Η έκθεση με τίτλο «Below Sea Level / Υποκάτω θαλάσσης» της Θαλασσινής Δούμα, που συνδιοργανώνουν το Μουσείο Ηρακλειδών και το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, εγκαινιάζεται την Τρίτη 4 Απριλίου, ώρα 7 μμ., στο Μουσείο Ηρακλειδών στο Θησείο. Η έκθεση, που θα διαρκέσει έως τις 18 Ιουνίου 2023, είναι σε επιμέλεια της Νίνας Φραγκοπούλου, Δρ Θαλάσσιας Οικολογίας, και υλοποιείται με τη συνεργασία του Μανόλη Καρτεράκη, Ιστορικού Τέχνης.
Σκοπός της έκθεσης είναι να προβάλλει τα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά της Νεκράς θάλασσας με τη ματιά της φωτογράφου – εικαστικού και να αναδείξει το πρόβλημα των ανθρώπινων επιδράσεων και της κλιματικής κρίσης στη φύση. Η Νεκρά θάλασσα αποτελεί ένα πολύ ιδιαίτερο οικοσύστημα, παράδειγμα περιβαλλοντικής υποβάθμισης. Στην πραγματικότητα είναι μια αλμυρή λίμνη πάνω σε ένα τεκτονικό βύθισμα στα σύνορα της Ιορδανίας με την Παλαιστίνη και το Ισραήλ. Η επιφάνειά της αποτελεί το χαμηλότερο επίπεδο της γης κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας (430m χαμηλότερα από τη μέση στάθμη της Μεσογείου). Το αλατούχο νερό της (24%) έχει περίπου 9 φορές μεγαλύτερη πυκνότητα από αυτή της θάλασσας και αποκλείει σχεδόν κάθε μορφή ζωής.
Λόγω της εκτροπής του Ιορδάνη ποταμού, που την τροφοδοτεί, της άντλησης μεγάλων ποσοτήτων νερού για οικιακή χρήση, άρδευση και παραγωγή ποτάσας σε συνδυασμό με τις λιγοστές βροχοπτώσεις και την έντονη εξάτμιση λόγω της κλιματικής κρίσης, η επιφάνειά της εμφανίζει έντονη πτώση κατά περίπου 1m τον χρόνο. Υπολογίζεται ότι η στάθμη της έχει μειωθεί κατά 40 μέτρα από το 1960. Επιπλέον, η διάλυση των αποθέσεων αλατιού με το γλυκό νερό των υπόγειων πηγών έχει δημιουργήσει πάνω από 5.500 καταβόθρες που καθιστούν επικίνδυνη την παρουσία ανθρώπινων κατασκευών και αγροτικών δραστηριοτήτων.
Όπως επισημαίνει ο ιστορικός τέχνης Μανόλης Καρτεράκη:
«Η φωτογραφική σειρά «Below Sea Level / Υποκάτω θαλάσσης» είναι ένα ταξίδι εξερεύνησης του γεωφλοιού στο χαμηλότερο σημείο της ηπειρωτικής Γης, τη Νεκρά Θάλασσα. Η Θαλασσινή Δούμα επιλέγει τη λιτή ασπρόμαυρη αποτύπωση μέσα από φωτογραφίες και βίντεο για να συνδιαλλαγεί ποιητικά τόσο με το μυστήριο της αρχαίας λίμνης όσο και με την κλιμακούμενη οικολογική καταστροφή της. Μέσα από χαρακτηριστικά close-up, αλλά και πανοραμικές λήψεις γραμμικής και ρυθμικής ακρίβειας, καταγράφονται με ευαισθησία τόσο όψεις της επιφάνειας της λίμνης όσο και στρώματα πετρωμάτων εκατομμυρίων χρόνων που την περιβάλλουν. Το φως, άλλοτε υπογραμμίζει τη σεληνιακής υφής ομορφιά της αρχαίας λίμνης και άλλοτε αναδεικνύει ανάγλυφα την τραυματισμένη σωματικότητά της, μετατρέποντας τα ιζήματα και τις καταβόθρες της σε ρυτίδες και ρωγμές».
Από την πλευρά της, η καλλιτέχνις σημειώνει:
«Η φωτογραφική σειρά αποτελεί μια προσέγγιση που είναι εν τέλει γραμμική μέσα στον χρόνο: συνδέει το άλλοτε με το τώρα, τη χιλιάδων χρόνων μετακίνηση των φυσικών συστατικών της Μητέρας Γης κάτω από τη στάθμη της θάλασσας αλλά και πάνω από αυτήν, μέσα από μια διαστρωμάτωση που συνεχώς μετακινείται σε μια αιώνια διαδρομή. Είναι τελικά ένα ταξίδι στα αρχαία σπλάχνα της γης».
Στο πλαίσιο της έκθεσης, θα πραγματοποιηθεί διάλεξη την Τετάρτη 18 Μαΐου, 19:00 – 20:00, με τίτλο «Νεκρά θάλασσα: Ένα ιδιαίτερο & περιβαλλοντικά ευαίσθητο τοπίο υπό την απειλή της κλιματικής αλλαγής» από τον Ε. Καρύμπαλη, Καθηγητή Ποτάμιας και Παράκτιας Γεωμορφολογίας, Τμήμα Γεωγραφίας, Σχολή Περιβάλλοντος, Γεωγραφίας και Εφαρμοσμένων Οικονομικών του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου.
