Ένα από τα μεγαλύτερα αριστουργήματα της δυτικής ζωγραφικής του 19ου αιώνα, η «Έναστρη Νύχτα» (1889) του Βίνσεντ βαν Γκογκ, το οποίο θεωρείται ότι αντανακλά την ψυχική κατάσταση του καλλιτέχνη όταν το ζωγράφισε, έχει και επιστημονική αξία, σύμφωνα με νέα μελέτη.

Ο Βίνσεντ βαν Γκογκ ζωγράφισε τον πίνακα τον Ιούνιο του 1989 – ένα χρόνο πριν από το θάνατό του σε ηλικία 37 ετών. Εκείνη την εποχή, ο Ολλανδός καλλιτέχνης βρισκόταν στο άσυλο Σεν Ρεμί ντε Προβάνς, στη Νότια Γαλλία, έχοντας εισαχθεί οικειοθελώς μετά τον νευρικό κλονισμό που υπέστη τον Δεκέμβριο του 1888. Η «Έναστρη Νύχτα» απεικονίζει τη θέα από το παράθυρο του δωματίου του στο άσυλο, μόλις πριν την ανατολή του ηλίου, με την προσθήκη ενός εξιδανικευμένου χωριού.

Ορισμένοι κριτικοί υποστηρίζουν ότι οι δίνες του νυχτερινού ουρανού που απεικονίζονται στον διάσημο πίνακα, αντανακλούν την εσωτερική αναταραχή του καλλιτέχνη. Ωστόσο, οι φυσικοί συχνά βλέπουν μια αριστουργηματική απεικόνιση των ατμοσφαιρικών αναταράξεων. Τώρα, ερευνητές που ειδικεύονται στις θαλάσσιες επιστήμες και τη δυναμική των ρευστών στην Κίνα και τη Γαλλία ανέλυσαν τον διάσημο πίνακα και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο βαν Γκογκ είχε «έμφυτη κατανόηση της ατμοσφαιρικής δυναμικής, καθώς την αποτύπωσε με εκπληκτική ακρίβεια».

«Αποκαλύπτει μια βαθιά και διαισθητική κατανόηση των φυσικών φαινομένων», δήλωσε ο συν-συγγραφέας Γιονγκσιάνγκ Χουάνγκ από το Πανεπιστήμιο Xiamen στην Κίνα. «Η ακριβής αναπαράσταση της αναταραχής μπορεί να προέρχεται από τη μελέτη της κίνησης των σύννεφων και της ατμόσφαιρας ή από μια έμφυτη ικανότητα απεικόνισης του ουρανού».

«Η κλίμακα των πινελιών έπαιξε καθοριστικό ρόλο. Χρησιμοποιήσαμε μια ψηφιακή εικόνα υψηλής ανάλυσης του πίνακα για να μετρήσουμε με ακρίβεια το μέγεθος των πινελιών και να το συγκρίνουμε με τις κλίμακες της τύρβης» πρόσθεσε.

Οι ερευνητές επικεντρώθηκαν στη μελέτη της χωρικής κλίμακας των 14 κύριων χαοτικών δινών του πίνακα. Ανακάλυψαν ότι οι δίνες αυτές ακολουθούν τις εξισώσεις του Ρώσου μαθηματικού Αντρέι Κολμογκόροφ, ο οποίος τη δεκαετία του 1940 περιέγραψε εν μέρει τη δυναμική του στροβιλισμού των ρευστών. Εμβαθύνοντας στις ίδιες τις πινελιές, όπου η σχετική φωτεινότητα διαχέεται σε όλο τον καμβά, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι ακολουθεί την κλίμακα του Batchelor, η οποία περιγράφει τους ενεργειακούς νόμους σε βαθμωτές αναταράξεις μικρής κλίμακας.

Στη νέα τους μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Physics of Fluids», οι συγγραφείς καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι ο Βαν Γκογκ έκανε μια «πολύ προσεκτική παρατήρηση» των τυρβωδών ανέμων. Μπόρεσε να απεικονίσει όχι μόνο το μέγεθος των δινών, αλλά και τη σχετική απόσταση και την έντασή τους», κατέληξαν οι ερευνητές.

Από το 1941, ο πίνακας βρίσκεται στην μόνιμη συλλογή του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης στην Νέα Υόρκη.

Με στοιχεία από: Ars Technica, Daily Mail