Τον Μάιο ο Υπουργός Οικονομικών της Βραζιλίας, Φερνάντο Χαντάντ ταξίδεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες για να συναντηθεί με στελέχη των Amazon, Google, Nvidia και Meta. Στην ατζέντα του είχε να προωθήσει τη Βραζιλία ως τον νεότερο και πιο ελκυστικό κόμβο κέντρων δεδομένων στην περιοχή. 

Το μεγαλύτερο χαρτί του Χαντάντ ήταν η βιωσιμότητα. «Θέλουμε η ψηφιακή οικονομία στη Βραζιλία να είναι ταυτόχρονα ψηφιακή και πράσινη», δήλωσε κατά τη διάρκεια παρουσίασής του στο Παγκόσμιο Συνέδριο του Ινστιτούτου Milken στο Λος Άντζελες. 

Η χρονική στιγμή της περιοδείας του Χαντάντ μόνο τυχαία δεν ήταν: η χώρα είχε μόλις παρουσιάσει τη νέα εθνική πολιτική της για τα κέντρα δεδομένων με στόχο να προσελκύσει τις μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες μέσω φοροαπαλλαγών και εναλλακτικών λύσεων ανανεώσιμης ενέργειας. Ακόμα και πριν από το ταξίδι του Χαντάντ στις ΗΠΑ, κολοσσοί όπως η Microsoft και η Amazon Web Services είχαν ήδη υπογράψει συμβόλαια εκατομμυρίων δολαρίων για την κατασκευή data centers στη Βραζιλία, ώστε να καλύψουν τη συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση για τεχνητή νοημοσύνη και υπηρεσίες cloud στη μεγαλύτερη οικονομία της Λατινικής Αμερικής. 

Η νέα πολιτική αναμένεται να προσελκύσει ακόμη περισσότερο το ενδιαφέρον των παγκόσμιων τεχνολογικών κολοσσών και οι ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τις πιθανές επιπτώσεις αυτής της ανάπτυξης ιδιαίτερα σε ευαίσθητες περιοχές, όπως μια πόλη που πέρυσι επλήγη από ιστορικές πλημμύρες. 

«Τα data centers ασκούν σημαντική πίεση στο ενεργειακό μας σύστημα και μπορεί να έχουν σοβαρό περιβαλλοντικό αντίκτυπο, ειδικά αν λάβουμε υπόψη τις περιοχές όπου εγκαθίστανται», δήλωσε η Αντρέα Σάντος, καθηγήτρια μηχανικής στο Ομοσπονδιακό Πανεπιστήμιο του Ρίο ντε Ζανέιρο. 

Η Βραζιλία φιλοξενεί περισσότερα από 180 κέντρα δεδομένων, αριθμός που την τοποθετεί μπροστά από άλλες μεγάλες οικονομίες της περιοχής: στο Μεξικό υπάρχουν σχεδόν 60 data centers και λιγότερα από 40 στην Αργεντινή. Περίπου το ένα τρίτο αυτών βρίσκεται στο Σάο Πάολο, τη μεγαλύτερη πόλη της χώρας, η οποία πριν από περίπου μία δεκαετία αντιμετώπισε σοβαρή κρίση νερού. Τουλάχιστον 41 από αυτά τα data centers θεωρούνται μεγάλης ή υπερμεγέθους κλίμακας (hyperscale), γεγονός που σημαίνει πως καταλαμβάνουν αρκετό χώρο ώστε να στεγάσουν χιλιάδες διακομιστές και άλλο τεχνολογικό εξοπλισμό. 

«Διαθέτουμε ελεύθερη γη, άφθονη ηλεκτρική και ανανεώσιμη ενέργεια και ένα εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό» δήλωσε ο Λουίς Τόσι, αντιπρόεδρος της Βραζιλιάνικης Ένωσης Κέντρων Δεδομένων (ABDC). «Έχουμε τις προϋποθέσεις, ως χώρα, να προσελκύσουμε αυτού του είδους τις επενδύσεις». 

Από το 2024, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Βραζιλίας έχει εντείνει τις προσπάθειές της να προσελκύσει τεχνολογικές υποδομές, εισάγοντας το Βραζιλιάνικο Σχέδιο για την Τεχνητή Νοημοσύνη, το οποίο προβλέπει στοχευμένες επενδύσεις ύψους 4,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Την ίδια χρονιά, η εθνική τράπεζα ανάπτυξης BNDES εγκαινίασε μια πιστωτική γραμμή 367 εκατομμυρίων δολαρίων για να στηρίξει την επέκταση των data centers. 

