Ζούμε σε μια εποχή που όλα μοιάζουν ημιτελή. Εφαρμογές κυκλοφορούν πριν ολοκληρωθούν. Συσκευές βγαίνουν στην αγορά με updates να τις κυνηγούν. Τα λογισμικά αλλάζουν νύχτα μέρα και κάπως έτσι χωρίς να το καταλάβουμε μάθαμε κι εμείς να ζούμε σε μια μόνιμη “beta έκδοση”. Να μην περιμένουμε σταθερότητα, να τη φτιάχνουμε στην πορεία. 

Κάθε γενιά κουβαλά τις δικές της ανησυχίες, αλλά η σημερινή μοιάζει να έχει γεννηθεί μέσα σε μια μόνιμη δοκιμή. Δεν υπάρχει manual για τίποτα. Ούτε για τις δουλειές, ούτε για τις σχέσεις, ούτε για τα όνειρα. Οι παλιές βεβαιότητες (σπουδάζεις, βρίσκεις δουλειά, χτίζεις ζωή) έχουν αντικατασταθεί από ένα ασταθές πεδίο πειραματισμού. 

Δουλειές που ξεκινούν και τελειώνουν πριν γίνουν “καριέρα”. Σχέσεις που διαμορφώνονται μέσα από pixels και εξατμίζονται μέσα σε ένα μήνυμα. Σχέδια ζωής που μοιάζουν περισσότερο με πρόχειρα σκίτσα παρά με σταθερά πλάνα. Όλα βρίσκονται σε κατάσταση “δοκιμής” και οι άνθρωποι μαζί τους. 

Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει φιλοδοξία. Αντίθετα υπάρχει μια διαρκής δίψα για ζωή, αλλά η δίψα αυτή συχνά παλεύει με το βάρος της αβεβαιότητας, γιατί όταν τίποτα δεν είναι σταθερό, όλα πρέπει να ανακαλύπτονται από την αρχή ξανά και ξανά. 

Η εργασία είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα. Η ιδέα της “μόνιμης δουλειάς” μοιάζει σχεδόν παράξενη πια. Οι άνθρωποι αλλάζουν επαγγέλματα, κλάδους, μορφές εργασίας με ρυθμό που θα φάνταζε ακατανόητος πριν από μερικές δεκαετίες. Freelance, hybrid, remote, project-based. Το εργασιακό τοπίο είναι ένα λογισμικό που αλλάζει συνεχώς και οι νέοι εργαζόμενοι είναι οι beta testers του. 

Μαζί με αυτό αλλάζει και η αίσθηση ταυτότητας. Παλιά οι άνθρωποι απαντούσαν στο «τι κάνεις στη ζωή σου;» με ένα επάγγελμα. Τώρα, η απάντηση είναι συχνά ένα μείγμα: «λίγο απ’ αυτό, λίγο απ’ εκεί, κάτι που ετοιμάζω». Η εργασία παύει να είναι ένα σταθερό σημείο αναφοράς και γίνεται ρευστή, ευέλικτη, αλλά και εύθραυστη. 

Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και στις σχέσεις. Οι προηγούμενες γενιές είχαν έναν σχετικά σαφή χάρτη: γνωρίζεσαι, βγαίνεις, δεσμεύεσαι, ίσως φτιάχνεις οικογένεια. Σήμερα ο χάρτης αυτός έχει αντικατασταθεί από ένα τοπίο με πολλαπλές διαδρομές χωρίς καθορισμένες πινακίδες. Η ελευθερία των επιλογών φέρνει μαζί της και το άγχος της πλοήγησης. Οι σχέσεις συχνά αρχίζουν από μια οθόνη. Μπορεί να εξελιχθούν σε βαθιά εμπλοκή ή να εξαφανιστούν με ένα απλό “seen”. Οι ρόλοι δεν είναι πια δεδομένοι, τα μονοπάτια δεν είναι χαραγμένα. Κάθε βήμα μοιάζει με αυτοσχεδιασμό. Αυτό δίνει μια γοητευτική αίσθηση αυτονομίας, αλλά και μια βαθιά αίσθηση ρευστότητας, σχεδόν επισφάλειας. 

