Με τα ποσοστά εμβολιασμού μεταξύ των παιδιών νηπιαγωγείου στις ΗΠΑ να μειώνονται σταθερά τα τελευταία χρόνια και τον Υπουργό Υγείας Robert F. Kennedy Jr. να δηλώνει ότι θα επανεξετάσει το πρόγραμμα παιδικών εμβολιασμών, η ιλαρά και άλλες λοιμώδεις ασθένειες που είχαν εξαλειφθεί ενδέχεται να εμφανιστούν ξανά με δυσμενείς συνέπειες για τον πληθυσμό. Μια νέα ανάλυση που δημοσιεύθηκε νωρίτερα από επιδημιολόγους του Πανεπιστημίου Στάνφορντ προσπαθεί να ποσοτικοποιήσει αυτές τις επιπτώσεις. 

Χρησιμοποιώντας ένα υπολογιστικό μοντέλο, οι συγγραφείς διαπίστωσαν ότι με τα τρέχοντα ποσοστά εμβολιασμού ανά πολιτεία, η ιλαρά θα μπορούσε να επαν-εγκαθιδρυθεί και να γίνει σταθερά παρούσα στις Ηνωμένες Πολιτείες μέσα στις επόμενες δύο δεκαετίες. Το μοντέλο τους προέβλεψε αυτό το αποτέλεσμα στο 83% των προσομοιώσεων. Εάν τα σημερινά ποσοστά εμβολιασμού παραμείνουν τα ίδια, το μοντέλο εκτιμά ότι οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να δουν πάνω από 850.000 κρούσματα, 170.000 νοσηλείες και 2.500 θανάτους τα επόμενα 25 χρόνια. Τα αποτελέσματα δημοσιεύονται στο Journal of the American Medical Association. 

«Δεν το θεωρώ υποθετικό. Είναι μια μοντελοποίηση, αλλά βασίζεται σε αξιόπιστα δεδομένα» υποστηρίζει ο Jeffrey Griffiths, καθηγητής Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Tufts στη Βοστώνη, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη. «Το βασικό συμπέρασμα είναι ότι η ιλαρά είναι πολύ πιθανό να γίνει ενδημική γρήγορα αν συνεχίσουμε έτσι». 

Οι Ηνωμένες Πολιτείες κήρυξαν την εξάλειψη της ιλαράς το 2000 μετά από δεκαετίες επιτυχημένων εκστρατειών εμβολιασμού. Εξάλειψη σημαίνει ότι δεν έχει υπάρξει αλυσίδα μετάδοσης της ασθένειας μέσα στη χώρα για διάστημα μεγαλύτερο των 12 μηνών. Η τρέχουσα επιδημία ιλαράς στο Τέξας, ωστόσο, θα μπορούσε να θέσει αυτό το καθεστώς σε κίνδυνο. Με περισσότερα από 600 κρούσματα, 64 νοσηλείες και δύο θανάτους πρόκειται για τη μεγαλύτερη επιδημία που έχει δει η πολιτεία από το 1992, όταν 990 κρούσματα συνδέθηκαν με μία μόνο επιδημία. Σε εθνικό επίπεδο οι ΗΠΑ έχουν καταγράψει 800 κρούσματα ιλαράς το 2025 μέχρι στιγμής — τον υψηλότερο αριθμό από το 2019. Πέρυσι καταγράφηκαν 285 κρούσματα. 

«Βρισκόμαστε πραγματικά σε ένα σημείο όπου θα έπρεπε να προσπαθούμε να αυξήσουμε τον εμβολιασμό όσο το δυνατόν περισσότερο» τονίζει ο Mathew Kiang, αναπληρωτής καθηγητής επιδημιολογίας και πληθυσμιακής υγείας στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ και ένας από τους συγγραφείς της μελέτης. 

Οι παιδικοί εμβολιασμοί στις ΗΠΑ βρίσκονται σε καθοδική πορεία. Δεδομένα που συνέλεξαν τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων από πολιτειακά και τοπικά προγράμματα εμβολιασμού έδειξαν ότι από τη σχολική χρονιά 2019–2020 έως τη σχολική χρονιά 2022–2023 η κάλυψη μεταξύ των μαθητών νηπιαγωγείου με τα υποχρεωτικά εμβόλια μειώθηκε από 95% σε περίπου 93%. Τα εμβόλια αυτά περιλάμβαναν MMR (ιλαρά, παρωτίτιδα και ερυθρά), DTaP (διφθερίτιδα, τέτανος και κοκκύτης), πολιομυελίτιδα και ανεμοβλογιά. 

Ο Kiang και οι συνεργάτες του μοντελοποίησαν ξεχωριστά κάθε πολιτεία, λαμβάνοντας υπόψη τα ποσοστά εμβολιασμού, τα οποία κυμαίνονταν από 88% έως 96% για την ιλαρά, από 78% έως 91% για τη διφθερίτιδα και από 90% έως 97% για την πολιομυελίτιδα. Άλλες μεταβλητές περιλάμβαναν τα δημογραφικά στοιχεία του πληθυσμού, την αποτελεσματικότητα των εμβολίων, τον κίνδυνο εισαγωγής της νόσου από το εξωτερικό, τη συνήθη διάρκεια της μόλυνσης, το χρονικό διάστημα μεταξύ της έκθεσης και της μεταδοτικότητας, και την μεταδοτικότητα της νόσου, γνωστή και ως βασικός αριθμός αναπαραγωγής. Η ιλαρά είναι εξαιρετικά μεταδοτική, καθώς ένα άτομο μπορεί να μολύνει κατά μέσο όρο 12 έως 18 άλλα άτομα. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τον αριθμό 12 στο μοντέλο τους. 

