Αν και η παγκόσμια κατάσταση έκτακτης ανάγκης για τον κορωνοϊό έλαβε επισήμως τέλος στις 5 Μαΐου 2023, ο γενικός διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους σημειώνει πως ο ιός δεν έχει νικηθεί πλήρως.

Συγκεκριμένα, υποστηρίζει πως είναι πιθανό να προκύψουν νέες και επικίνδυνες παραλλαγές καθώς ο κορωνοϊός συνεχίζει να κυκλοφορεί στον κόσμο. Εστιάζει ωστόσο στην υποπαραλλαγή «Eris», για την οποία, όπως λέει, δεν γνωρίζουμε ακόμη αν είναι πιο επικίνδυνη από τις προηγούμενες παραλλαγές.

Ο ΠΟΥ έχει ταξινομήσει την EG.5, ευρύτερα γνωστή ως «Eris» ως παραλλαγή ενδιαφέροντος, δηλαδή ένα βήμα πριν απ’ τον χαρακτηρισμό της παραλλαγής ανησυχίας. Οι παραλλαγές που προκαλούν ανησυχία είναι εκείνες των οποίων τα χαρακτηριστικά επηρεάζουν σημαντικά την εξάπλωση του ιού, λόγω υψηλότερων ποσοστών μετάδοσης και αύξησης των ποσοστών μόλυνσης ή αύξησης των σοβαρών κρουσμάτων της νόσου και των ποσοστών θνησιμότητας COVID.

Η «Eris» είναι μία από τις τρεις παραλλαγές που περιλαμβάνονται στη λίστα επιτήρησης του ΠΟΥ. Οι άλλες δύο είναι ο XBB.1.5, ο οποίος κυκλοφορεί σε μεγάλο βαθμό στην Ευρώπη και την Αμερική, και ο XBB.1.16, ο οποίος κυριαρχεί στην Ασία.

Ο Ράιαν Γκρέγκορι, Καναδός βιολόγος με έδρα το Πανεπιστήμιο του Guelph στο Οντάριο, έχει μελετήσει τον υπότυπο EG.5.1 και δημοσίευσε ένα σχόλιο σχετικά με το ψευδώνυμο της υποπαραλλαγής «Eris», λέγοντας ότι αυτό μπορεί να οδηγήσει σε κάποια σύγχυση. Η «Eris» είναι επίσης το όνομα ενός από τους μεγαλύτερους πλανήτες νάνους του ηλιακού μας συστήματος και της ελληνικής θεάς του χάους. Ωστόσο ο ίδιος σημείωσε πως το ψευδώνυμο από μόνο του είναι απίθανο να προκαλέσει μεγάλο κύμα διασποράς.

Ο ΠΟΥ κατέταξε την «Eris» ως παραλλαγή που παρουσιάζει ενδιαφέρον λόγω των αυξανόμενων ποσοστών μόλυνσης, της γρήγορης εξάπλωσης της και της ικανότητάς της να «ξεφεύγει» από το ανοσοποιητικό σύστημα. Η EG.5 προέρχεται από τον XBB.1.9.2 και διαθέτει μια πρόσθετη μετάλλαξη που μπορεί να εξηγήσει γιατί μπορεί να ξεφύγει από την αντίδραση του ανθρώπινου ανοσοποιητικού συστήματος.

Αυτό αναφέρει η ερευνητική ομάδα Neherlab, που εδρεύει στο Biozentrum του Πανεπιστημίου της Βασιλείας, στην Ελβετία. Σε μια έκθεση παραλλαγών της Neherlab που δημοσιεύτηκε στα τέλη Ιουνίου 2023, ο EG.5 είχε ήδη περιγραφεί ως η «ταχύτερα αναπτυσσόμενη γενεαλογία με σημαντική κυκλοφορία» στον κόσμο. Η έκθεση ανέφερε επίσης ότι η EG.5 «θα μπορούσε να είναι μια ελαφρώς ευεργετική μετάλλαξη».

