Όποιος βρεθεί στη Μαγιόρκα τους καλοκαιρινούς μήνες αντικρίζει την εξής εικόνα: δεκάδες αεροπλάνα να κατακλύζουν τον ουρανό του νησιού. Το προηγούμενο σαββατοκύριακο μάλιστα ανά 90 δευτερόλεπτα απογειωνόταν ή προσγειωνόταν ένα αεροπλάνο, συνηθισμένο φαινόμενο για την εποχή. Τα τελευταία 20 χρόνια έχουν καταγραφεί 1,4 εκατομμύρια πτήσεις με 194,5 εκατομμύρια επιβάτες, κυρίως από την Γερμανία και την Μεγάλη Βρετανία. Το τουριστικό μοντέλο, όπως έχει αναπτυχθεί, έχει καταστροφικές συνέπειες για το περιβάλλον αναφέρει ο Ζάουμε Αδροβέρ, εκπρόσωπος της περιβαλλοντικής ομάδας Terraferida. «Λίγα μέρη συμβάλλουν στην υπερθέρμανση του πλανήτη όπως η Μαγιόρκα». Τα τελευταία 20 χρόνια, 100 τρισεκατομμύρια τόνοι διοξειδίου του άνθρακα έχουν απελευθερωθεί στην ατμόσφαιρα λόγω της εναέριας κυκλοφορίας μόνο στη Μαγιόρκα.

Το ισπανικό νησί όμως αποτελεί ένα ακραίο παράδειγμα. Σύμφωνα με τους ειδικούς, ο τουρισμός ευθύνεται για το 8% του συνόλου των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου. Μπορεί να μην ακούγεται μεγάλο το ποσοστό καθώς και άλλοι κλάδοι δεν καταλαμβάνουν μεγαλύτερο μερίδιο στην «πίτα». Παρόλα αυτά ο κάθε τομέας δραστηριοτήτων πρέπει να συμβάλλει στην μείωση των εκπομπών σε παγκόσμιο επίπεδο, σημειώνει ο Φόλφγκανγκ Στράσντας, επικεφαλής της έρευνας του Κέντρου Αειφόρου Τουρισμού (ZENAT) του Πανεπιστημίου Eberswalde. Ο ίδιος θεωρεί κύριο παράγοντα την μείωση της κινητικότητας των τουριστών ώστε να μειωθούν αντίστοιχα οι εκπομπές των ρύπων όπως για παράδειγμα κατά τη μετάβαση από και προς το αεροδρόμιο.

Το φαγητό αποτελεί επίσης σημαντικό συντελεστή καθώς οι τουρίστες λόγω των παροχών που προσφέρουν τα ξενοδοχεία, καταναλώνουν τρόφιμα που παράγουν περισσότερες εκπομές αερίων, όπως το κρέας. Η Γερμανική Ένωση Ξενοδόχων και Εστιατορίων έχει επισημάνει εδώ και χρόνια ό,τι ανά διανυκτέρευση και ανά επισκέπτη αντιστοιχούν 17 έως 50 κιλά διοξειδίου του άνθρακα, ανάλογα με τη κατηγορία του καταλύματος. Για παράδειγμα σε ένα ξενοδοχείο 5 αστέρων, η κατά κεφαλήν κατανάλωση νερού φτάνει τα 522 λίτρα την ημέρα. Ο κλάδος της κρουαζιέρας πρέπει να προβεί επίσης σε αντίστοιχες μειώσεις. Η Ένωση για την Προστασία της Φύσης (NABU) θεωρεί πως ενώ τα μεμονωμένα πιλοτικά έργα δίνουν ελπίδες, η βιομηχανία στο σύνολό της δεν βρίσκεται σε καλό δρόμο για να πετύχει έγκαιρα τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή.

«Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε έτσι»

Η τουριστική βιομηχανία έχει καταστήσει σαφές ότι η περίοδος των ξέγνοιαστων διακοπών έχει τελειώσει. «Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε έτσι», δήλωσε πρόσφατα ο Νόρμπερτ Φίμπιχ, πρόεδρος της Γερμανικής Ταξιδιωτικής Ένωσης (DRV). Οι αεροπορικές πτήσεις αποτελούν την «αχίλλειο πτέρνα» της βιομηχανίας και για αυτό στόχος είναι ουδέτερο αποτύπωμα CO2 στην κινητικότητα. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού έχει δεσμευτεί να το κάνει πράξη λόγω της αύξησης των εκπομπών CO2 κατά 60% από το 2005 έως το 2016, σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάστηκαν στην COP26. Στην Διάσκεψη του ΟΗΕ το 2021 για την Κλιματική Αλλαγή, πάνω από 600 εκπρόσωποι των τουριστικών φορέων υπέγραψαν τη λεγόμενη Διακήρυξη της Γλασκώβης, σύμφωνα με την οποία δεσμεύονται να καταστούν το αργότερο έως το 2050 κλιματικά ουδέτεροι, μια διόλου εύκολη διαδικασία.

Στο εγγύς μέλλον, τουλάχιστον, δεν αναμένεται καμία ουσιαστική αλλαγή στην παγκόσμια αεροπορική βιομηχανία. «Η πρόοδος σε αυτόν τον τομέα είναι τόσο αργή που υπάρχουν σοβαρές αμφιβολίες αναφορικά με τη σκοπιμότητα του στόχου μηδενικών εκπομπών της αεροπορικής βιομηχανίας έως το 2050», επικρίνει η δεξαμενή σκέψης Transport & Environment. Εναλλακτικές μορφές καυσίμων για εναέριες μεταφορές δεν αποτελούν ρεαλιστική επιλογή καθώς αυτή τη στιγμή δεν είναι πραγματοποιήσιμη η παραγωγή ευρείας κλίμακας αυτού του τύπου καυσιμων, ενώ την ίδια στιγμή ο αριθμός των πτήσεων αυξάνεται χρόνο με τον χρόνο. Βιώσιμη λύση για την μείωση εκπομπών CO2 αυτή τη στιγμή αποτελεί η ελαχιστοποίηση των πτήσεων.

Πολύπλοκη η επίλυση του προβλήματος στη Μαγιόρκα

Ο ερευνητής του τουρισμού Βόλφγκανγκ Στράσντας φέρνει στην επιφάνεια ένα ακόμη πρόβλημα. Με μια γρήγορη ματιά στο διαδίκτυο αναφέρει, μπορεί κανείς να βρει πτήσεις από τη Γερμανία για τη Μαγιόρκα με μόλις 140 ευρώ με επιστροφή για τον μήνα Αύγουστο. Η τιμή αυτή είναι πολύ φθηνή, λέει ο ερευνητής και δεν αντικατοπτρίζει τα πραγματικά κόστη. Τα εισητήρια θα έπρεπε να αντικατοπτρίζουν τα πραγματικά κόστη και προτείνει τη μείωση των φορολογικών πλεονεκτημάτων της αεροπορικής βιομηχανίας και την εισαγωγή ενός συστήματος εμπορίας εκπομπών CO2. Ως εκ τούτου πιστεύει ότι μεγάλη μερίδα δεν θα μπορεί πλέον να ταξιδεύει αεροπορικά στην Μαγιόρκα. Συνεχίζοντας ο ερευνητής συστήνει εναλλακτικές μορφές τουρισμού, για παράδειγμα να ταξιδεύει κανείς με τρένο μέχρι την Μεσόγειο ή να κάνει διακοπές στη Βαλτική Θάλασσα.

Ο Ζάουμε Αδροβέρ εκφράζει τις ανησυχίες του από την άλλη πλευρά για το μέλλον του νησιού. Τα τρέχοντα επενδυτικά σχέδια εκμετάλλευσης του αεροδρομίου αφορούν περίπου 200 εκατομμύρια ευρώ σε μέτρα εκσυγχρονισμού μόνο στην Πάλμα. Οι υποψίες του για επέκταση της χωρητικότητας του αεροδρομίου, ναυαγεί τις ελπίδες που έχει για λιγότερους επισκέπτες στο νησί.

Πηγή: Deutsche Welle, Jonas Martini, Ιωσηφίνα Τσαγκαλίδου (επιμέλεια)