Όταν ο στρατός του Ναπολέοντα που αριθμούσε μισό εκατομμύριο στρατιώτες υποχώρησε από τη Ρωσία το 1812, περίπου οι μισοί από αυτούς έχασαν τη ζωή τους από ασθένειες, πείνα και το ακραίο κρύο. Τώρα η τελευταία λέξη της τεχνολογίας ανάλυσης DNA έχει αποκαλύψει ποιοι παθογόνοι μικροοργανισμοί συνέβαλαν στην καταστροφή αυτή.
Το καλοκαίρι του 1812, ο Ναπολέων συγκέντρωσε μέχρι και 600.000 στρατιώτες για την εισβολή του στη Ρωσία, ωστόσο οι δυνάμεις του Τσάρου είχαν εγκαταλείψει τη Μόσχα και είχαν αδειάσει την πόλη από προμήθειες, αναγκάζοντας τον Ναπολέοντα να υποχωρήσει προς τα πολωνικά σύνορα για τον χειμώνα. Από τον Οκτώβριο μέχρι τον Δεκέμβριο του 1812, τουλάχιστον 300.000 Γάλλοι στρατιώτες πέθαναν από πείνα, κρύο και ασθένειες.
Αντίθετα, η ομάδα επιβεβαίωσε την παρουσία της Salmonella enterica, η οποία προκαλεί τον παρατυφοειδή πυρετό και της Borrelia recurrentis που μεταδίδεται μέσω των ψειρών του σώματος και προκαλεί επαναλαμβανόμενο πυρετό.
Οι προηγούμενες μελέτες στηρίχθηκαν σε τεχνικές που ενισχύουν συγκεκριμένες ακολουθίες DNA που ήδη θεωρούνταν ύποπτες για την παρουσία τους. Ο Ρασκοβάν και οι συνεργάτες του χρησιμοποίησαν πιο προηγμένη μεταγενετική ανάλυση, η οποία μπορεί να ανιχνεύσει το γενετικό υλικό οποιουδήποτε παθογόνου οργανισμού σε ένα δείγμα καθιστώντας την ανάλυση πολύ πιο ολοκληρωμένη.
«Με βάση τα αποτελέσματά μας, ένα λογικό σενάριο για τους θανάτους αυτών των στρατιωτών θα ήταν ο συνδυασμός εξάντλησης, κρύου και διαφόρων ασθενειών, συμπεριλαμβανομένων του παρατυφοειδούς πυρετού και του πυρετού από ψείρες», γράφουν οι Ρασκοβάν και οι συνεργάτες του στην αναφορά τους, η οποία δεν έχει ακόμα υποβληθεί σε peer review.
Αν και δεν είναι απαραίτητα θανατηφόρος, ο πυρετός από ψείρες μπορεί να αποδυναμώσει σημαντικά έναν ήδη εξαντλημένο οργανισμό, λένε οι ερευνητές.
Η Σάλι Γουέσεφ από το Πανεπιστήμιο Τεχνολογίας του Κουίνσλαντ στην Αυστραλία αναφέρει ότι τα συμπτώματα που καταγράφηκαν στις ιστορικές αναφορές μπορεί να ταιριάζουν με αρκετές λοιμώξεις εκτός αυτών που προτείνονται στη νέα μελέτη.
Το επιμολυσμένο DNA που ανακτήθηκε από τους αρχαίους ανθρώπους ήταν σε χαμηλές ποσότητες, αναφέρει η Γουέσεφ. «Κατά τη γνώμη μου αυτό σημαίνει ότι τα αποτελέσματα είναι πιο ενδεικτικά παρά καταληκτικά». Η Γουέσεφ προσθέτει ότι πρέπει να μελετηθούν περισσότεροι στρατιώτες που πέθαναν το 1812 για να επιβεβαιωθεί ποια ασθένεια ήταν παρούσα, όπως και οι ίδιοι οι Ρασκοβάν και οι συνεργάτες του αναφέρουν στη μελέτη τους.
Η έρευνα αναδεικνύει τη δυναμική των νέων εργαλείων για τον εντοπισμό πιθανών λοιμογόνων παραγόντων σε ιστορικούς πληθυσμούς, λέει η Γουέσεφ. Εξετάζει τη δυνατότητα εφαρμογής αυτών των μεθόδων για την μελέτη ασθενειών σε πληθυσμούς στην Αμερική ή την Αυστραλία.
«Αυτό το είδος έργου έχει ισχυρό δυναμικό να διευκρινίσει το ρόλο της ασθένειας στις υποχωρήσεις πληθυσμών του παρελθόντος, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις όπου τα γραπτά αρχεία είναι ελλιπή ή προκατειλημμένα», προσθέτει η Γουέσεφ.
*Με στοιχεία από το New Scientist.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
