Η Αντζελίνα Τζολί, ηθοποιός, σκηνοθέτις και ακτιβίστρια με βαρύ αποτύπωμα στη διεθνή κινηματογραφική και κοινωνική σκηνή βρέθηκε φέτος για πρώτη φορά στο Φεστιβάλ Σαν Σεμπαστιάν. Η παρουσία της συνοδεύτηκε όχι μόνο από την προβολή της ταινίας Couture της Αλίς Γουινόκουρ, αλλά και από δηλώσεις που πυροδότησαν συζητήσεις, καθώς η ίδια παραδέχθηκε: «Αγαπώ τη χώρα μου, αλλά αυτή τη στιγμή δεν την αναγνωρίζω».
Η φράση της Τζολί δεν είναι μια απλή πολιτική τοποθέτηση. Αντικατοπτρίζει την αίσθηση ενός κόσμου που αλλάζει ραγδαία, όπου οι έννοιες της ελευθερίας και της έκφρασης μοιάζουν να υπονομεύονται από αόρατες και ορατές δυνάμεις. «Οτιδήποτε διχάζει ή περιορίζει τις προσωπικές ελευθερίες είναι πολύ επικίνδυνο», τόνισε η ηθοποιός, αποτυπώνοντας την ανησυχία μιας γυναίκας που εδώ και χρόνια ζει και δρα με διεθνή προσανατολισμό μακριά από στενά εθνικά όρια.
Η δήλωση αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα στο πλαίσιο της συγκυρίας. Μόλις λίγες μέρες πριν το αμερικανικό ABC, θυγατρική της Disney απέσυρε επ’ αόριστον την εκπομπή του Τζίμι Κίμελ, μετά την απόφαση του ομίλου Nexstar Media να εμποδίσει την προβολή της λόγω σχολίων του παρουσιαστή. Η συζήτηση για την ελευθερία της έκφρασης, την πολιτική ορθότητα και τα όρια της δημόσιας συζήτησης βρίσκεται στο κέντρο της αμερικανικής κοινωνίας. Η Τζολί με τη βαθιά της διεθνή εμπειρία έρχεται να προσθέσει τη δική της φωνή σε αυτόν τον διάλογο, υπενθυμίζοντας ότι η τέχνη και η δημοκρατία χάνουν το νόημά τους όταν περιορίζονται από τον φόβο.
Η ταινία Couture που συμμετέχει στο διαγωνιστικό του Φεστιβάλ, αφηγείται τις ιστορίες τριών γυναικών μέσα στο σκηνικό της Εβδομάδας Μόδας στο Παρίσι. Η ίδια η Τζολί υποδύεται τη Μαξίν, μια Αμερικανίδα σκηνοθέτρια που ανακαλύπτει ότι πάσχει από καρκίνο του μαστού. Η αφήγηση μπλέκει τη δική της καλλιτεχνική φαντασία με τα προσωπικά βιώματα της ηθοποιού που πριν από περίπου δέκα χρόνια προχώρησε σε διπλή μαστεκτομή και αφαίρεση ωοθηκών, γνωρίζοντας ότι φέρει το γονίδιο BRCA1. «Δεν το μετανιώνω» τόνισε με τη σιγουριά μιας γυναίκας που έχει μάθει να κοιτά τον φόβο κατάματα.
Η Τζολί μίλησε ανοιχτά για το πως οι επιλογές αυτές σημάδεψαν τη ζωή της αλλά και για την ανάγκη να έχει κάθε γυναίκα το δικαίωμα της επιλογής. Ταυτόχρονα επεσήμανε τη σημασία της επιθυμίας και της σεξουαλικότητας ακόμη και μέσα σε συνθήκες ασθένειας. «Είναι σημαντικό να ζεις και να παραμένεις επιθυμητή ως γυναίκα» δήλωσε, φωτίζοντας μια διάσταση που συχνά η κοινωνία αποσιωπά, εγκλωβισμένη σε στερεότυπα θλίψης και παθητικότητας.
Στο πλευρό της ο Γάλλος ηθοποιός Λουί Γκαρέλ πρόσθεσε ότι η ταινία μιλά για τον καρκίνο μέσα από το πρίσμα του ερωτισμού. Η άποψή του, τολμηρή και ανατρεπτική βρήκε θερμή ανταπόκριση από το κοινό, καθώς έθεσε στο τραπέζι μια διαφορετική προσέγγιση: ότι ακόμη και η απώλεια μπορεί να γίνει πηγή νέας αισθησιακής δυναμικής.
Η συγκίνηση κορυφώθηκε όταν μέλος του κοινού ευχαρίστησε την Τζολί για τη στήριξή της στους αδύναμους και για τη φωνή που δίνει στην Παλαιστίνη. Εκείνη φορώντας το μενταγιόν της μητέρας της, της αείμνηστης Μαρσελίν Μπερτράν λύγισε συναισθηματικά. «Την σκεφτόμουν πολύ», είπε με δάκρυα στα μάτια. «Θα ήθελα να είχε αυτή την κοινότητα, αυτή την ανοιχτή συζήτηση που εγώ μπορώ να έχω σήμερα».
Η προσωπική μαρτυρία της Τζολί δεν περιορίζεται στη σφαίρα της υγείας ή της τέχνης. Είναι ένα κάλεσμα για να ξανασκεφτούμε τις κοινωνίες μας. Να μην επιτρέψουμε στον φόβο, στην πόλωση και στις σιωπηλές λογοκρισίες να γίνουν το νέο κανονικό. Η Τζολί με το κύρος μιας ηθοποιού που έχει κερδίσει Όσκαρ αλλά και το βάρος μιας γυναίκας που έχει χάσει μητέρα και γιαγιά από τον καρκίνο, υπενθυμίζει ότι η δύναμη βρίσκεται στην ελευθερία να επιλέγεις, να μιλάς και να ζεις χωρίς περιορισμούς.
Η φράση της «αγαπώ αλλά δεν αναγνωρίζω τη χώρα μου» δεν αφορά μόνο τις ΗΠΑ. Είναι μια προειδοποίηση που υπερβαίνει τα σύνορα: όταν μια κοινωνία αρχίζει να χάνει την ικανότητά της να προστατεύει την ελευθερία, τότε κινδυνεύει να χάσει και τον ίδιο της τον εαυτό και μέσα σε αυτή τη βαριά ατμόσφαιρα, η Τζολί στέκεται ως μια φωνή που δεν φοβάται να μιλήσει, συνδυάζοντας προσωπικό βίωμα, καλλιτεχνική τόλμη και πολιτική συνείδηση.
Σε έναν κόσμο που μοιάζει συχνά να παρασύρεται από τον θόρυβο και τις διαιρέσεις, η στάση της Αντζελίνα Τζολί θυμίζει ότι η αγάπη για μια πατρίδα ή για τον ίδιο τον άνθρωπο κρίνεται τελικά από τη δύναμη να αντιστέκεσαι σε ό,τι περιορίζει την ελευθερία του και αυτή είναι ίσως η πιο ουσιαστική μορφή πατριωτισμού.
*Mε στοιχεία από το Variety.
