Ο Hasan Hüseyin Yavuz τονίζει ότι απολύθηκε επειδή προσπάθησε να δημιουργήσει ένα συνδικάτο για τους εργαζόμενους που ερευνούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για βίαιο, ρατσιστικό και σεξουαλικό περιεχόμενο. Όπως εξηγεί, οι ειδικοί (ψηφιακοί καθαριστές) αυτοί παλεύουν με την υπερκόπωση, το άγχος και σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα για να διατηρήσουν τις ροές περιεχομένου των χρηστών ασφαλείς — χωρίς να λαμβάνουν την υποστήριξη ή την αποζημίωση που τους αξίζει για αυτή τη «βρώμικη δουλειά». 

Ο Yavuz πέρασε 114 ημέρες διαμαρτυρόμενος έξω από τα γραφεία της Telus Digital, διεκδικώντας καλύτερες συνθήκες εργασίας για τους συντονιστές περιεχομένου και ιδιαίτερα τους “ψηφιακούς καθαριστές”. 

«Πρέπει να ξεσκαρτάρουμε και να μαζεύουμε τα σκουπίδια. Ο κόσμος νομίζει ότι βλέπω βιντεάκια με σπορ, μαγειρική και τούρτες. Κανένα από αυτά δεν υπάρχει σε ό,τι βλέπω. Υπάρχουν αίμα, αυτοκτονίες, παρενόχληση και σεξουαλικό περιεχόμενο». 

Ο Yavuz βρίσκεται στην πρώτη γραμμή ενός διεθνούς κινήματος που ζητά καλύτερη αναγνώριση, αμοιβή και συνθήκες εργασίας για τη συνεχώς διευρυνόμενη παγκόσμια «στρατιά» των συντονιστών περιεχομένου των social media. Η τεχνητή νοημοσύνη και άλλες τεχνολογίες έχουν αρχίσει να βελτιώνονται στην αναγνώριση και απομάκρυνση προβληματικού υλικού. Όμως, ο όγκος των αναρτήσεων είναι τόσο μεγάλος που η ανθρώπινη παρουσία παραμένει απαραίτητη. 

Τον Απρίλιο ιδρύθηκε στην Κένυα η πρώτη διεθνής συμμαχία συνδικάτων για συντονιστές περιεχομένου, με συμμετοχές από Τουρκία, Ινδία και άλλες χώρες που έχουν εξελιχθεί σε «κόμβους» φθηνής εργασίας για moderation. 

«Η πίεση να παρακολουθείς χιλιάδες φρικιαστικά βίντεο κάθε μέρα — αποκεφαλισμούς, κακοποίηση παιδιών, βασανιστήρια — έχει τρομακτικό αντίκτυπο στην ψυχική μας υγεία», δήλωσε ο Michał Szmagaj, πρώην συντονιστής περιεχομένου που τώρα βοηθά στη δημιουργία σωματείου στην Πολωνία. «Αλλά δεν είναι η μόνη πηγή πίεσης. Οι επισφαλείς συμβάσεις και η διαρκής επιτήρηση στη δουλειά προσθέτουν επιπλέον άγχος». 

Οι moderators δεν εργάζονται πάντα απευθείας για τους τεχνολογικούς κολοσσούς. Πολλές διεθνείς εταιρείες, όπως η Telus Digital, πρώην εργοδότης του Yavuz, λειτουργούν ως ενδιάμεσοι στην ανάθεση της επίβλεψης περιεχομένου. Και όταν οι εργαζόμενοι επιχειρούν να οργανωθούν για να υπερασπιστούν την ψυχική και επαγγελματική τους ασφάλεια, οι αντιδράσεις είναι σχεδόν πάντα βίαιες ή κατασταλτικές. 

Με γραφεία στη Σμύρνη και την Κωνσταντινούπολη, η Telus Digital απασχολεί περίπου 1.800 άτομα. Αρχικά είχε καταχωρηθεί ως κέντρο τηλεφωνικής εξυπηρέτησης. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οι περισσότεροι εργαζόμενοι δούλευαν από το σπίτι. Όταν άρχισαν να επιστρέφουν στο γραφείο, στο δεύτερο μισό του περασμένου έτους, πάνω από 900 εργαζόμενοι υπέβαλαν αίτημα για να εκπροσωπηθούν από συνδικάτο. 

Το τουρκικό Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης ενέκρινε το αίτημα τον Αύγουστο. Η εταιρεία αντέτεινε πως δεν ήταν βέβαιη για τον αριθμό των υποστηρικτών του συνδικάτου και στη συνέχεια τροποποίησε την επίσημη κατηγορία της επιχειρηματικής της δραστηριότητας, γεγονός που, στην πράξη, μπλόκαρε την ένωση. Τους τελευταίους μήνες, δεκάδες εργαζόμενοι απολύθηκαν, ενώ περίπου 15 έχουν προσφύγει στη δικαιοσύνη για να διεκδικήσουν την επαναπρόσληψή τους. 

