Κάποιες μορφές στο σινεμά μοιάζουν σαν να μην γεννήθηκαν ποτέ, αλλά σαν να πετάχτηκαν μπροστά μας κατευθείαν από μια ρωγμή του χάους στο συλλογικό μας ασυνείδητο. Ο Udo Kier ήταν μια τέτοια φιγούρα, με το βλέμμα-λεπίδα, και μια παρουσία που έφερνε μαζί της όλο το βάρος ενός κόσμου σκοτεινού, ειρωνικού, σχεδόν μεταφυσικού. Κι όμως, πίσω από τους βρικόλακες, τους δαίμονες, τα κοινωνικά απόβλητα και τους τρελούς που ενσάρκωσε, υπήρχε ένας άνθρωπος που κουβαλούσε από τη γέννησή του αυτό το σημάδι του χάους: ήρθε στον κόσμο μέσα σε ερείπια, κυριολεκτικά, σε ένα μαιευτήριο βομβαρδισμένο τις πρώτες ώρες της ζωής του.

Αυτός ο άνθρωπος, μεγαλωμένος σε μια Γερμανία που έσερνε ακόμα τις στάχτες της, έμαθε νωρίς ότι η ζωή δεν χαρίζει τίποτα. Κι ίσως γι’ αυτό έγινε ο ηθοποιός που δεν φοβήθηκε ποτέ τη σκοτεινή πλευρά, γιατί από την πρώτη μέρα την είχε ήδη κοιτάξει κατάματα. Στα 16 του, στο πίσω δωμάτιο ενός μπαρ, γνωρίζει τον Fassbinder. Στα 20 του, γίνεται ο άνθρωπος που οι σκηνοθέτες θυμούνται από ένα μόνο πέρασμα σε μια καφετέρια. Κι από εκεί, ένας κυματισμός: Mark of the Devil, Warhol, Morrissey, το αλλόκοτο καλτ μεγαλείο των Flesh for Frankenstein και Blood for Dracula.

Και μετά ο Lars von Trier, ο απόλυτος συνοδοιπόρος του. Μια συνεργασία που έμοιαζε σαν δυο πληγές να αναγνωρίζουν η μία την άλλη. Europa, Breaking the Waves, Dogville, Melancholia: ο Kier γίνεται ο μυστικός άξονας του Trier, η σκιώδης φιγούρα που περνά μέσα από τις δεκαετίες σαν ένα σκοτεινό τοτέμ. Ο Gus Van Sant τον παίρνει στην Αμερική, η Madonna τον βάζει στο Sex και στα βίντεό της, το Χόλιγουντ τον επιστρατεύει παντού όπου χρειάζεται μια αληθινά αξέχαστη παρουσία.

Κι όμως, ο Kier δεν ήταν ποτέ απλώς «χαρακτηριστικός ηθοποιός». Ήταν ένας τεχνίτης της γοητείας του αλλόκοτου. Ένας άνθρωπος που είχε το θάρρος να γελάει με την ιδέα της καριέρας: «100 ταινίες είναι κακές. 50 βλέπονται με ένα ποτήρι κρασί. Οι άλλες 50 είναι καλές». Σαν να ήξερε ότι το σινεμά είναι, τελικά, μια σειρά από μικρές εξόδους κινδύνου, όχι από άθλους.

Στα τελευταία του χρόνια, έγινε απροσδόκητα πρωταγωνιστής σε ταινίες που τον τίμησαν για αυτό που ήταν πραγματικά: ένας ζωντανός μύθος που όμως δεν είχε γίνει ποτέ άγαλμα. Στο Swan Song έπαιξε έναν ηλικιωμένο κομμωτή που δραπετεύει από γηροκομείο, μια τρυφερή ειρωνεία, σχεδόν Kier-ική θα έλεγε κανείς, για έναν άνθρωπο που πέρασε τη ζωή του διαφεύγοντας από όλα τα όρια. Το κύκνειο άσμα του στον κινηματογράφο, το The Secret Agent, τον βρίσκει να ενσαρκώνει έναν Εβραίο επιζώντα του Ολοκαυτώματος μέσα στη βία μιας άλλης δικτατορίας. Μια τελευταία υπενθύμιση πως οι σκιές δεν είναι απλώς αισθητική· είναι μνήμη.

Ο Udo Kier έφυγε στα 81 του, αφήνοντας πίσω μια φιλμογραφία που μοιάζει με λαβύρινθο: τρομακτική, γοητευτική, γεμάτη παγίδες και καθρέφτες. Μια ζωή που πέρασε ανάμεσα σε ταινίες, φίλους, σκοτεινά δωμάτια και διεστραμμένα χαμόγελα. Μια ζωή που ξεκίνησε μέσα σε ερείπια και κατέληξε να γεμίσει τον κόσμο με εικόνες που δεν θα ξεχαστούν.

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.