Oι ειδικοί του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας εξέδωσαν μια τρομερή προειδοποίηση για την ατελείωτη μάχη μας ενάντια στα επικίνδυνα βακτήρια: Ο εφοδιασμός της ιατρικής κοινότητας με νέα αντιβιοτικά ικανά να χειριστούν ανθεκτικά στα φάρμακα βακτήρια, έχει πλέον στερέψει. Μόλις 12 νέα αντιβιοτικά σκευάσματα έχουν καταφέρει να λάβουν έγκριση από τους αρμόδιους ρυθμιστικούς φορείς σε Ευρώπη και ΗΠΑ την πενταετία 2017-2021 για τη θεραπεία σημαντικών λοιμώξεων.
Η νέα έκθεση του ΠΟΥ παρουσιάστηκε σε ένα διαδικτυακή συζήτηση του Ευρωπαϊκού Συνεδρίου Κλινικής Μικροβιολογίας και Λοιμωδών Νοσημάτων νωρίτερα αυτό το μήνα από τη Βαλέρια Γιγκάντε, επικεφαλής της ομάδας του Τμήματος Αντιμικροβιακής Αντίστασης του ΠΟΥ. Βασίζεται σε μια ανασκόπηση που δημοσιεύτηκε από τον ΠΟΥ πέρυσι. Σύμφωνα με την έκθεση, μόνο 12 νέα αντιβιοτικά εισήλθαν στην αγορά από το 2017 έως το 2021. Άλλα 27 πειραματικά αντιβιοτικά που στοχεύουν κατά των «κρίσιμων» βακτηριακών λοιμώξεων—όπως το Acinetobacter baumannii και το Pseudomonas aeruginosa. στην κλινική ανάπτυξη. Αλλά μόνο έξι από αυτά τα φάρμακα θεωρούνται αρκετά διαφορετικά από τα υπάρχοντα αντιβιοτικά ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν ενάντια στα ανθεκτικά στα φάρμακα βακτήρια χωρίς ανησυχία. Και μόνο τέσσερα είναι σχεδιασμένα με έναν πραγματικά μοναδικό μηχανισμό δράσης. Ενώ ορισμένα από αυτά τα φάρμακα βρίσκονται σε δοκιμές στο τελευταίο στάδιο και ενδέχεται να φτάσουν σύντομα στο κοινό, άλλα θα μπορούσαν να αποτύχουν στην πορεία, αφήνοντάς μας ακόμη λιγότερες επιλογές.
Τα βακτήρια εξελίσσονται συνεχώς και πολλά από αυτά που μπορούν να προκαλέσουν ασθένειες έχουν προσαρμοστεί σταθερά στα υπάρχοντα αντιβιοτικά μας. Συχνά, τα κόλπα που μαθαίνουν τα βακτήρια (και μεταδίδουν σε άλλα βακτήρια) για να αποφύγουν ένα αντιβιοτικό μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να νικήσουν άλλα φάρμακα που ανήκουν στην ίδια κατηγορία. Έτσι, χωρίς συνεχή παροχή πραγματικά καινοτόμων αντιβιοτικών ή άλλων θεραπευτικών στρατηγικών, αυτά τα βακτήρια θα ξεπεράσουν γρήγορα ό,τι κι αν στείλουμε στο δρόμο τους.
Βλέπουμε ήδη περιπτώσεις βακτηριακών λοιμώξεων πρακτικά ανθεκτικών σε όλα τα διαθέσιμα φάρμακα και αναπόφευκτα θα ακολουθήσουν κι άλλες. Ακόμη και σήμερα, έως και 5 εκατομμύρια θάνατοι παγκοσμίως κάθε χρόνο πιστεύεται ότι συνδέονται με λοιμώξεις ανθεκτικές στα φάρμακα. Μέσα στα επόμενα 30 χρόνια, τα υπερμικρόβια θα μπορούσαν να σκοτώσουν περισσότερους ανθρώπους από τον καρκίνο. Η ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά αναπτύσσεται λόγω υπερβολικής ή και ακατάλληλης χρήσης, όπως όταν για παράδειγμα οι άνθρωποι δεν ολοκληρώνουν την αντιβιοτική αγωγή τους ή λόγω της συνταγογράφησης λανθασμένου αντιβιοτικού – ή, σε ορισμένες χώρες – μέχρι πρότινος και στην Ελλάδα-, των αντιβιοτικών που χρησιμοποιούνται ευρέως χωρίς ιατρική συνταγή.
Η παγκόσμια τάση ακατάλληλης χρήσης των αντιβιοτικών αποδεικνύεται από το χρόνο που χρειάζεται για να αναπτυχθεί ανθεκτικότητα σε νέα αντιβιοτικά: για τα αντιβιοτικά που κυκλοφόρησαν μεταξύ 1930 και 1950 ο μέσος χρόνος ανάπτυξης ανθεκτικότητας ήταν 11 χρόνια ενώ για τα αντιβιοτικά που κυκλοφόρησαν μεταξύ 1970 και 2000 ήταν μόλις 2-3 χρόνια.
«Η ταχεία αύξηση των πολυανθεκτικών λοιμώξεων παγκοσμίως είναι ανησυχητική. Ο χρόνος τελειώνει για να φέρουμε νέα αντιβιοτικά στην αγορά και να καταπολεμήσουμε αυτήν την επείγουσα απειλή για τη δημόσια υγεία», είπε η Gigante στις προετοιμασμένες δηλώσεις της. «Χωρίς άμεση δράση, κινδυνεύουμε να επιστρέψουμε σε μια προ-αντιβιοτική εποχή όπου οι κοινές λοιμώξεις γίνονται θανατηφόρες». Και καταλήγει αναφέροντας πως «ενώ αντιμετωπίζουμε σημαντικές προκλήσεις στην καταπολέμηση της μικροβιακής αντοχής, βρίσκονται σε εξέλιξη προσπάθειες ανακάλυψης και ανάπτυξης νέων -και ελπίζουμε- καινοτόμων αντιμικροβιακών παραγόντων, και έχουμε δει πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα τα τελευταία χρόνια. Με αυξημένες επενδύσεις και συνεργασία σε όλους τους τομείς, μπορούμε να σημειώσουμε πρόοδο στον αγώνα κατά της μικροβιακής αντοχής και να διασφαλίσουμε ότι οι ασθενείς θα έχουν δίκαιη και καθολική πρόσβαση σε αποτελεσματικές θεραπείες για ανθεκτικές στα φάρμακα βακτηριακές λοιμώξεις».