Τα δεδομένα της Neherlab δείχνουν ότι η EG.5 ανιχνεύθηκε για πρώτη φορά τον Φεβρουάριο του 2023 στην Ινδονησία και τον επόμενο μήνα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Σε έκθεση που δημοσιεύθηκε στις 7 Αυγούστου, ο ΠΟΥ ανέφερε ότι η παραλλαγή είχε σημειώσει αλληλουχία περισσότερες από 7.350 φορές, με δείγματα από 51 χώρες. Οι περισσότερες αλληλουχίες της παραλλαγής προέρχονταν από την Κίνα, με ποσοστό 30,6% ή 2.247 αλληλουχίες.

Στα τέλη Ιουλίου, ο Βαν Κέρκχοβ δήλωσε ότι «εμείς δεν βλέπουμε το ίδιο επίπεδο επιπτώσεων όσον αφορά τις νοσηλείες και τους θανάτους, επειδή οι άνθρωποι προστατεύονται σε μεγάλο βαθμό από τον εμβολιασμό, αλλά και από προηγούμενες λοιμώξεις». Συμπέρανε πως έχει δημιουργηθεί ανοσία σε κάποιον βαθμό.

Οι επιδημιολόγοι προειδοποίησαν πως είναι σημαντικό τα έθνη να συνεχίσουν να αναφέρουν τα ποσοστά θνησιμότητας, τις νοσηλείες και τα περιστατικά που σχετίζονται με τον κορωνοϊό και απαιτούν εντατική θεραπεία. Αλλά τον Ιούλιο, μόνο το ένα τέταρτο όλων των εθνών παρείχε στον ΠΟΥ ποσοστά θανάτου και μόνο το 11% των εθνών παρείχε στοιχεία για τα σοβαρά κρούσματα. «Μην κάνετε κανένα λάθος. Ο ιός δεν έχει εξαφανιστεί», υπογράμμισε ο ίδιος.

Να σημειωθεί όμως πως δεν είναι ακόμη σαφές αν η EG.5 προκάλεσε την πιο πρόσφατη αύξηση των κρουσμάτων COVID. Ο Αμερικανός γιατρός και επιστήμονας Έρικ Τρόπολ δήλωσε σε ανάρτησή του στο X ότι ενώ είναι σημαντικό να «παρακολουθείται η εξέλιξη» του ιού, δεν υπάρχει «σαφής σχέση αιτίας και αποτελέσματος με τις τρέχουσες (μικρές) αυξήσεις σε κρούσματα και νοσηλείες». Αυτό υποστηρίχθηκε από την εκτίμηση κινδύνου για την EG.5 του ΠΟΥ στις 9 Αυγούστου.

Ο ΠΟΥ κρίνει ως δυνατόν, η υποπαραλλαγή «Eris» να «προκαλέσει αύξηση των κρουσμάτων και να γίνει κυρίαρχος σε ορισμένες χώρες ή ακόμη και σε παγκόσμιο επίπεδο» λόγω του «πλεονεκτήματος ανάπτυξης και των χαρακτηριστικών διαφυγής του ανοσοποιητικού συστήματος», κάτι που συνέβη και με άλλες παραλλαγές της Όμικρον.

Για την ώρα όμως επικρατεί η άποψη πως η εν λόγω υποπαραλλαγή δεν αποτελεί μεγάλη απειλή. Η αύξηση των κρουσμάτων θα μπορούσε να εξηγηθεί από το γεγονός ότι οι άνθρωποι στο βόρειο ημισφαίριο βρίσκονται στη μέση ενός καλοκαιρινού κύματος COVID. Κατά τη διάρκεια της ζέστης του καλοκαιριού, οι άνθρωποι τείνουν να παραμένουν σε κλιματιζόμενους χώρους.

Καθώς ο ιός συνεχίζει να μεταλλάσσεται και η προστασία από προηγούμενες λοιμώξεις μειώνεται, ο κίνδυνος να κολλήσει κανείς μια νέα λοίμωξη αυξάνεται.