Μετά έρχονται τα όνειρα. Όχι τα παιδικά, αλλά εκείνα τα μεγάλα, τα υπαρξιακά. Η γενιά που ζει σε beta έκδοση δυσκολεύεται να τα διατυπώσει με τον τρόπο που το έκαναν οι προηγούμενοι. Γιατί πώς να σχεδιάσεις το αύριο όταν το σήμερα είναι συνεχώς υπό αναθεώρηση; Πώς να χτίσεις ένα μέλλον πάνω σε έδαφος που μετακινείται; 

Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν όνειρα. Υπάρχουν, είναι όμως πιο εύκαμπτα, πιο σύνθετα, σπασμένα σε κομμάτια. Λιγότερο σαν ουρανοξύστες, περισσότερο σαν σκηνικά που αλλάζουν με κάθε act. Είναι μια γενιά που δεν στοχεύει απαραίτητα στην αιώνια σταθερότητα, αλλά στην ικανότητα να προσαρμόζεται, να αναπροσαρμόζει, να επιβιώνει. 

Ζώντας έτσι υπάρχει κόστος. Η συνεχής κατάσταση δοκιμής σημαίνει και συνεχή κόπωση. Η ανάγκη να εφευρίσκεις διαρκώς τον εαυτό σου κουράζει. Να αλλάζεις κατεύθυνση, να πειραματίζεσαι, να ρισκάρεις χωρίς καθαρό σχέδιο. Δεν είναι τυχαίο ότι το άγχος, η αβεβαιότητα, η εξουθένωση έχουν γίνει σχεδόν κοινή γλώσσα. Όλοι ψάχνουν “κάτι σταθερό” και ταυτόχρονα δεν εμπιστεύονται πια εύκολα τη σταθερότητα. 

Σε αυτό το περιβάλλον, το “manual” δεν το γράφει κάποιος άλλος. Το γράφεις εσύ και το αλλάζεις συνεχώς. Είναι μια συνθήκη απελευθερωτική αλλά και εξαντλητική, γιατί η ευθύνη για το σενάριο της ζωής σου βαραίνει μόνο εσένα και αυτό όσο ενδυναμωτικό κι αν ακούγεται, μπορεί να σε λυγίσει. 

Η “beta έκδοση” μπορεί να έχει και κάτι βαθιά αληθινό μέσα της. Οι προηγούμενες βεβαιότητες ήταν κι αυτές εν μέρει ψευδαισθήσεις. Η ζωή ποτέ δεν ήταν πλήρως προβλέψιμη απλώς υπήρχαν κοινωνικά σενάρια που έκαναν τα πράγματα να φαίνονται έτσι. Σήμερα αυτά τα σενάρια έχουν διαλυθεί και μένει κάτι πιο ωμό, αλλά και πιο αυθεντικό: η αναγκαιότητα να χτίσεις μόνος σου το μονοπάτι σου. 

Η γενιά της “beta ζωής” δεν είναι χαμένη. Είναι μια γενιά που ζει με το ένστικτο του πειραματιστή, με την ευελιξία του αυτοσχεδιαστή. Που μαθαίνει στην πράξη, με λάθη, με διορθώσεις, με ανατροπές, που μπορεί να μην έχει manual, αλλά έχει φωνή, εργαλεία, πρόσβαση, κοινότητες. Ίσως εκεί να βρίσκεται το πιο ουσιαστικό σημείο: αυτή η γενιά δεν περιμένει πια να της πουν πως να ζήσει. Δοκιμάζει, αποτυγχάνει, ξαναπροσπαθεί. Όπως κάθε beta έκδοση, έχει bugs, crashes και απρόβλεπτα. Αλλά έχει και κάτι πολύτιμο: την ελευθερία να κάνει updates. 

Το ζητούμενο δεν είναι να περιμένουμε να βγει το “τελικό λογισμικό” της ζωής. Δε θα υπάρξει. Το ζητούμενο είναι να μάθουμε να ζούμε με ανοιχτό κώδικα να γράφουμε, να σβήνουμε, να προσθέτουμε, να διορθώνουμε. Να αντέχουμε τη ρευστότητα, να βρίσκουμε μικρές άγκυρες μέσα της. Μέσα σε αυτή τη ζωντάνια, όσο χαοτική κι αν είναι υπάρχει κάτι το λυτρωτικό. Δεν έχουμε manual. Έχουμε όμως τη δυνατότητα να γράψουμε το δικό μας και αυτό τελικά είναι η πιο μεγάλη επανάσταση. 

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.