Η Telus Digital από την πλευρά της δηλώνει ότι νοιάζεται για την ευημερία των εργαζομένων της και αναγνωρίζει πως μπορεί να υπάρχει αύξηση φόρτου και περιορισμών, αλλά διατηρεί δομές υποστήριξης και ψυχολογικής συμβουλευτικής για όσους το έχουν ανάγκη. Η εταιρεία αρνείται ότι έγιναν απολύσεις λόγω συνδικαλιστικής δράσης, υποστηρίζοντας πως έχει «μακρόχρονη παράδοση συνεργασίας με σωματεία και εργατικά συμβούλια». 

Μια εργαζόμενη της Telus, η οποία ζήτησε να αναφέρεται με το όνομα Hazal, κάποτε αγαπούσε τη δουλειά της στην εταιρεία, όπου είχε αναλάβει τον έλεγχο αναρτήσεων στο TikTok. Όταν ξεκίνησε, το φορτίο εργασίας ήταν ελαφρύ και εργαζόταν από το σπίτι. Η μητέρα της, θυμάται, της έφερνε ζεστά μπισκότα όσο δούλευε. Η 45ωρη εργάσιμη εβδομάδα της «έμοιαζε με ευλογία». 

Αυτό, όμως, άλλαξε το 2023, όταν οι συντονιστές περιεχομένου είδαν εκτίναξη τόσο στον όγκο όσο και στη βία των αναρτήσεων. Όπως λένε, ο ημερήσιος φόρτος πέρασε από δεκάδες σε εκατοντάδες βίντεο. «Άνοιξαν τη βρύση και από εκείνη τη στιγμή, δεν σταμάτησε ποτέ. Η “δεξαμενή” των βίντεο απλώς ξέφυγε». 

Η εταιρεία μετρά την απόδοση των εργαζομένων με βάση τον μέσο χρόνο χειρισμού ανά ανάρτηση. Όσοι δεν ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις, δέχονται παρατηρήσεις, μπαίνουν σε σχέδιο βελτίωσης απόδοσης ή απολύονται. Για να προλάβουν τον ρυθμό, πολλοί συντονιστές άρχισαν να βλέπουν τα βίντεο σε ταχύτητα 1,5x. 

Τον Ιούνιο του 2024, οι moderators κλήθηκαν να επιστρέψουν στο γραφείο. Τους επέβαλαν νέους περιορισμούς: χωρίς κινητά, χωρίς φαγητό στα γραφεία, ούτε καν παλτό στις καρέκλες. Αν οι χρόνοι τους ανέβαιναν, οι προϊστάμενοι επικοινωνούσαν άμεσα μαζί τους. Η πίεση και το περιεχόμενο οδήγησαν σε στρες και κατάθλιψη. 

«Γίνεσαι ανυπόμονος. Δεν θέλεις να ακούς τους ανθρώπους» …. Λίγο μετά την έγκριση του σωματείου, η Telus Digital άλλαξε τον καταχωρημένο τομέα δραστηριότητάς της από “επικοινωνίες” σε “γραφειακή εργασία”, κάτι που μπλόκαρε στην πράξη τη λειτουργία του σωματείου, καθώς τώρα απαιτούνταν υπογραφές και από εργαζόμενους εκτός Telus για επίσημη αναγνώριση. 

Τα ιδιαίτερα και διαρκώς επιδεινούμενα προβλήματα των συντονιστών περιεχομένου δεν είναι μόνο τουρκικό φαινόμενο — αποτελούν παγκόσμια πραγματικότητα. Χιλιάδες εργαζόμενοι σε όλο τον κόσμο εργάζονται μέσω εξωτερικών εργολάβων που έχουν συμβάσεις με πλατφόρμες όπως το Facebook, το TikTok και το Instagram, για να ελέγχουν και να φιλτράρουν ακατάλληλο περιεχόμενο. 

Η Milagros Miceli, κοινωνιολόγος και επιστήμονας υπολογιστών με έδρα το Βερολίνο, μελέτησε τον ψυχικό αντίκτυπο της δουλειάς στους moderators και κατέγραψε αύξηση στη χρήση ναρκωτικών και τις αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές. Οι εργαζόμενοι δεσμεύονται με συμφωνίες εμπιστευτικότητας (NDAs) και φοβούνται ότι μπορούν να αντικατασταθούν ανά πάσα στιγμή από την τεχνητή νοημοσύνη, πράγμα που τους αποθαρρύνει από το να μιλήσουν ανοιχτά για όσα βιώνουν. 

«Αν αφήσεις τους εργαζομένους να πιστέψουν ότι σύντομα η ΑΙ θα τους αντικαταστήσει, θα κάνουν τα πάντα για να κρατήσουν τη δουλειά τους: να υπακούσουν στα αφεντικά, να σιωπήσουν, να γίνουν “αόρατοι” για να μην απολυθούν». 

*Mε στοιχεία από το Rest Of World. 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.