Σενάρια απόκλισης στα ποσοστά εμβολιασμού: 

• Σε σενάριο με μείωση 10% στον εμβολιασμό για ιλαρά, το μοντέλο εκτιμά 11,1 εκατομμύρια κρούσματα ιλαράς τα επόμενα 25 χρόνια. 

• Αντίθετα, αύξηση κατά 5% στα ποσοστά εμβολιασμού θα είχε ως αποτέλεσμα μόλις 5.800 κρούσματα την ίδια περίοδο. 

Εκτός από την ιλαρά, οι συγγραφείς χρησιμοποίησαν το μοντέλο τους για να αξιολογήσουν τον κίνδυνο από ερυθρά, πολιομυελίτιδα και διφθερίτιδα. Οι ερευνητές επέλεξαν αυτές τις τέσσερις ασθένειες λόγω της μολυσματικότητας και του κινδύνου σοβαρών επιπλοκών. Αν και σποραδικά κρούσματα αυτών των ασθενειών εμφανίζονται –συνήθως λόγω διεθνούς ταξιδιού– δεν θεωρούνται ενδημικές στις ΗΠΑ. 

Το μοντέλο προέβλεψε ότι η ερυθρά, η πολιομυελίτιδα και η διφθερίτιδα είναι απίθανο να γίνουν ενδημικές με τα τρέχοντα ποσοστά εμβολιασμού. Η ερυθρά και η πολιομυελίτιδα έχουν βασικό αριθμό αναπαραγωγής 4, ενώ η διφθερίτιδα μικρότερο από 3. 

• Σε 81% των προσομοιώσεων, τα ποσοστά εμβολιασμού θα έπρεπε να πέσουν περίπου κατά 35% για να γίνει η ερυθρά ενδημική τα επόμενα 25 χρόνια. 

• Η πολιομυελίτιδα είχε 50% πιθανότητα να γίνει ενδημική αν τα ποσοστά εμβολιασμού μειώνονταν κατά 40%. 

• Η διφθερίτιδα ήταν η λιγότερο πιθανή να επανεμφανιστεί. 

«Οποιαδήποτε από αυτές τις ασθένειες υπό τις κατάλληλες συνθήκες θα μπορούσε να επιστρέψει» επισημαίνει ο συν-συγγραφέας Nathan Lo, γιατρός στο Στάνφορντ και επίκουρος καθηγητής λοιμωδών νοσημάτων. 

Για να αξιολογήσουν την εγκυρότητα του μοντέλου, οι ερευνητές έτρεξαν ένα σενάριο με πρόσφατα ποσοστά εμβολιαστικής κάλυψης σε πολιτειακό επίπεδο για μια περίοδο πέντε ετών και διαπίστωσαν ότι ο αριθμός των κρουσμάτων που προέβλεψε το μοντέλο ευθυγραμμίστηκε γενικά με τα πραγματικά περιστατικά. Οι συγγραφείς διαπίστωσαν επίσης ότι το Τέξας διατρέχει τον υψηλότερο κίνδυνο για ιλαρά. 

Μειονέκτημα αυτής της προσπάθειας ήταν ότι το μοντέλο υπέθετε πως τα ποσοστά εμβολιασμού είναι τα ίδια σε όλες τις κοινότητες μέσα σε κάθε πολιτεία. Δεν έλαβε υπόψη του μεγάλες διαφοροποιήσεις στα επίπεδα εμβολιασμού. Θύλακες με χαμηλά ποσοστά εμβολιασμού, όπως στην κοινότητα των Μεννονιτών που βρίσκεται στο επίκεντρο της επιδημίας στο Δυτικό Τεξάς είναι πιθανό να οδηγήσουν σε τοπικές επιδημίες μεγαλύτερες απ’ ό,τι αναμενόταν βάσει του συνολικού ποσοστού εμβολιασμού. 

Η μελέτη επίσης δεν έλαβε υπόψη της την πιθανότητα ότι τα ποσοστά εμβολιασμού μπορεί να αυξηθούν ξανά σε μια περιοχή ως αντίδραση σε μια επιδημία. «Αυτό είναι το κομμάτι που μπορούμε να ελέγξουμε. Αν μπορείς να αλλάξεις αυτόν τον κύκλο, τότε η ασθένεια δεν θα εξαπλωθεί άλλο» τονίζει ο Mujeeb Basit, αναπληρωτής διευθυντής του Clinical Informatics Center στο UT Southwestern Medical Center. 

Οι Kiang και Lo αναφέρουν ότι οι πλήρεις επιπτώσεις της μείωσης των εμβολιασμών πιθανότατα δεν θα φανούν για δεκαετίες. «Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι είναι απολύτως πιθανό τα ποσοστά εμβολιασμού να μειωθούν και να μην συμβεί τίποτα για λίγο καιρό. Αυτό ακριβώς λέει και το μοντέλο, αλλά τελικά η ίδια η πραγματικότητα θα μας προλάβει». 

*Με στοιχεία από το Wired. 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.