Η Γη είναι συνηθισμένη σε μακρές περιόδους ψύχους, τις γνωστές εποχές των παγετώνων. Οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι ο πλανήτης μας έχει περάσει τουλάχιστον πέντε μεγάλες εποχές παγετώνων. Σε μία τέτοια περίοδο παρατηρούνται σημαντικές αυξομειώσεις στη θερμοκρασία με αποτέλεσμα την εμφάνιση ή και την επέκταση των ηπειρωτικών και πολικών στρωμάτων πάγου και των μεγάλων συμπαγών όγκων πάγου των παγετώνων. Αυτές οι περίοδοι μπορεί να διαρκέσουν για εκατομμύρια έως δεκάδες εκατομμύρια χρόνια.

Η πρώτη συνέβη πριν από περίπου 2 δισεκατομμύρια χρόνια και διήρκεσε περίπου 300 εκατομμύρια χρόνια. Η πιο πρόσφατη ξεκίνησε πριν από περίπου 2,6 εκατομμύρια χρόνια και στην πραγματικότητα, συνεχίζεται και σήμερα.

Γιατί, λοιπόν, η Γη δεν είναι καλυμμένη από πάγο;

Ο πλανήτης μας διανύει μια περίοδο γνωστή ως «μεσοπαγετώδης». Την εποχή των παγετώνων, οι θερμοκρασίες κυμαίνονται μεταξύ ψυχρότερων και θερμότερων επιπέδων. Τα στρώματα πάγου και οι παγετώνες λιώνουν κατά τη διάρκεια των θερμότερων περιόδων, οι οποίες ονομάζονται μεσοπαγετώδεις, και επεκτείνονται κατά τη διάρκεια ψυχρότερων περιόδων, οι οποίες ονομάζονται παγετώδεις. Τα τελευταία 11.000 χρόνια, διανύουμε μια θερμή ή μεσοπαγετώδη περίοδο.

Πώς ήταν η Γη κατά τη διάρκεια της εποχής των παγετώνων;

Όταν οι περισσότεροι άνθρωποι μιλούν για την «εποχή των παγετώνων», συνήθως αναφέρονται στην τελευταία παγετώδη περίοδο, η οποία ξεκίνησε πριν από περίπου 115.000 χρόνια και τελείωσε πριν από περίπου 11.000 χρόνια με την έναρξη της τρέχουσας μεσοπαγετώδους περιόδου.

Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο πλανήτης ήταν πολύ πιο ψυχρός από ό,τι είναι σήμερα. Στο αποκορύφωμά της, όταν τα στρώματα πάγου κάλυπταν το μεγαλύτερο μέρος της Βόρειας Αμερικής, η μέση παγκόσμια θερμοκρασία ήταν περίπου 8 βαθμοί Κελσίου, δηλαδή, 6 βαθμοί Κελσίου λιγότερο από τον σημερινό παγκόσμιο ετήσιο μέσο όρο.

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα η Βόρεια Αμερική και η Ευρασία να καλυφθεί σχεδόν ολοσχερώς από στρώματα πάγου. Η Γη ήταν επίσης πολύ πιο ξηρή και η στάθμη της θάλασσας ήταν πολύ χαμηλότερη, καθώς το μεγαλύτερο μέρος του νερού της Γης ήταν παγιδευμένο στα στρώματα πάγου. Υπήρχαν πολλές στέπες, ή ξηρές χορταριασμένες πεδιάδες, καθώς και σαβάνες, ή θερμότερες χορταριασμένες πεδιάδες και έρημοι.

Γνωστά σε μας ζώα όπως οι καφέ αρκούδες, τα καριμπού και οι λύκοι επίσης έζησαν την εποχή των παγετώνων. Υπήρχαν όμως και μεγαλοπανίδες που εξαφανίστηκαν στο τέλος της εποχής των παγετώνων, όπως τα μαμούθ, τα μαστόδοντα και οι γιγάντιοι βραδύποδες.

Έχουν διατυπωθεί αρκετές θεωρίες γιατί αυτά τα ζώα εξαφανίστηκαν. Μία από αυτές ισχυρίζεται ότι οι άνθρωποι τα κυνήγησαν μέχρι εξαφάνισης όταν ήρθαν σε επαφή με τη μεγαπανίδα. Κατά τη διάρκεια της εποχής των παγετώνων, ορισμένοι πληθυσμοί παρέμειναν στην Αφρική και δεν βίωσαν τις πλήρεις συνέπειες του ψύχους. Άλλοι μετακινήθηκαν σε άλλα μέρη του κόσμου, συμπεριλαμβανομένων των ψυχρών, παγωμένων περιβαλλόντων της Ευρώπης. Και δεν ήταν οι μόνοι. Στην αρχή της εποχής των παγετώνων, υπήρχαν και άλλα είδη ανθρωποειδών, όπως οι Νεάντερταλ στην Ευρώπη και οι μυστηριώδεις Ντενίσοβαν στην Ασία. Και οι δύο αυτές ομάδες φαίνεται ότι εξαφανίστηκαν πριν από το τέλος της εποχής των παγετώνων.

Υπάρχουν επίσης πολλές θεωρίες αναφορικά με το γεγονός ότι το είδος μας επέζησε της εποχής των παγετώνων, ενώ τα ξαδέλφια μας τα ανθρωποειδή δεν τα κατάφεραν. Ορισμένοι πιστεύουν ότι αυτό έχει να κάνει με το πόσο προσαρμόσιμοι είμαστε και πώς χρησιμοποιήσαμε τις κοινωνικές και επικοινωνιακές μας δεξιότητες και τα εργαλεία μας. Και φαίνεται ότι οι άνθρωποι δεν κρύφτηκαν κατά τη διάρκεια της εποχής των παγετώνων. Αντίθετα, μετακινήθηκαν σε νέες περιοχές.

Για μεγάλο χρονικό διάστημα θεωρούνταν ότι οι άνθρωποι δεν έφτασαν στη Βόρεια Αμερική παρά μόνο αφού άρχισαν να λιώνουν οι πάγοι. Ωστόσο, απολιθωμένα ίχνη  που βρέθηκαν στο Εθνικό Πάρκο White Sands στο Νέο Μεξικό, δείχνουν ότι οι άνθρωποι βρίσκονταν στη Βόρεια Αμερική τουλάχιστον πριν από 23.000 χρόνια, κοντά στην κορύφωση δηλαδή, της τελευταίας εποχής των παγετώνων.

Πηγή: Space/Απόδοση: ΕΡΤ, Εύη Τσιριγωτάκη