Tο Πανεπιστήμιο μοιάζει να έχει γίνει μια σιωπηλή αρένα όπου η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν αμφισβητείται, δεν πολεμιέται, δεν συζητιέται, απλώς δουλεύει. Αθόρυβα, επίμονα και το κυριότερο αποδοτικά. Όχι απλά σαν εργαλείο βοήθειας, αλλά σαν ολόκληρη γραμμή παραγωγής. Η ερώτηση δεν είναι πλέον αν οι φοιτητές αντιγράφουν. Το νέο σκηνικό δεν έχει χώρο για τέτοια ρομαντικά διλήμματα. Η ερώτηση είναι «ποιος δεν αντιγράφει;» Ακόμα κι αυτοί που δεν το κάνουν νιώθουν ηλίθιοι που δεν το κάνουν. Γιατί σε μια εποχή που ένα γλωσσικό μοντέλο μπορεί να σου φτιάξει εργασία 1.500 λέξεων σε 12 δευτερόλεπτα, η προσωπική προσπάθεια μοιάζει με νοσταλγική ανοησία, κάτι σαν χειροποίητη μαρμελάδα σε σούπερ μάρκετ. 

Το παράδοξο όμως δεν είναι μόνο τεχνολογικό, είναι βαθύτατα θεσμικό. Η πανεπιστημιακή κοινότητα, αυτή η πολύπαθη φυλή με τις αφίσες στους τοίχους και τα όνειρα στις διαλέξεις πιάνεται σήμερα εξ απήνης. Οι καθηγητές βλέπουν τις παραδόσεις τους να αντιμετωπίζονται σαν τρέιλερ στο YouTube. Οι εργασίες διαβάζονται από ΑΙ πριν φτάσουν στον άνθρωπο και όταν κάθονται να βαθμολογήσουν, συχνά δεν ξέρουν αν βαθμολογούν έναν φοιτητή ή τον Claude 3.5 Turbo. 

Κι όταν το υποψιάζονται; Η απάντηση είναι ίδια σε όλες τις γωνιές των campus: «Δεν μπορείς να το αποδείξεις». Τα εργαλεία ανίχνευσης, ακόμη και τα πιο εξελιγμένα δεν μετρούν σκέψη αλλά ύφος. Δεν πιάνουν το γεγονός ότι ο φοιτητής δεν συμμετείχε ποτέ γνωστικά στην παραγωγή ιδεών. Ότι δεν κάθισε ούτε μια ώρα να σκεφτεί, ότι δεν προβληματίστηκε, ότι η σκέψη έγινε υπηρεσία, και η φαντασία… κουμπί. 

Υπάρχει όμως και κάτι πιο ύπουλο: το AI δεν είναι απλώς ένας τρόπος να αποφύγεις την προσπάθεια. Είναι η νέα γραμματική του κόσμου. Όλο και περισσότεροι φοιτητές νιώθουν ότι αν δεν το χρησιμοποιούν μένουν πίσω. Όχι μόνο στον βαθμό, αλλά και στη ζωή. Τι είναι πια το Πανεπιστήμιο; Χώρος παιδείας ή bootcamp εργαλείων; Το πτυχίο, άραγε, τι σημαίνει σήμερα; Ότι πέρασες μαθήματα ή ότι έμαθες να συνεργάζεσαι με μηχανές; 

Και οι διδάσκοντες; Άλλοι απελπισμένοι. Άλλοι κυνικοί. Άλλοι, λιγότεροι ενθουσιώδεις. Υπάρχουν καθηγητές που πια γράφουν ολόκληρα συγγράμματα με GPT. Υπάρχουν άλλοι που διορθώνουν γραπτά που έχουν παραχθεί από ΑΙ, χρησιμοποιώντας άλλο ΑΙ. Ένα ρομπότ να γράφει, ένα δεύτερο να διορθώνει κι ενδιάμεσα, ο φοιτητής σαν απλός διαμεσολαβητής. Ή θεατής. 

Το θεσμικό πλαίσιο; Αμήχανο. Οι διοικήσεις που μέσα στην πανδημία έστησαν εκπαιδευτικές πλατφόρμες μέσα σε εβδομάδες, τώρα κάνουν ότι δεν βλέπουν. Όσο το ταμείο γεμίζει, κανείς δεν φαίνεται διατεθειμένος να σκάψει κάτω από την επιφάνεια. Η κουβέντα είναι δύσκολη, πολιτικά κοστοβόρα και δεν έχει σαφή απάντηση. 

Γιατί, ας το πούμε καθαρά: η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι εργαλείο. Είναι φαινόμενο. Δεν αλλάζει τη μορφή της εκπαίδευσης. Τη διαλύει. Ανατρέπει την ίδια τη λογική του να γράφεις, να σκέφτεσαι, να επιχειρηματολογείς. Το πανεπιστήμιο εδώ και δεκαετίες, βασίστηκε σε μια υπόθεση: ότι η σκέψη είναι μια αργή, βασανιστική, αλλά απαραίτητη διαδικασία. Τώρα πια το ζητούμενο είναι η ταχύτητα και το «δουλεύει». Η ποιότητα αντικαταστάθηκε από την ευχρηστία. 

Αυτός είναι ο κόσμος που χτίζεται μπροστά μας. Ένας κόσμος που οι φοιτητές δεν γράφουν, οι καθηγητές δεν διαβάζουν και οι διοικήσεις παίζουν τον Πόντιο Πιλάτο. Όλοι γνωρίζουν, όλοι σιωπούν. Η τόσο ευάλωτη ανθρώπινη πράξη της δημιουργίας, παραδίδεται σε μοντέλα που δεν σκέφτονται, αλλά παράγουν. 

«Μήπως φωνάζουμε σαν τον Σωκράτη για τη γραφή;», αναρωτιέται κάποιος. Ίσως. Αλλά ας θυμηθούμε τι έλεγε ο ίδιος: «Η γραφή φέρνει τη λήθη, γιατί οι άνθρωποι θα παύσουν να θυμούνται». Το ίδιο και το AI σήμερα: φέρνει τη λήθη της σκέψης, γιατί αν δεν χρειάζεται να σκεφτείς για να γράψεις, τότε γιατί να σκεφτείς; 

Οι λέξεις παραδίδουν τη σκυτάλη στη σιωπή. Αυτή που ακολουθεί πάντα μια άβολη αλήθεια. Γιατί ναι, ίσως είμαστε δραματικοί. Ίσως και να ‘χουμε δίκιο. Αλλά αν αυτό που έρχεται είναι ένας κόσμος όπου η παιδεία είναι υπηρεσία, η σκέψη outsourcing και η δημιουργία μια διαδικασία prompt, τότε δεν μιλάμε για κρίση της εκπαίδευσης. Μιλάμε για το τέλος της. 

Ίσως όχι ακόμα. Αλλά κάθε φορά που πατάμε το κουμπί και αναθέτουμε τη σκέψη στο μηχάνημα, πλησιάζουμε λίγο περισσότερο. 

*Με στοιχεία από το Vox. 

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.