Συχνά ξυπνάμε από τα παράξενα και σουρεαλιστικά μας όνειρα απορρίπτοντας το γεγονός ότι η αυθαίρετη ακολουθία σκηνών που είδαμε στον ύπνο μας χθες το βράδυ θα μπορούσε ποτέ να προσθέσει νόημα στη ζωή μας. Τα όνειρα τείνουν να μας αφήνουν σε αμηχανία σχετικά με το αν είναι εντελώς τυχαία ή αν στην πραγματικότητα προσπαθούν να μας πουν κάτι.
Ωστόσο, οι πρόσφατες έρευνες στους τομείς του ύπνου και των ονείρων έχουν αποκαλύψει μερικές ενδιαφέρουσες πληροφορίες σχετικά με τις ιστορίες που μας “επισκέπτονται” τη νύχτα και το πώς μπορεί να εξυπηρετούν συγκεκριμένες και εξαιρετικά εξειδικευμένες λειτουργίες που βοηθούν την ευημερία και την καθημερινή μας λειτουργία.
Αν ένα όνειρο που είδατε τελευταία σας δημιούργησε σύγχυση, διαβάστε μερικές συναρπαστικές θεωρίες σχετικά με το γιατί ονειρευόμαστε.
Τα όνειρα προσπαθούν να προβλέψουν το μέλλον
Η «επεισοδιακή μελλοντική σκέψη», όπως υποδηλώνει η φράση, αναφέρεται στην ικανότητα του εγκεφάλου μας να φαντάζεται ή να προσομοιώνει εμπειρίες που θα μπορούσαν να συμβούν στο μέλλον, η οποία έχει συνδεθεί με την ενισχυμένη λήψη αποφάσεων, τη συναισθηματική ρύθμιση, τη διαμόρφωση προθέσεων, τον προγραμματισμό, την προοπτική μνήμη και ακόμη και τη χωρική πλοήγηση.
Μια μελέτη του 2021 εφάρμοσε την «υπόθεση της επεισοδιακής προσομοίωσης του μέλλοντος» στην έρευνα των ονείρων, η οποία ανέδειξε πώς το μυαλό μας συνδυάζει διάφορα θραύσματα εμπειριών του παρελθόντος σε φανταστικές προσομοιώσεις μελλοντικών γεγονότων. Δεδομένης της προηγμένης ικανότητας του εγκεφάλου μας να προβλέπει μοτίβα και πιθανότητες, τα όνειρα μπορούν να μας δώσουν σημαντικές συναισθηματικές και καταστασιακές ενδείξεις που θα μπορούσαν να ενημερώσουν τις αντιδράσεις μας, αν κάποια εκδοχή τους επρόκειτο να πραγματοποιηθεί στην πραγματικότητα.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα όνειρα συνήθως αναφέρονταν σε αναμνήσεις του παρελθόντος ή σχετίζονταν με συγκεκριμένα επικείμενα μελλοντικά γεγονότα. Τα όνειρα που ήταν προσανατολισμένα στο μέλλον αντλούσαν από πολλές διαφορετικές «πηγές εγρήγορσης» ή γεγονότα που είτε συνέβαιναν αυτή τη στιγμή στη ζωή των ανθρώπων είτε είχαν συμβεί στο παρελθόν.
Τέτοια θραύσματα μνήμης και μελλοντικές προσομοιώσεις συνδυάζονται στα καινοφανή σενάρια που βλέπουμε στα όνειρά μας.
Θα μπορούσατε να φανταστείτε αυτές τις προσομοιώσεις ως “πρόβες” για μια επερχόμενη παράσταση, όπου είστε ο σκηνοθέτης καθώς και ο πρωταγωνιστής. Σχεδιάζετε και οργανώνετε την εκδήλωση, προετοιμάζεστε για οτιδήποτε μπορεί να πάει στραβά και χρησιμοποιείτε τις προηγούμενες εμπειρίες σας για να διασφαλίσετε ότι η κύρια παράσταση θα είναι επιτυχής.
Όταν τα βλέπουμε μέσα από αυτό το πρίσμα, τα όνειρα φαίνονται να είναι απλώς άλλη μια προσπάθεια του εγκεφάλου μας να εξυπηρετήσει τον πρωταρχικό του σκοπό, δηλαδή να διασφαλίσει ότι είμαστε ασφαλείς και καλά εξοπλισμένοι για να χειριστούμε δύσκολες καταστάσεις.
Τα όνειρα δεν είναι τυχαία
Μια μελέτη του 2011 που δημοσιεύθηκε στο Journal of Neuroscience βρήκε ενδιαφέρουσες ενδείξεις ότι ο εγκέφαλός μας ενισχύει επιλεκτικά τις αναμνήσεις που αναμένεται να έχουν μελλοντική σημασία, εξηγώντας γιατί τα όνειρα μπορεί επίσης να επιλέγουν αποσπάσματα από εμπειρίες της ημέρας που ήταν πιο έντονες συναισθηματικά.
