Τρεις σημαντικοί εκπρόσωποι της σύγχρονης ελληνικής τέχνης εγκαινιάζουν τη νέα εικαστική σεζόν Δήμος Αθηναίων. Η Μαίρη Ζυγούρη στο Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη» ( 9/3 έως 23/4), ο Βασίλης Σκυλάκος στην Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων ( 10/3 έως 23/4) και η Χριστίνα Κάλμπαρη στο Κέντρο Τεχνών (23/3 έως 14/5). Την επιμέλεια των εκθέσεων υπογράφει ο ιστορικός τέχνης Χριστόφορος Μαρίνος, επιμελητής εκθέσεων και δράσεων του ΟΠΑΝΔΑ.

Η εικαστικός και βραβευμένη καλλιτέχνης περφόρμανς Μαίρη Ζυγούρη στην έκθεση της «EX CORPO» συνοψίζει έναν κύκλο δουλειάς που ξεκίνησε με τον εγκλεισμό της πανδημίας και στη συνέχεια με διάφορες περφόρμανς που πραγματοποίησε αμέσως μετά, την τελευταία διετία. Έχοντας ως βασικό υλικό το σώμα της, η Ζυγούρη επιχειρεί να απεκδυθεί την ταυτότητά της, για να καταλήξει σε διαφορετικές οντότητες ή περσόνες. «Σε μια περίοδο που πολλοί εικαστικοί καλλιτέχνες διερευνούν τη συγκρότηση της προσωπικής, εθνικής, κοινωνικής και έμφυλης ταυτότητας, η ίδια αντιστρέφει το ερώτημα και ρωτάει: γίνεται σήμερα να μην έχεις καμία ταυτότητα; Και τι μπορεί να σημαίνει αυτό; Τι εικόνες μπορεί να παράξει ένας στοχασμός γύρω από τη μη ταυτότητα;» σημειώνει ο Χριστόφορος Μαρίνος. Στην έκθεση χρησιμοποιεί βίντεο, περφόρμανς, εγκαταστάσεις, σκηνοθετημένες φωτογραφίες και επιτελεστικά κείμενα, τρόποι με τους οποίους η Μαίρη Ζυγούρη καταγράφει μια διαδικασία μεταμόρφωσης και εσωτερικής μετατόπισης. Οι νέες οντότητες-ταυτότητες, ως ίχνη των μεταμορφώσεων και μεταλλάξεων που επιτελέστηκαν, ανασυντίθενται στην έκθεση με μια τράπουλα ταρώ που έχει σχεδιάσει η καλλιτέχνις. Κάθε μία από τις 74 κάρτες που παρουσιάζονται σε δύο προθήκες στην κεντρική σάλα του μουσείου είναι ένα συνθετικό έργο. Κάθε κάρτα περιλαμβάνει λιμπιντικά και θηλυκά σύμβολα, όπως το αιδοίο, το φίδι, το μάτι και ο κορσές. Κάθε εικόνα είναι μια στάση , μια χειρονομία, ένα τελετουργικό. Εκτός από τις 74 κάρτες της τράπουλας, η καλλιτέχνις παρουσιάζει 21 εκτυπώσεις σε πλεξιγκλάς, τέσσερις περσόνες ως κούκλες διάσπαρτες στον χώρο, που συνομιλούν με τις ήδη υπάρχουσες κούκλες του λαογραφικού μουσείου της Αγγελικής Χατζημιχάλη, μια σειρά από ζωγραφικά έργα μικρών διαστάσεων, καθώς και ένα υπνωτιστικό βίντεο από τον αρχαιολογικό χώρο του Αμφιάρειου, όπου παρουσιάζεται ένα επεισόδιο με τις τρεις περσόνες, κρεμασμένες από το μεγάλο δέντρο δίπλα στον Ναό του Ιερού.

Στον Βασίλη Σκυλάκο (1930-2000) η Δημοτική Πινακοθήκη επεφύλαξε αναδρομική έκθεση με έργα που καλύπτουν τέσσερις δεκαετίες δημιουργίας, από το 1957 έως το 1997. Ο τίτλος «Βασίλης Σκυλάκος: Το χέρι» αφενός δηλώνει τον έντονα χειρωνακτικό χαρακτήρα της δουλειάς του, αφετέρου αναφέρεται στο ομώνυμο παλαιοπωλείο που διατηρούσε ο ίδιος, αλλά και στην ατομική έκθεση «Το χέρι. Εργαστήρι – Παλιατζίδικο», που πραγματοποίησε στην Αίθουσα Τέχνης Δεσμός το 1992. Ο ίδιος έγραφε τότε «Η δουλειά μου άρχιζε πάντοτε από το οριακό εκείνο σημείο όπου κάτι άλλο είχε οριστικά αχρηστευτεί, είχε χάσει κάθε λόγο ύπαρξης, κάθε προηγούμενη λειτουργία. […] Μ’ ενδιαφέρει να δώσω ζωή σε ό,τι δεν χρειάζεται πια, να κάνω ορατό ό,τι δεν υπάρχει». Η έκθεση του Βασίλη Σκυλάκου αναδεικνύει τη σχέση του καλλιτέχνη με το παιχνίδι. «Αυτή η οπτιμιστική προσέγγιση τον φέρνει, εντέλει, πιο κοντά στους Nouveaux Réalistes, στους οποίους οι κριτικοί είχαν προσδώσει διάφορους χαρακτηρισμούς, όπως «αρχαιολόγοι του παρόντος», «πολυμορφικοί φετιχιστές» και «μπρικολέρ της αέναης μεταμόρφωσης». Ο Σκυλάκος, βέβαια, δεν είχε ανάγκη προσωνυμίων. «Τέχνη δεν είναι μόνο να δημιουργείς πράγματα, αλλά και να παρατηρείς», έλεγε χαρακτηριστικά. Και, όπως αποδεικνύει με το έργο που άφησε πίσω του, ο ίδιος ήταν ένας οξύνους παρατηρητής του αστικού πολιτισμού, που κατάφερε να αναδείξει τη χρησιμότητα του άχρηστου» σημειώνει ο επιμελητής έκθεσης.

Τέλος, η έκθεση με τίτλο « Η Εκδρομή» της ταλαντούχας Χριστίνας Κάλμπαρη που θα φιλοξενηθεί στο Κέντρο Τεχνών του Δήμου Αθηναίων, είναι μια έμμεση αναφορά στη νουβέλα «Η εκδρομή των κοριτσιών που χάθηκαν» της γερμανίδας ‘Αννας Ζέγκερς (1900-1938) που γράφτηκε στο Μεξικό, στην εξορία το 1943. Το θάμπωμα της μνήμης, αυτή η μόνιμη ομίχλη μπροστά από τα μάτια της αφηγήτριας μιας μονοήμερης εκδρομής με ποταμόπλοιο στο Ρήνο, αντανακλάται και στις ατμοσφαιρικές εικόνες που ζωγραφίζει, με σκηνικό την φύση, πλαισιώνοντας το συναίσθημα που επιχειρεί να αποτυπώσει. Η καλλιτέχνις δεν αναπαριστά απλώς κάποιες στιγμές από το παρελθόν, ούτε θέλει να αναπαραστήσει φιγούρες με τη μορφή που είχαν σε μια περασμένη δεκαετία. Αντιθέτως, από το παρόν ατενίζει το παρελθόν. Όπως ακριβώς και η ματιά της αφηγήτριας στο βιβλίο, που είναι τώρα εδώ και κοιτάει πίσω, προσπαθώντας να ζωντανέψει μια ανάμνηση.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ, ΟΠΑΝΔΑ