Ένας μύθος ακούγεται συχνά στα αμερικανικά πάνελ, στα οικονομικά δελτία, ακόμη και στα διπλωματικά φόρουμ: ότι η Apple μπορεί οποιαδήποτε στιγμή να εγκαταλείψει την Κίνα. Ότι ο Τιμ Κουκ χρειάζεται απλώς να πατήσει ένα κουμπί, να σηκώσει τα εργοστάσια, να τα μεταφέρει στο Βιετνάμ, στην Ινδία ή στην Αμερική και ο κόσμος θα συνεχίσει να αγοράζει iPhones σαν να μην άλλαξε τίποτα. Όσο πιο γρήγορα η Δύση το παραδεχτεί, τόσο λιγότερο οδυνηρή θα είναι η σύγκρουση που έρχεται.
Η Apple δεν “έτυχε” να βρίσκεται στην Κίνα. Δεν πήγε εκεί φτηνά και προσωρινά. Αντίθετα, επί δύο δεκαετίες έχτισε μεθοδικά μια αλυσίδα παραγωγής που δεν υπάρχει πουθενά αλλού στον πλανήτη. Δεν μιλάμε για συναρμολόγηση σε γραμμές παραγωγής. Μιλάμε για ένα οικοσύστημα ικανό να εκπαιδεύει εκατομμύρια εργαζόμενους, να παράγει εξαρτήματα υψηλής ακρίβειας σε ασύλληπτους χρόνους, να μετατρέπει μια ιδέα σε προϊόν σε λίγους μήνες. Η Apple εκπαίδευσε εργάτες, χρηματοδότησε εργοστάσια, ανέβασε τα πρότυπα ολόκληρης της βιομηχανίας. Έγινε ένας τεχνολογικός Προμηθέας που έδωσε σε μια χώρα τεχνογνωσία.
Σήμερα η Κίνα κατασκευάζει όχι μόνο το iPhone, αλλά και την επόμενη γενιά των προϊόντων της Apple. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι ακόμη και το Vision Pro, ένα προϊόν αιχμής που θεωρητικά θα έπρεπε να προστατεύεται ως μυστικό υπεροχής της Apple συναρμολογείται από κινεζικές εταιρείες όπως η Luxshare. Οι άνθρωποι που μαθαίνουν να το φτιάχνουν δεν είναι υπάλληλοι της Apple. Είναι Κινέζοι μηχανικοί που μεταφέρουν τις γνώσεις τους στο εσωτερικό οικοσύστημα της χώρας. Η Apple χτίζει την ανταγωνιστική δύναμη της Κίνας χωρίς να μπορεί να κάνει αλλιώς.
Για να είμαστε ειλικρινείς η Apple επιχειρεί δειλά να φύγει, ανοίγοντας γραμμές παραγωγής στην Ινδία, στο Βιετνάμ, ακόμη και στην Αριζόνα. Όμως αυτές οι κινήσεις μοιάζουν περισσότερο με ελιγμούς εντυπώσεων παρά με ρήξη. Μπορεί ένα iPhone να γράφει “Assembled in India”, αλλά τα εξαρτήματά του, τα εργαλεία παραγωγής, οι πρώτες ύλες, η τεχνογνωσία παραμένουν κινεζικά. Αν συμβεί ένα γεωπολιτικό σοκ, αν κλείσουν τα σύνορα, αν η Ουάσιγκτον κηρύξει οικονομικό πόλεμο, καμία χώρα δεν θα μπορεί να καλύψει το κενό. Ούτε η Αμερική, ούτε καν ολόκληρη η Ασία μαζί.
Η Δύση συχνά θεωρεί ότι η Κίνα εξαρτάται από την Apple κι όμως, η πραγματικότητα έχει αντιστραφεί. Τα κινεζικά brands ανεβαίνουν ραγδαία. Η Huawei, η Xiaomi, η BYD χτίζουν premium οικοσυστήματα και το κάνουν έχοντας κάτι που η Apple δεν μπορεί να ελέγξει: υποστήριξη από την κυβέρνηση και από καταναλωτές που θέλουν να στηρίξουν “εθνικούς πρωταθλητές”. Σε έναν κόσμο όπου οι εφαρμογές τρέχουν κυρίως μέσα από το WeChat, η Apple δεν έχει τον ίδιο έλεγχο που έχει στη Δύση.
Μία αμερικανική εταιρεία παγκόσμιου κύρους, σύμβολο και εργαλείο ισχύος της αμερικανικής οικονομίας βρίσκεται περισσότερο εκτεθειμένη στις αποφάσεις του Πεκίνου παρά της Ουάσιγκτον. Αν ρωτήσεις ποιος μπορεί να χρησιμοποιήσει την Apple ως διαπραγματευτικό χαρτί, η απάντηση δεν είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά η Κίνα. Αυτό και μόνο δείχνει το εύρος της στρατηγικής παγίδας.
Αν επιχειρήσει να φύγει ατάκτως θα εκληφθεί ως προδοσία, ως κίνηση εθνικής απειλής απέναντι σε μια κυβέρνηση που έχει επενδύσει δεκαετίες στο να την κρατά εντός συνόρων. Αν δεν φύγει όμως θα βρεθεί ακόμη πιο βαθιά εγκλωβισμένη σε μια εξάρτηση που δεν είναι πλέον εμπορική, αλλά γεωπολιτική. Η Apple πρέπει να βαδίσει σε μια λεπτή γραμμή, τόσο αργά ώστε να μη φανεί, τόσο γρήγορα ώστε να μην πνιγεί.
Αυτή είναι η αλήθεια που αναδύεται πίσω από όλα τα νούμερα και τις τεχνολογικές εξαγγελίες: ο διαχωρισμός δε θα είναι θέμα απόφασης, αλλά ισορροπίας τρόμου. Στην ουσία η Apple δεν μπορεί να “ξεκόψει” από την Κίνα, γιατί η σχέση τους είναι συμβιωτική. Η μία δίνει παγκόσμιο κύρος στην άλλη και η άλλη δίνει βιομηχανική υπεροχή στην πρώτη. Μόνο που αυτή η ισορροπία δεν στηρίζεται πια στη συνεργασία, αλλά στον φόβο του διαζυγίου.
Η τεχνολογία του μέλλοντος δεν θα κριθεί από το ποιος έχει την καλύτερη ιδέα, αλλά από το ποιος ελέγχει την παραγωγή της. Η Apple έμαθε την Κίνα να κατασκευάζει τον κόσμο και τώρα ο κόσμος δεν κατασκευάζεται χωρίς την Κίνα …
*Mε στοιχεία από το Rest of World