Οι προσπάθειες αυτές έχουν ήδη αποδώσει καρπούς: το 2023, η AWS ανακοίνωσε επένδυση 1,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την επέκταση των υποδομών της στη Βραζιλία μέχρι το 2034. Τον Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς η Microsoft δεσμεύτηκε να επενδύσει 2,7 δισεκατομμύρια δολάρια σε βάθος τριετίας για την ενίσχυση των υποδομών της στο cloud και την τεχνητή νοημοσύνη. 

Η φορολογική ελάφρυνση που προβλέπεται στο νέο εθνικό σχέδιο για τα κέντρα δεδομένων θα μπορούσε, σύμφωνα με εκτιμήσεις, να προσελκύσει περίπου 356 δισεκατομμύρια δολάρια σε επενδύσεις μέσα στην επόμενη δεκαετία, με την εγκατεστημένη ισχύ των data centers να αυξάνεται από 1 GW σήμερα σε 8 GW. 

Oι υπερασπιστές του περιβάλλοντος προειδοποιούν ότι το σχέδιο μετατροπής της Βραζιλίας σε κόμβο data centers δεν λαμβάνει υπόψη τις μακροπρόθεσμες συνέπειες για το οικοσύστημα της χώρας. 

Αν και το προσχέδιο του νομοσχεδίου για το εθνικό σχέδιο των data centers δεν έχει ακόμη κατατεθεί έχουν ήδη πραγματοποιηθεί πάνω από 80 συναντήσεις με τη συμμετοχή τουλάχιστον 200 ομοσπονδιακών αξιωματούχων, σύμφωνα με στοιχεία του The Intercept Brazil.  

Τον Μάιο, ο Βραζιλιάνικος Οργανισμός Προστασίας Καταναλωτή (IDEC) ζήτησε αντίγραφο της πολιτικής για τα data centers που παρουσίασε ο Φερνάντο Χαντάντ στους επενδυτές των ΗΠΑ, από το Υπουργείο Οικονομικών και το Υπουργείο Ανάπτυξης, Βιομηχανίας, Εμπορίου και Υπηρεσιών και τα δύο υπουργεία αρνήθηκαν, λέγοντας ότι το έγγραφο δεν έχει οριστικοποιηθεί ακόμη. 

Την ίδια ώρα, η βραζιλιάνικη εταιρεία Scala Data Centers έχει στρέψει το βλέμμα της στην περιοχή Eldorado do Sul, στο νότο της χώρας, μια περιοχή που υπέστη εκτεταμένες καταστροφές από πλημμύρες πέρυσι. Με αρχική επένδυση 550 εκατομμυρίων δολαρίων, το έργο αναμένεται να γίνει το μεγαλύτερο σύμπλεγμα ψηφιακής υποδομής στη Νότια Αμερική. 

Η Scala και οι τοπικές αρχές παρουσιάζουν το έργο ως παράδειγμα ανθεκτικότητας και καινοτομίας. Όμως, περιβαλλοντολόγοι ανησυχούν ότι θα επιδεινώσει την οικολογική καταστροφή στην ήδη εύθραυστη περιοχή. 

«Πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι βρισκόμαστε εν μέσω κλιματικής κρίσης, πράγμα που σημαίνει ότι δεν έχουμε περιθώρια για λάθη» δηλώνει ο Χέβερτον Λασέρντα, πρόεδρος της Οικολογικής Ένωσης Γκαούτσα. Τα data centers, λέει, μπορεί να επιβαρύνουν το ασθενές ηλεκτρικό δίκτυο της Eldorado do Sul. 

Σε παγκόσμιο επίπεδο η αντίσταση ενάντια στην κατανάλωση τεράστιων ποσοτήτων νερού για την ψύξη των data centers, καθώς και ο ευρύτερος περιβαλλοντικός τους αντίκτυπος εντείνεται. Η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας (IEA) εκτιμά ότι η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας από τις παγκόσμιες ψηφιακές λειτουργίες, όπως τα data centers και οι μηχανικής μάθησης ενδέχεται να υπερδιπλασιαστεί έως το 2026. 

Το εθνικό σχέδιο για τα data centers αναμένεται να κατατεθεί τις επόμενες εβδομάδες. Στο μεταξύ, η ανησυχία για την έλλειψη διαφάνειας γύρω από αυτό αυξάνεται. «Πολλές από τις συζητήσεις γίνονται κεκλεισμένων των θυρών. Ελπίζαμε ότι η κοινωνία των πολιτών θα ακουγόταν, αλλά αυτό δεν συμβαίνει». 

*Με στοιχεία από το RestOfWorld.

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.