Το περιεχόμενο των ονείρων μας φαίνεται επίσης να υποδηλώνει ότι η φύση ενός γεγονότος έχει μεγαλύτερη σημασία από τη διάρκειά του. Για παράδειγμα, οι καθημερινές, τετριμμένες εμπειρίες στις οποίες ξοδεύουμε τον περισσότερο χρόνο μας, όπως το διάβασμα ή η εργασία στον υπολογιστή, θα έπαιρναν λιγότερο “τηλεοπτικό χρόνο” στα όνειρά μας σε σύγκριση με πιο σημαντικά γεγονότα, όπως οι κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και άλλες εμπειρίες που είναι προσωπικά σημαντικές, πρωτόγνωρες ή αφορούν τον άνθρωπο που βλέπει το όνειρο.
Είναι ενδιαφέρον ότι η ώρα της νύχτας έχει επίσης σχέση με το τι ονειρευόμαστε. Μια μελέτη του 2022 διαπίστωσε ότι νωρίτερα μέσα στη νύχτα, τα όνειρά μας χρησιμοποιούν πιο πρόσφατες αναμνήσεις, ενώ τα όνειρα αργά τη νύχτα περιλαμβάνουν σχετικά παλαιότερες αναμνήσεις, από πάνω από μια εβδομάδα πριν από το όνειρο, ανεξάρτητα από το στάδιο του ύπνου στο οποίο βρισκόμαστε.
Επίσης, βλέπουμε περισσότερα όνειρα με μελλοντικό προσανατολισμό αργότερα μέσα στη νύχτα και αυτό θα μπορούσε να έχει σχεδιαστεί για να διασφαλίσει ότι εμφανίζονται πιο κοντά στις ώρες που ξυπνάμε για να μας προετοιμάσουν για τα γεγονότα της επόμενης ημέρας.
Τέλος, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα όνειρα τείνουν να επαναλαμβάνουν παρόμοια θέματα κατά τη διάρκεια της νύχτας και στα διάφορα στάδια του ύπνου. Αυτό μπορεί να μας δώσει μια αίσθηση του τι προσπαθούμε ασυνείδητα να επεξεργαστούμε ή να προετοιμαστούμε.
Τα όνειρα ενισχύουν τη γνωστική σας λειτουργία
Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο PLOS ONE διαπίστωσε ότι οι επιδόσεις της μνήμης βελτιώνονται μετά από έναν νυχτερινό ύπνο, γεγονός που θα μπορούσε να οφείλεται στην επανειλημμένη επανενεργοποίηση και ενίσχυση των πρόσφατα σχηματισμένων δικτύων μνήμης στον εγκέφαλο που κοιμάται. Για παράδειγμα, οι συμμετέχοντες θυμόντουσαν καλύτερα πρόσφατες εμπειρίες αφού έστω και ένα κομμάτι τους εμφανίστηκε σε ένα όνειρο. Έτσι, ο ύπνος ενισχύει τη μνήμη μας, ενώ ταυτόχρονα αναδιοργανώνει τις πληροφορίες για να μας λύσει μελλοντικά προβλήματα.
Τα όνειρα επηρεάζουν επίσης την ικανότητά μας να μαθαίνουμε και να εκτελούμε εργασίες. Σε μια μελέτη του 2018, οι συμμετέχοντες που ανέφεραν όνειρα που σχετίζονταν με εργασίες παρουσίασαν μεγαλύτερη βελτίωση των επιδόσεων μετά τον ύπνο από εκείνους που δεν ονειρεύτηκαν μια εργασία.
Έτσι, ο εγκέφαλός σας “συνωμοτεί” απαλά υπέρ σας καθώς κοιμάστε. Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα για τα όνειρά σας, σκεφτείτε να κρατάτε ένα ημερολόγιο ονείρων δίπλα στο κρεβάτι σας. Όταν ξυπνάτε, μπορείτε να σημειώνετε οτιδήποτε θυμάστε από τα όνειρά σας. Παρατηρήστε τα επαναλαμβανόμενα θέματα και τα υποβόσκοντα συναισθήματα που αναδύονται και προσπαθήστε να τα συνδέσετε με παρελθοντικές αναμνήσεις ή αναμενόμενα μελλοντικά γεγονότα για να αποκτήσετε εικόνα για το τι προσπαθούν να σας πουν τα όνειρά σας.
Συμπέρασμα
Ο κόσμος των ονείρων είναι απείρως συναρπαστικός και τα όνειρα δεν είναι τόσο τυχαία όσο πίστευαν κάποτε οι επιστήμονες. Όχι μόνο αυξάνουν τις γνωστικές σας ικανότητες, αλλά θα μπορούσαν επίσης να εξυπηρετούν μια προσαρμοστική λειτουργία, χρησιμοποιώντας τις αναμνήσεις σας για να προσομοιώσουν πιθανά μέλλοντα που έχουν νόημα για εσάς. Τα όνειρα μπορούν να αποτελέσουν πολύτιμες πηγές πληροφοριών για τον εσωτερικό σας κόσμο. Εργαλεία όπως η καταγραφή ονείρων θα μπορούσαν να σας επιτρέψουν να τα εξερευνήσετε βαθύτερα.
Πηγή: Forbes