Ο Ρόμπερτ Γουίλσον, διεθνούς φήμης σκηνοθέτης θεάτρου, θεατρικός συγγραφέας και εικαστικός καλλιτέχνης, πέθανε σε ηλικία 83 ετών.

Τον θάνατό του επιβεβαίωσε το Watermill Center, το καλλιτεχνικό κέντρο που ίδρυσε ο ίδιος στο Water Mill της Νέας Υόρκης. «Έφυγε ειρηνικά, ύστερα από μια σύντομη αλλά οξεία ασθένεια».

Η θεατρική πορεία του Γουίλσον ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του 1960, όταν ίδρυσε στη Νέα Υόρκη την ομάδα περφόρμανς Byrd Hoffman School of Byrds, προς τιμήν ενός δασκάλου που τον βοήθησε να ξεπεράσει τον τραυλισμό του. Στη συνέχεια, δημιούργησε μαζί με τον Philip Glass την τετράπρακτη όπερα Einstein on the Beach στα μέσα της δεκαετίας του 1970.

Όταν η παράσταση έκανε περιοδεία στην Ευρώπη, ο Γουίλσον ήθελε να την παρουσιάσει και στη Νέα Υόρκη, θεωρώντας πως το ιδανικό μέρος ήταν η Metropolitan Opera. Όμως εκείνη αρνήθηκε, κι έτσι την ενοικίασε ο ίδιος. «Κόστισε 90.000 δολάρια, πολλά λεφτά», είχε πει στον Guardian το 2012. «Ξεπούλησε, οπότε κάναμε και δεύτερη παράσταση. Ήταν ένα τρελό μείγμα ανθρώπων: κλασικό κοινό της όπερας αλλά και άτομα που δεν είχαν ξαναδεί τίποτα παρόμοιο. Παρ’ όλα αυτά, χρεωθήκαμε. Όμως αυτές οι παραστάσεις μας καθιέρωσαν και τους δύο».

Στο έργο του περιλαμβάνονται επίσης «βουβές όπερες» όπως το Deafman Glance και το 12ωρο The Life and Times of Joseph Stalin.

Σκηνοθέτησε επίσης έργα άλλων δημιουργών, όπως τον Βασιλιά Ληρ και τη Τρικυμία του Σαίξπηρ, καθώς και το Κύκνειο Άσμα του Τσέχωφ. Πιο πρόσφατα σκηνοθέτησε το Ubu στην Πάλμα της Μαγιόρκα και τη Ιζαμπέλ Ιπέρ στο Mary Said What She Said στο Λονδίνο.

Το ελληνικό κοινό είχε τη χαρά να ακουμπήσει, έστω και για λίγο, τη μαγεία του ονειρικού θεάτρου του Robert Wilson, ενός θεάτρου που έμοιαζε με ανάσα φωτός πάνω στο σκοτάδι. Μέσα από πλήθος παραστάσεων που φώτισαν κατά καιρούς τη χώρα, η τελευταία, σχεδόν σαν τελετή αποχώρησης, ήταν η Τρεις Ψηλές Γυναίκες του Έντουαρντ Άλμπι, σε δική του σκηνοθεσία. Μια παράσταση σαν χαμηλόφωνο αποχαιρετισμό, ψιθυρισμένο με ρυθμό αναπνοής.

Η πρεμιέρα στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά και η μετέπειτα παρουσίαση στο Θέατρο Ολύμπια, άφησαν στο ελληνικό βλέμμα μια αίσθηση άλλης διάστασης. Μέσα από τη γεωμετρία της σκιάς και τη σιωπηλή φόρμα, ο Wilson μάς παρέδωσε μια εκδοχή της ενδοσκόπησης που ήταν και ποίηση και πληγή. Η αυστηρότητα του βλέμματός του δεν ήταν ποτέ ψυχρή· ήταν ευλαβική.

Δεν ήταν ποτέ απών, ούτε από τη διεθνή σκηνή, ούτε από την ελληνική. Οι παραστάσεις του εδώ υπήρξαν σαν τομές στον πολιτιστικό μας χρόνο: σαν υπενθυμίσεις ότι η σκηνή μπορεί να γίνει όραμα. Από το υπνωτιστικό Κουαρτέτο του Μύλλερ στο Φεστιβάλ Αθηνών του 2007, έως την Οδύσσεια του 2012 και τον Οιδίποδα του 2019 στην Επίδαυρο, ο Wilson έστησε κόσμους από σχήματα, ηχώ και παύσεις. Το 2022, ο Οθέλλος του Βέρντι στην Εθνική Λυρική Σκηνή ολοκλήρωσε τον κύκλο με μια τελευταία εικόνα: ένας εικονικός αποχαιρετισμός από έναν δημιουργό που έστηνε όνειρα με αρχιτεκτονική ακρίβεια.

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.