Η τεχνολογία πάντα μας υπόσχεται έλεγχο κι όμως κάθε φορά που πιστεύουμε ότι την κρατάμε στα χέρια μας συνειδητοποιούμε ότι εκείνη μάς κρατάει πρώτα. Το TikTok, η πλατφόρμα που διαμόρφωσε όσο καμία άλλη την αισθητική και τον ρυθμό της ψηφιακής εποχής κάνει τώρα ένα βήμα πίσω ή ίσως ένα βήμα πιο μπροστά ανάλογα με το πως το βλέπει κανείς. Δίνει στους χρήστες τη δυνατότητα να επιλέξουν πόσο τεχνητή νοημοσύνη θέλουν στη ζωή τους.
Μέσα από τη νέα ρύθμιση στο μενού “Manage Topics”, κάθε χρήστης μπορεί να προσαρμόσει τη ροή του, να αυξήσει ή να μειώσει το AI-generated περιεχόμενο στο For You feed. Με ένα απλό slider μπορείς να αποφασίσεις αν θες ο αλγόριθμος να σου δείχνει περισσότερο ανθρώπινη δημιουργία ή περισσότερα ψηφιακά όνειρα. Η δυνατότητα αυτή όπως ανακοίνωσε η εταιρεία θα ενεργοποιηθεί σταδιακά τις επόμενες εβδομάδες.
Μοιάζει με μια πράξη ελευθερίας, σχεδόν δημοκρατική. Μόνο που στην πραγματικότητα φανερώνει το πόσο βαθιά έχει εισχωρήσει η τεχνητή νοημοσύνη στο οικοσύστημα της ψυχαγωγίας μας. Δε συζητάμε πια αν θέλουμε την AI στο διαδίκτυο, αλλά σε ποια δόση μπορούμε να τη χωνέψουμε.
Το TikTok δε σταματά εκεί. Εισάγει μια νέα τεχνολογία “αόρατων υδατογραφημάτων” (invisible watermarks), ένα αθέατο αποτύπωμα που επιτρέπει στην πλατφόρμα να αναγνωρίζει αν ένα βίντεο έχει δημιουργηθεί από AI, ακόμα κι αν έχει ξανανεβεί ή αλλοιωθεί. Ένα είδος ψηφιακού DNA, που μόνο η μηχανή μπορεί να διαβάσει.
Η εταιρεία ήδη χρησιμοποιεί τη μέθοδο Content Credentials της C2PA, η οποία ενσωματώνει μετα-δεδομένα στα αρχεία ώστε να αναγνωρίζεται το περιεχόμενο που έχει παραχθεί τεχνητά. Όμως αυτά τα μετα-δεδομένα συχνά χάνονται: σβήνονται όταν το περιεχόμενο μεταφέρεται σε άλλες πλατφόρμες, όταν επεξεργάζεται ξανά όταν κάποιος το “πειράζει” για να φαίνεται πιο αυθεντικό. Το “αόρατο υδατογράφημα” έρχεται για να θωρακίσει αυτό το πεδίο, να δηλώσει ότι η μηχανή γνωρίζει πάντα την προέλευση των δημιουργιών της ακόμη κι αν οι άνθρωποι δεν την αντιλαμβάνονται.
Το TikTok μέσα στη διαύγεια του σχεδιασμού του δείχνει να κατανοεί κάτι που πολλοί ακόμα αρνούνται να δουν. Το όριο ανάμεσα στην ανθρώπινη και την τεχνητή δημιουργία δεν υπάρχει πια ή δεν είναι απόλυτα ορατό. Τα βίντεο που βλέπουμε, οι ήχοι που ακούμε, οι εικόνες που πιστεύουμε ότι τραβήχτηκαν από κάποιον κάπου στον κόσμο μπορεί να είναι προϊόντα ενός αλγορίθμου που “φαντάστηκε” με βάση τα δεδομένα μας.
Η απόφαση του TikTok να δώσει στους χρήστες την επιλογή του “πόσο AI αντέχουν” μοιάζει περισσότερο με ένα ψυχολογικό πείραμα παρά με τεχνική καινοτομία. Είναι σαν να σε ρωτά: θέλεις να βλέπεις τον κόσμο όπως είναι ή όπως θα μπορούσε να είναι; Θέλεις να ξέρεις αν αυτό που σε συγκίνησε ήταν άνθρωπος ή μηχανή;
Για να συνοδεύσει αυτή τη νέα εποχή η εταιρεία ανακοίνωσε και τη δημιουργία ενός Ταμείου Εκπαίδευσης για την Τεχνητή Νοημοσύνη (AI Literacy Fund) ύψους 2 εκατομμυρίων δολαρίων, το οποίο θα χρηματοδοτεί ειδικούς και οργανισμούς όπως το Girls Who Code, προκειμένου να δημιουργούν περιεχόμενο που εκπαιδεύει το κοινό γύρω από τη σωστή χρήση της AI. Είναι ένα βήμα που δείχνει αναγνώριση της ευθύνης ή έστω, μια προσπάθεια να εξισορροπηθεί η δύναμη με τη γνώση.
Το TikTok ξέρει ότι η γνώση είναι πια το μόνο αντίβαρο στην ψευδαίσθηση. Το feed έχει γίνει καθρέφτης της ανθρώπινης ψυχής μόνο που τώρα μέσα του καθρεφτίζονται και τα όνειρα των μηχανών. Οι πλατφόρμες επινοούν φίλτρα και ρυθμίσεις. Κάποτε το TikTok ήταν η εφαρμογή της αυθεντικότητας, εκεί που ο καθένας μπορούσε να ανεβάσει κάτι αυθόρμητο, να χορέψει, να γελάσει, να υπάρξει για λίγα δευτερόλεπτα χωρίς φίλτρα. Σήμερα γίνεται το πεδίο μιας πιο σύνθετης πραγματικότητας: εκεί όπου ο άνθρωπος και η μηχανή συνυπάρχουν, δημιουργούν και αλληλεπιδρούν με τρόπους που δε ξεχωρίζουμε πια.
Η απόφαση της πλατφόρμας να δώσει την επιλογή στους χρήστες είναι αναμφίβολα μια πράξη διαφάνειας, ταυτόχρονα όμως και μια σιωπηλή παραδοχή: πως η εποχή που το διαδίκτυο ήταν αποκλειστικά ανθρώπινο έχει τελειώσει. Τώρα καλούμαστε να ζήσουμε μέσα σε μια μικτή πραγματικότητα, όπου κάθε εικόνα μπορεί να είναι ταυτόχρονα φαντασία και γεγονός.
Το ερώτημα είναι αν είμαστε έτοιμοι να δεχτούμε ότι το TikTok, όπως και ο κόσμος είναι ήδη μερικώς τεχνητός. Κομβική γίνεται επομένως η ικανότητά μας να διακρίνουμε το αληθινό μέσα στο τεχνητό, γιατί αν το TikTok μάς δίνει την ψευδαίσθηση επιλογής, η ευθύνη για το πως θα βλέπουμε τον κόσμο θα παραμένει πάντα δική μας.
*Mε στοιχεία από το Techcrunch
