Η απόφαση της Meta (Facebook, Instagram, WhatsApp) να τερματίσει το πρόγραμμα fact-checking στις Ηνωμένες Πολιτείες ανησυχεί πολλά μέσα ενημέρωσης σε όλο τον κόσμο. Τι θα γίνει με αυτές τις πρακτικές σε μια εποχή που οι ψευδείς ειδήσεις κατακλύζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης;

Η πρακτική του ελέγχου των γεγονότων ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 2000 στις Ηνωμένες Πολιτείες χάρη στο Διαδίκτυο και τα μέσα ενημέρωσης που επιθυμούσαν να κάνουν fact-checking στους πολιτικούς. Ένα από αυτά τα μέσα ήταν και ο ιστότοπος PolitiFact, ο οποίος ξεκίνησε το 2007 και κέρδισε το βραβείο Πούλιτζερ το 2009. Η πρακτική αυτή υιοθετήθηκε σε όλο τον κόσμο, ωστόσο το σημείο καμπής ήρθε το 2016 με την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ και το Brexit. Ο κατακλυσμός των ψευδών πληροφοριών και των θεωριών συνωμοσίας στα κοινωνικά δίκτυα, οδήγησαν εταιρείες όπως η Meta να αναπτύξουν προγράμματα επαλήθευσης πέρα από την πολιτική σφαίρα. Στηρίχθηκαν στα μέσα ενημέρωσης, τα οποία το είδαν ως μια ευπρόσδεκτη κίνηση σε ένα δύσκολο οικονομικό κλίμα.

Ζωτικής σημασίας για ορισμένα μέσα ενημέρωσης

Δέκα οργανισμοί επηρεάζονται από την ανακοίνωση της Meta, η οποία σε αυτό το στάδιο αφορά μόνο τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ορισμένοι εξαρτώνται πλήρως από τον τεχνολογικό γίγαντα, όπωςτ ο Check Your Fact, αναφέρει το αμερικανικό μέσο ενημέρωσης Business Insider. Άλλοι φορείς φαίνονται πιο προστατευμένοι, όπως το PolitiFact, καθώς αντλεί μόλις πάνω από το 5% των εσόδων του από τη συνεργασία του με τη Meta, σύμφωνα με τους New York Times. Το γαλλικό ειδησεογραφικό πρακτορείο Agence France-Presse συμμετέχει σε ένα πρόγραμμα ελέγχου περιεχομένου, σε περισσότερες από 26 γλώσσες, που ανέπτυξε το Facebook. Η πλατφόρμα αυτή σήμερα πληρώνει περισσότερα από 80 μέσα ενημέρωσης σε όλον τον κόσμο για να χρησιμοποιεί τις υπηρεσίες fact-checking που διαθέτουν, στο Facebook, το WhatsApp και το Instagram. “Προς το παρόν αξιολογούμε την κατάσταση”, δήλωσε η διοίκηση του πρακτορείου. Το θέμα είναι περίπλοκο στην Αφρική. “Τα επιχειρηματικά μοντέλα έχουν διαμορφωθεί πλήρως με βάση το Facebook”, συμπεριλαμβανομένου του Africa Check με έδρα το Ντακάρ και του Data-Check στο Καμερούν, αναφέρει ο Λοράν Μπιγκό, αξιολογητής στο IFCN, ένα διεθνές δίκτυο ελέγχου γεγονότων. Προειδοποιεί, επίσης, ότι σε περίπτωση που η χρηματοδότηση της Meta σε αυτή την ήπειρο τερματιστεί, “αυτή η εργασία επαλήθευσης δεν θα γίνει ποτέ αλλού. Η παραπληροφόρηση σκοτώνει καθημερινά σε αυτές τις χώρες”.

Στόχος της κριτικής

Για να υποστηρίξει την απόφασή του, ο Ζάκερμπεργκ ισχυρίσητκε πως “οι ελεγκτές γεγονότων ήταν πολύ πολιτικά προσανατολισμένοι και έκαναν περισσότερα για να μειώσουν την εμπιστοσύνη παρά να τη βελτιώσουν, ιδίως στις ΗΠΑ”. Έτσι, “αποκαθιστούμε την ελεύθερη έκφραση στις πλατφόρμες μας”, υποστήριξε. Ο Ίλον Μασκ, ιδιοκτήτης του X και στενός φίλος του εκλεγμένου προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, καθώς και πολλοί Ρεπουμπλικάνοι πολιτικοί, κατηγορούν εδώ και χρόνια τα προγράμματα ελέγχου γεγονότων ότι “λογοκρίνουν” τις συντηρητικές φωνές. Ωστόσο, σύμφωνα με την Άντζι Χόλαν, διευθύντρια του δικτύου IFCN στο οποίο ανήκουν 137 οργανώσεις, “η δημοσιογραφία αυτή δεν έχει ποτέ λογοκρίνει ή αφαιρέσει αναρτήσεις”. “Οι φορείς ελέγχου των γεγονότων προσθέτουν πληροφορίες και πλαίσιο σε αμφιλεγόμενους ισχυρισμούς ακολουθώντας αμερόληπτες και διαφανείς αρχές”. Οι πιέσεις ή ακόμη και οι απειλές στις ομάδες αυτές συχνά πολλαπλασιάζονται κατά τη διάρκεια προεκλογικών περιόδων, όπως συνέβη το 2024 στην Ινδία, τη Νότια Κορέα ή την Κροατία. Με τη νέα πολιτική της Meta, η ΜΚΟ Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα ανησυχεί για μια “βιαστική, αντιδημοσιογραφική απόφαση”.

Ο έλεγχος των γεγονότων δεν έχει πει την τελευταία του λέξη

Η Φιλιππινέζα δημοσιογράφος και κάτοχος του βραβείου Νόμπελ Ειρήνης Μαρία Ρέσσα εξέφρασε τις ανησυχίες της., καθώς εκτιμά πως αυτό θα μπορούσε τελικά να οδηγήσει σε έναν “κόσμο χωρίς γεγονότα”. “Η ανακοίνωση της Meta απλώς βάζει τέλος σε μια ανώμαλη κατάσταση” δήλωσε ο εμπειρογνώμονας Λοράν Μπιγκό. “Οι πλατφόρμες έχουν το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης για τη διάδοση της παραπληροφόρησης και εφησυχαζονται με αυτού του είδους τα προγράμματα”. Η γαλλική εφημερίδα Libération τερμάτισε τη συνεργασία της με τη Meta το 2021. Ο επικεφαλής του τμήματος Checknews, Σεντρίκ Ματιό, πιστεύει ότι τέτοιου είδους συμβάσεις μπορεί να είναι “ένα οικονομικό δεκανίκι το οποίο ίσως εμποδίζει την πρόοδο της πρακτικής ελέγχου των γεγονότων. Η απόφαση της Meta μπορεί “παραδόξως να ενισχύσει την πρακτική, με έρευνες σε βάθος και πιο ποικίλα θέματα, καταλήγει ο ειδικός.

*Πηγή: ertnews.gr