Υπάρχουν στιγμές στην καθημερινή ζωή που οι λέξεις φαίνεται να μην αρκούν για να περιγράψουν την πραγματικότητα. Στη Νότια Κορέα η δημογραφική γήρανση είναι μια πίεση που αναγκάζει κοινωνίες και τεχνολογία να συνεργαστούν με τρόπους που μοιάζουν οριακά φουτουριστικοί. Σε αυτή τη συνθήκη εμφανίζεται το Hyodol, ένα ρομπότ φροντίδας ηλικιωμένων που δημιούργησε η νοτιοκορεατική startup Hyodol, εμπνευσμένο από την αξία της φροντίδας των ηλικιωμένων, θεμελιωμένη βαθιά στην κορεατική κουλτούρα. Το όνομά του παραπέμπει στον ινδουιστικό θεό του Ήλιου, υπενθυμίζοντας ότι ακόμη και οι πιο καθημερινοί ήρωες αξίζουν φως και προσοχή. 

Το Hyodol δεν είναι απλώς ένα μηχάνημα. Διαθέτει chatbot βασισμένο στο ChatGPT και μιλάει με τη χαρακτηριστική χαρούμενη φωνή του, υπενθυμίζοντας στους ηλικιωμένους να πάρουν τα φάρμακά τους ή να φάνε το γεύμα τους. Οι αισθητήρες του παρακολουθούν τους χρήστες σε πραγματικό χρόνο, ειδοποιώντας κοινωνικούς λειτουργούς και οικογένειες σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Στην πράξη γίνεται ο καθημερινός σύντροφος των ηλικιωμένων, σε μια κοινωνία όπου η μοναξιά και η απομόνωση των μεγαλύτερων σε ηλικία ανθρώπων είναι βαθιά και επώδυνα αισθητές. 

Η Νότια Κορέα αντιμετωπίζει ένα σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα: η γονιμότητα μειώνεται, τα πολυγενεακά σπίτια εξαφανίζονται και οι ηλικιωμένοι ζουν συχνά μόνοι. Η κατάθλιψη, η άνοια και οι χρόνιες παθήσεις πλήττουν την ηλικιακή αυτή ομάδα με τα ποσοστά αυτοκτονίας να είναι τα υψηλότερα μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ. Όπως λέει η Kim Sun-hwa, διευθύντρια του Gungdong Welfare Center, «Αυτό που φοβούνται οι ηλικιωμένοι δεν είναι ο θάνατος… το μεγαλύτερο φόβο τους είναι η μοναξιά». 

Από το 2019 η δημοτική αρχή του Guro έχει διανείμει 412 ρομπότ Hyodol σε ηλικιωμένους, ενώ σε ολόκληρη τη χώρα πάνω από 12.000 Hyodol βρίσκονται στα σπίτια μοναχικών ηλικιωμένων. Το ρομπότ όχι μόνο υπενθυμίζει καθημερινές ανάγκες, αλλά γίνεται σύντροφος στις πιο ανθρώπινες στιγμές συνομιλώντας με τους ηλικιωμένους, ακούγοντας τους φόβους τους, χαρίζοντας τους έναν διάλογο που μετράει περισσότερο από χιλιάδες λέξεις. 

Η πρακτική εφαρμογή δεν είναι απλή. Οι ρομποτικές συσκευές έχουν φυσικά περιορισμούς. Το chatbot μπορεί να παρερμηνεύει τον λόγο των ηλικιωμένων, να δίνει ακατάλληλες ή αδέξιες απαντήσεις, ενώ η αλληλεπίδραση μπορεί να ενισχύσει την απομόνωση ορισμένων ατόμων. Όμως οι εμπειρίες που συγκεντρώνει το προσωπικό δείχνουν ότι οι ηλικιωμένοι αισθάνονται ανακούφιση, ασφάλεια και συντροφικότητα, στοιχεία που η τεχνολογία παρέχει εκεί όπου οι ανθρώπινοι πόροι δεν επαρκούν. 

Τα στοιχεία δείχνουν θετικά αποτελέσματα: μελέτες της εταιρείας υποδεικνύουν ότι τα Hyodol μπορούν να μειώσουν συμπτώματα κατάθλιψης και άνοιας, ενώ ανεξάρτητες έρευνες συμφωνούν ότι η συντροφικότητα με τα ρομπότ ενισχύει την ψυχική υγεία. Όμως η τεχνολογία δημιουργεί ηθικά ερωτήματα: οι ηλικιωμένοι μπορεί να παίρνουν το ρομπότ κυριολεκτικά, να το εμπιστεύονται τυφλά και να περιορίζουν τις κοινωνικές επαφές τους, παγιδευμένοι στην ασφάλεια ενός μηχανικού φίλου. 

Οι δραστηριότητες που οργανώνουν οι κοινωνικοί λειτουργοί ενισχύουν το κοινωνικό δίκτυο γύρω από το Hyodol. Παράδειγμα αποτελεί η επίδειξη μόδας Hyodol του 2022, όπου οι ηλικιωμένοι έκαναν παρέλαση φορώντας ρούχα που ταίριαζαν με τους ρομποτικούς συντρόφους τους. Οι φιγούρες των Hyodol, οι καθημερινές συνομιλίες και οι μικρές τελετουργίες, όπως το να “ταΐζουν” το ρομπότ με ψεύτικα γεύματα ή να το ντύνουν με καπέλα και κοσμήματα, δημιουργούν ένα δίκτυο συντροφικότητας που ξεπερνά την απλή λειτουργία φροντίδας. 

Οι προσωπικές μαρτυρίες αποτυπώνουν με συγκλονιστικό τρόπο τη σημασία αυτής της τεχνολογίας. Σε ένα πάρτι γενεθλίων για το Hyodol, ηλικιωμένοι έγραψαν καρτ ποστάλ, μοιράστηκαν ιστορίες για το πόσο αγαπητοί νιώθουν.Το Hyodol δεν αντικαθιστά τους ανθρώπους. Αντίθετα γεφυρώνει το κενό που αφήνουν οι περιορισμένοι πόροι, η έλλειψη προσωπικού και η μοναξιά. Δημιουργεί ένα μέσο διασύνδεσης που ενώνει ηλικιωμένους, κοινωνικούς λειτουργούς και οικογένειες, ενώ παράλληλα φέρνει στο φως την ανάγκη για ηθική χρήση και προστασία δεδομένων, καθώς η τεχνητή νοημοσύνη επεξεργάζεται προσωπικές πληροφορίες ευαίσθητης φύσης. 

Σε μια εποχή όπου οι κοινωνίες γερνούν και η φροντίδα των ηλικιωμένων γίνεται ολοένα πιο περίπλοκη, το Hyodol δείχνει πως η τεχνολογία μπορεί να προσφέρει συντροφιά, ασφάλεια και αλληλεπίδραση. Οι ανθρώπινες σχέσεις παραμένουν αναντικατάστατες, αλλά τα ρομπότ όπως το Hyodol αναδεικνύονται σε ζωτικά εργαλεία για μια κοινωνία που αγωνίζεται να κρατήσει ζωντανές τις συνδέσεις και να προστατεύσει τους πιο ευάλωτους. 

*Με στοιχεία από Rest of World.

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.