Ερευνητές με επικεφαλής μια ελληνίδα επιστήμονα πιστεύουν ότι κατάφεραν να ανακαλύψουν την προέλευση της μεγαλύτερης πανδημίας στην Ιστορία, της Μαύρης Πανώλης, η οποία εξολόθρευσε δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους στην Ευρώπη, την Ασία και τη Βόρεια Αφρική, πριν από επτά αιώνες. Όπως αναφέρει το BBC, με τα σύγχρονα μέσα τεχνολογίας, και την ανάλυση του DNA επτά ανθρώπων που είχαν πεθάνει τον 14ο αιώνα από βουβωνική πανώλη, όλα τα δεδομένα καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η πανούκλα προήλθε από την κεντρική Ασία και συγκεκριμένα από την περιοχή του σημερινού βορείου Κιργιστάν.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής την ελληνικής καταγωγής δρ Μαρία Σπύρου, μεταδιδακτορική ερευνήτρια του γερμανικού Πανεπιστημίου του Τούμπινγκεν και του Τμήματος Αρχαιογενετικής του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ για την Επιστήμη της Ανθρώπινης Ιστορίας, προσδιόρισαν την περιοχή Τιαν Σαν της Λίμνης Ισίκ-Κουλ του σημερινού Κιργιστάν, ως το πιθανότερο επίκεντρο της πανούκλας -μια λοιμώδης νόσος που προκαλείται από το βακτήριο Yersinia pestis.

Στη συγκεκριμένη περιοχή έχουν βρεθεί από αρχαιολόγους πολλοί τάφοι της περιόδου 1338-1339, οι οποίες παραπέμπουν στην πανώλη ως αιτία θανάτου. Η ερευνητική ομάδα της δρος Σπύρου διεξήγαγε μια νέα γενετική ανάλυση του DNA από τα δόντια επτά σκελετών σε δύο νεκροταφεία αυτής της περιοχής και βρήκε το βακτήριο Yersinia pestis, σε τρεις από αυτούς, καταλήγοντας στην πιθανότερη εκτίμηση ότι το σημείο εκείνο έπαιξε κομβικό ρόλο στο ξέσπασμα της επιδημίας. «Βρήκαμε το πηγαίο στέλεχος του Μαύρου Θανάτου και γνωρίζουμε επίσης, την ακριβή χρονολογία του και είναι το έτος 1338», δήλωσε περιχαρής η ελληνίδα ερευνήτρια.

Η πανούκλα εξόντωσε περίπου το 60% του ευρωπαϊκού πληθυσμού. «Παρά τις προσπάθειες των επιστημόνων εδώ και χρόνια, η γεωγραφική προέλευση της τρομερής πανδημίας παρέμενε αβέβαιη μέχρι σήμερα, με τις πιθανές περιοχές από όπου πήγασε η νόσος να εκτείνονται από τη Δυτική Ευρασία μέχρι την Ανατολική Ασία και την Κίνα», καταλήγει εμφατικά το BBC.

Μαύρη Πανώλη και καραντίνα

Με τον όρο µαύρη πανώλη ή µαύρος θάνατος αναφέρεται η τεράστια πανδημία των ετών 1348 – 1353, η οποία θεωρείται και η πλέον πιο καταστροφική στην καταγεγραμμένη παγκόσμια ιστορία. Ο συνολικός ανθρώπινος απολογισμός της υπολογίζεται σε 100 έως 200 εκατομμύρια νεκρούς στην Ευρώπη, στην Ασία και στη βόρεια Αφρική. Μάλιστα εκτιμάται ότι μείωσε τότε τον παγκόσμιο πληθυσμό από 450 εκατομμύρια σε 350 – 375 εκατομμύρια.

Οι πρώτες επίσημες καταγραφές της πανδημίας ξεκίνησαν τον Οκτώβριο του 1347, όταν γενοβέζικα εμπορικά πλοία από το λιμάνι της Θεοδοσίας στη Μαύρη Θάλασσα (που τότε βρισκόταν υπό τον έλεγχο των Μογγόλων), που προσέγγισαν το λιμάνι της Μεσσήνης στη Σικελία, γεμάτα ετοιμοθάνατους και νεκρούς, μετέφεραν στην Ευρώπη την ασθένεια της πανώλης.

Η ασθένεια αυτή είχε δύο μορφές: τη βουβωνική (ή σηψαιμική) και την πνευμονική. Μεταδιδόταν ακαριαία και βοηθούμενη από τις κακές συνθήκες υγιεινής, την έλλειψη ιατρικών γνώσεων της εποχής και τις επακόλουθες δεισιδαιμονικές προλήψεις, στις αρχές του 1348 είχε ήδη διαδοθεί από την Ιταλία, σε όλη την κεντρική Γαλλία, μέχρι τον χειμώνα του ιδίου έτους στη νότια Αγγλία και στη συνέχεια στις Κάτω Χώρες.

Συνέπεια της επιδημίας ήταν να χαθεί σχεδόν το ένα τρίτο του πληθυσμού της Ευρώπης. Η επιδημία ξαναχτύπησε και στα επόμενα χρόνια του 14ου αιώνα, με μικρά χρονικά διαλείμματα, αναιρώντας έτσι ολοκληρωτικά τη δημογραφική αύξηση που είχε σημειωθεί στα μέσα του 13ου αιώνα και ο παγκόσμιος πληθυσμός επανήλθε στα επίπεδα πριν το 1347 μόλις τον 17ο αιώνα.

Για να μειώσουν τον τεράστιο κίνδυνο μετάδοσης της πανώλης, όλα τα καράβια από το 1347 και μετά απομονώνονταν για 40 μέρες (από εκεί μάλιστα βγήκε και ο όρος «καραντίνα», από τα γαλλικά «une quarantaine de jours» = 40 μέρες).