Υπάρχουν στιγμές στο σινεμά που ξεπερνούν τα φώτα, τα κόκκινα χαλιά και τις βραβεύσεις. Είναι οι στιγμές που η ίδια η τέχνη αναγνωρίζει τον εαυτό της μέσα από τις φωνές των δημιουργών της. Μια τέτοια στιγμή “ζήσαμε” στην τελετή έναρξης του 82ου Φεστιβάλ Βενετίας όταν ο Φράνσις Φορντ Κόπολα, ο 86χρονος θρύλος του αμερικανικού κινηματογράφου ανέβηκε στη σκηνή για να τιμήσει τον φίλο και συνοδοιπόρο του Βέρνερ Χέρτζογκ, με την απονομή του τιμητικού Χρυσού Λέοντα για το σύνολο της καριέρας του. 

Ο Κόπολα δεν χρειάστηκε να κρύψει τη συγκίνησή του. Με λόγια απλά, αλλά γεμάτα βαρύτητα είπε: «Αν ο Βέρνερ έχει όρια, δεν τα γνωρίζω. Ένας σκηνοθέτης που έμαθε στον κόσμο να βλέπει πέρα από το συνηθισμένο, να αναζητά την αλήθεια όχι στην επιφάνεια, αλλά βαθιά εκεί που το σινεμά αγγίζει την ποίηση». 

Ο Χέρτζογκ, σήμερα 82 ετών υπήρξε πάντα ο ανυπότακτος του κινηματογράφου. Από τις σπηλιές του Λασκώ στο Cave of Forgotten Dreams μέχρι το ακατόρθωτο κατόρθωμα να ανεβάσει ένα ατμόπλοιο στις Άνδεις στο Fitzcarraldo και από τη συντροφιά του με τον Τίμοθι Τρέντγουελ στο Grizzly Man η φιλμογραφία του είναι ένα διαρκές ταξίδι στα όρια του ανθρώπινου και του ανείπωτου. «Δεν έχω ξαναδεί τέτοια έργα. Όλα τους μοναδικά, όλα τους διαφορετικά, όλα τους υπέροχα» παραδέχτηκε ο Κόπολα, θυμίζοντας και τη στιγμή που φιλοξένησε τον Χέρτζογκ στο σπίτι του στο Σαν Φρανσίσκο για να γράψει το σενάριο του Fitzcarraldo. 

Εκείνη η εποχή ήταν γεμάτη από συζητήσεις, μάθηση και ανακαλύψεις. Ο Κόπολα θυμήθηκε πως γνώρισε στον Γερμανό σκηνοθέτη μια νεαρή ηθοποιό, τη Λένα που έμελλε να γίνει η σύντροφός του για τρεις δεκαετίες. «Η ίδια του η ζωή είναι μια πρόκληση σε όλους μας: δοκιμάστε, αντιγράψτε, αν μπορείτε» πρόσθεσε, ξέροντας ότι δύσκολα κάποιος θα μπορέσει να φτάσει το εύρος της δημιουργικότητας του Χέρτζογκ. 

Στη σκηνή της Sala Grande, ο Χέρτζογκ ανέβηκε δακρυσμένος. Ευχαρίστησε τον Κόπολα για τη γενναιοδωρία και τη φιλία μισού αιώνα. Θυμήθηκε πως έγραψε το σενάριο του Fitzcarraldo κάτω από τη στέγη του και πως μαζί σχεδίασαν μια μεγαλεπήβολη ταινία για την κατάκτηση του Μεξικού από τη σκοπιά των Αζτέκων. Ένα όνειρο που δεν έγινε ποτέ πραγματικότητα, αλλά άφησε πίσω του την ομορφιά της κοινής δημιουργικής φαντασίας. «Φυσικά, χωρίς τον Φράνσις δεν θα είχα γνωρίσει τη σύζυγό μου. Είμαστε μαζί σχεδόν 30 χρόνια, για την ακρίβεια 29 χρόνια, 11 μήνες και 9 μέρες» είπε με χαμόγελο. 

Ο Χέρτζογκ μίλησε και για την αποστολή του ως δημιουργού: «Προσπάθησα πάντα να πάω πιο βαθιά από ό,τι βλέπεις συνήθως στην αίθουσα του κινηματογράφου. Να φτάσω σε μια μορφή ποίησης, να αναζητήσω την αλήθεια με τρόπους ασυνήθιστους. Η αλήθεια είναι πάντα εκεί, μυστηριώδης, άπιαστη. Ίσως να ακούγεται μεγαλόστομο, αλλά πάντα ήθελα να είμαι ένας καλός στρατιώτης του κινηματογράφου». 

Η Βενετία υπενθυμίζει ότι ο κινηματογράφος είναι μια τέχνη που στέκεται ανάμεσα στη μνήμη και το όνειρο, ανάμεσα στην αλήθεια και τη φαντασία. Ο πρόεδρος της κριτικής επιτροπής, Αλεξάντερ Πέιν πήρε αργότερα τον λόγο για να μιλήσει για τη χαρά και την τιμή της αποστολής του: «Ξέρουμε κάτι για το σινεμά, αλλά και τίποτα ταυτόχρονα. Οφείλουμε να βλέπουμε κάθε ταινία και με τα μάτια του επαγγελματία και με τα μάτια ενός παιδιού που βλέπει για πρώτη φορά εικόνες στη μεγάλη οθόνη». 

Ο Χέρτζογκ δέχτηκε το Χρυσό Λιοντάρι ως στρατιώτης που παραμένει πιστός στη μάχη του με την εικόνα και τον ήχο. Ο Κόπολα από την πλευρά του μας θύμισε πως το σινεμά δεν είναι απλώς ταινίες. Είναι οι άνθρωποι που τις κάνουν, οι φιλίες, οι συναντήσεις, οι αφηγήσεις που διαμορφώνουν έναν αιώνα τέχνης. Μία φράση που συμπύκνωσε το μεγαλείο και τη μυστήρια ανεξάντλητη ενέργεια του Βέρνερ Χέρτζογκ: «Αν έχει όρια, δεν τα γνωρίζω». 

*Με πληροφορίες από το IndieWire.

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.