίζουν καλά: το παιδί σου έχει έναν φίλο (ή και κολλητό), αλλά εσύ… δεν τον αντέχεις. Μπορεί να είναι αυταρχικός, αγενής ή απλώς να αναστατώνει το σπίτι κάθε φορά που έρχεται. Σε μεγαλύτερες ηλικίες, ίσως σε προβληματίζει η στάση του απέναντι στο σχολείο, η γλώσσα που χρησιμοποιεί ή οι επικίνδυνες συμπεριφορές που ενθαρρύνει. Και φυσικά, όταν βλέπεις το παιδί σου να αλλάζει (όχι προς το καλύτερο) μέσα από αυτή τη φιλία, το προστατευτικό σου ένστικτο ενεργοποιείται.
Αυτό το ένστικτο είναι φυσικό και ανθρώπινο. Η θέα ενός παιδιού που επηρεάζεται αρνητικά μπορεί να προκαλέσει έντονη συναισθηματική αντίδραση, ακόμα και την παρόρμηση να απαγορεύσεις αμέσως τη φιλία. Όμως, αυτή η προσέγγιση μπορεί συχνά να έχει τα αντίθετα αποτελέσματα, ειδικά με εφήβους που είναι βιολογικά “καλωδιωμένοι” να αμφισβητούν τους γονείς τους.
Τι μπορείς να κάνεις με μικρότερα παιδιά
Στην περίπτωση μικρών παιδιών, μπορείς να ορίσεις σαφή όρια στο πλαίσιο του παιχνιδιού:
– «Στο σπίτι μας δεν πηδάμε στους καναπέδες»
– «Το δωμάτιό μου δεν είναι για παιχνίδι»
– «Δεν χρησιμοποιούμε αυτή τη λέξη εδώ. Μιλάμε ευγενικά»
Αν το παιδί του φίλου είναι ιδιαίτερα θορυβώδες ή απρεπές, ίσως είναι χρήσιμο να περιορίσεις τα playdates ή να τα μεταφέρεις σε εξωτερικούς χώρους, όπου η ένταση εκτονώνεται ευκολότερα. Και ναι, μπορείς (με καλόν τρόπο και συνέπεια) να οργανώνεις λιγότερες κοινές δραστηριότητες, χωρίς όμως να τιμωρείς ή να στιγματίζεις.
Παράλληλα, καλό είναι να ρωτήσεις και τον εαυτό σου: Μήπως η αντίδρασή σου σχετίζεται με δικές σου προκαταλήψεις ή ευαισθησίες; Το παιδί σου δεν είναι εσύ, και οι φίλοι του δεν χρειάζεται να μοιάζουν με αυτούς που εσύ θα διάλεγες.
Τι αλλάζει με τους εφήβους
Η εφηβεία είναι περίοδος αυτονόμησης. Οι φιλίες (και συχνά οι εντάσεις που τις συνοδεύουν) είναι κομμάτι της διαδικασίας ανάπτυξης ταυτότητας. Η επιβολή απαγορεύσεων συχνά ενισχύει το λεγόμενο «φαινόμενο Ρωμαίου και Ιουλιέτας», όσο πιο πολύ αντιδράς, τόσο πιο ελκυστικός γίνεται ο φίλος που απορρίπτεις.
Εδώ, η στρατηγική αλλάζει:
– Εστίασε στο να είσαι διαθέσιμος όταν το παιδί θέλει να μιλήσει.
– Ρώτα ήρεμα και χωρίς κριτική: «Τι σας αρέσει να κάνετε μαζί;» ή «Τι σε κάνει να περνάς καλά με αυτόν τον φίλο;»
– Αν δεις ότι είναι προβληματισμένο, μην σπεύσεις να δώσεις λύσεις. Άκου. Αυτό είναι αρκετό.
Η βασική αποστολή σου δεν είναι να ελέγχεις τις σχέσεις, αλλά να είσαι εκεί όταν καταρρέουν. Με μία μοναδική εξαίρεση: την ασφάλεια.
Γιατί αν το παιδί σου πέφτει θύμα κακοποίησης, εκφοβισμού ή άλλης μορφής βίας (είτε το αναγνωρίζει είτε όχι) τότε είναι καθήκον σου να παρέμβεις. Σε αυτές τις περιπτώσεις, επικοινώνησε με το σχολείο ή με κάποιον αρμόδιο φορέα.
6 τρόποι να χτίσεις γέφυρες εμπιστοσύνης με το παιδί σου
1. Άκου χωρίς να διακόπτεις
Η εμπιστοσύνη ξεκινάει από την αίσθηση ότι ο άλλος σε ακούει πραγματικά — όχι για να σου απαντήσει, αλλά για να σε καταλάβει. Όταν ένα παιδί μιλάει, μην σπεύδεις να ερμηνεύσεις, να διορθώσεις ή να διδάξεις. Άκου πρώτα. Μπορεί αυτό από μόνο του να είναι η “απάντηση” που ζητά.
2. Αντί για έλεγχο, να υπάρχει παρουσία
Τα παιδιά δεν χρειάζονται έναν ελεγκτή της καθημερινότητάς τους. Χρειάζονται έναν ενήλικα που είναι εκεί. Που δεν εισβάλλει, αλλά παραμένει διαθέσιμος — σαν φως αναμμένο σε δωμάτιο που μπορείς να επιστρέψεις, όταν νιώσεις έτοιμος.
3. Μίλα για τα λάθη σου
Αντί να προσπαθείς να είσαι το άψογο πρότυπο, μίλα για τις φορές που έκανες λάθος. Οι εξομολογήσεις ευαλωτότητας χτίζουν γέφυρες. Δείχνουν στο παιδί ότι το να “πέσεις” είναι ανθρώπινο. Και ότι δεν κρίνεται για τις πτώσεις του, αλλά για το πώς τις αντιμετωπίζει.
4. Θέσε όρια με αγάπη, όχι φόβο
Τα όρια δεν είναι φυλακή — είναι το περίγραμμα που δίνει σχήμα και ασφάλεια. Όταν θέτεις κανόνες, εξήγησέ τους με ειλικρίνεια και συνέπεια, όχι με απειλές ή τιμωρίες. “Σου λέω όχι, γιατί νοιάζομαι — όχι για να σε ελέγξω”.
5. Δώσε χώρο για επιλογές
Ακόμα κι αν είναι μικρές: ποια μπλούζα θα φορέσει, ποιο βιβλίο θα διαβάσει, ποιον φίλο θα δει. Όσο περισσότερο ένα παιδί νιώθει ότι του δίνεται λόγος στη ζωή του, τόσο πιο εύκολα θα σου δώσει λόγο όταν πραγματικά χρειαστεί.
6. Αποδοχή χωρίς όρους
Ακόμα κι όταν διαφωνείς. Ακόμα κι όταν το παιδί κάνει επιλογές που σε προβληματίζουν. Η άνευ όρων αποδοχή δεν σημαίνει αποδοχή όλων των πράξεων, σημαίνει αποδοχή της ίδιας της ύπαρξης του παιδιού, με την αμφιθυμία, την πλάνη, την αναζήτησή του.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
