Σε περίπτωση που δεν το έχετε καταλάβει, όλοι μας φτωχαίνουμε όλο και περισσότερο. Οι τιμές των τροφίμων και της ενέργειας συνεχίζουν να ανεβαίνουν. Και επίσης αυτό είναι κάτι που οφείλεται (και) στην κλιματική αλλαγή.

Και ανεξάρτητα από το πόσο καιρό η ΕΚΤ θα διατηρήσει υψηλά τα επιτόκια ή τι διορθώσεις θα κάνουν οι Βρυξέλλες στην εμπορική τους πολιτική, η ουσία είναι μια: θα συνεχίσουμε να φτωχαίνουμε εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής.

Δια του λόγου το αληθές, ο φετινός Ιούνιος είναι πιθανότατα ο θερμότερος που έχει καταγραφεί ποτέ στη χώρα μας, τουλάχιστον με βάση τις πολύ υψηλές θερμοκρασίες που σημειώνονται από την αρχή του μήνα.

Σύμφωνα με τον διευθυντή ερευνών του ΙΕΠΒΑ/ΕΑΑ, Δρ. Κώστα Λαγουβάρδο, η πρώτη εκτίμηση είναι ότι ο Ιούνιος του 2024 «θα είναι ο πιο ζεστός σαν σύνολο από όλους όσους έχουμε δει», ωστόσο στο τέλος του μήνα θα μπορεί να εξαχθεί το τελικό συμπέρασμα. Σύμφωνα με τον κ. Λαγουβάρδο η πρώτη εκτίμηση είναι ότι σίγουρα πρόκειται για έναν πολύ ζεστό Ιούνιο, ο πιο ζεστός σε διάρκεια σε μέσες τιμές ποτέ, ενώ όπως εξηγεί οι θερμοκρασίες είναι ιδιαίτερα υψηλές τόσο ως προς τις μέγιστες τιμές όσο και ως προς τις ελάχιστες.

Αυτό σύμφωνα με τον κ. Λαγουβάρδο δημιουργεί ένα συνεχόμενο θερμικό στρες στους ανθρώπους. «Είναι πολύ πιο επιβαρυντικό κατά τη γνώμη μου από το να έχεις έναν μεμονωμένο καύσωνα 3-4 ημερών και οι τιμές τις υπόλοιπες ημέρες να είναι κοντά στα φυσιολογικά ή λίγο πάνω από τα φυσιολογικά από το να έχεις συνεχόμενα, αυτή την σημαντική απόκλιση προς τα πάνω», σημειώνει.

Όλοι οι μήνες σε υψηλά επίπεδα

Μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2024, με εξαίρεση τον Μάιο, οι υπόλοιποι μήνες καταγράφουν τιμές πάνω από τα κανονικά για την εποχή επίπεδα. «Από τον Ιούλιο του 2023 όλες οι περιφέρειες της χώρας είχαν θερμοκρασίες πάνω από τα κανονικά για την εποχή επίπεδα με εξαίρεση τον Μάιο που στην Βόρεια και Κεντρική Ελλάδα ήταν λίγο πιο κάτω από τα κανονικά.

Σε Ανατολική Στερεά, Πελοπόννησο και Κρήτη για 12 συνεχόμενους μήνες οι θερμοκρασίες είναι συνεχώς πάνω από τα κανονικά με έναν ανύπαρκτο χειμώνα», επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Λαγουβάρδος και προσθέτει ότι φαίνεται πως παγιώνεται μια αλλαγή. «Η εμμονή των υψηλών θερμοκρασιών για μεγάλες περιόδους, είναι αυτό που μας ανησυχεί περισσότερο», υπογραμμίζει.

Συνθήκες καύσωνα είχαν καταγραφεί και τον Ιούνιο του 2007 και του 2019 ωστόσο κανένας δεν φαίνεται να έχει σαν μέσο όρο τις τιμές που έχουν καταγραφεί φέτος.

«Το 2007 είχαμε την υψηλότερη θερμοκρασία που είχαμε καταγράψει στην Αθήνα, στο κέντρο, στο Θησείο ήταν 44,8 βαθμούς. Ήταν όμως ένα μικρό διάστημα μερικών ημερών. Αλλά σαν μήνας δεν ήταν ιδιαίτερα ζεστός», υπογραμμίζει ο κ. Λαγουβάρδος και προσθέτει ότι αναμένονται και την επόμενη εβδομάδα υψηλές θερμοκρασίες.

«Αυτό που ξεχωρίζει είναι ότι από τις αρχές του μήνα οι θερμοκρασίες είναι πολύ υψηλές. Όπως δείχνουν τα στοιχεία μας, θα συνεχίσουμε να έχουμε υψηλές θερμοκρασίες. πιθανότατα την επόμενη εβδομάδα να δούμε και αρκετά υψηλές θερμοκρασίες και στα ανατολικά, χωρίς μελτέμια», σημειώνει ο κ. Λαγουβάρδος.

Παράλληλα τον φετινό Ιούνιο, σύμφωνα με τα μέχρι τώρα στοιχεία, οι βροχές είναι ιδιαίτερα περιορισμένες γεγονός που κάνει τον Ιούνιο του 2024 όχι μόνο θερμό αλλά και αρκετά ξηρό μήνα. Το φαινόμενο μάλιστα του hot-dry-windy επικρατεί σύμφωνα με τους επιστήμονες αυτήν την περίοδο λόγω και των ισχυρών ανέμων που πνέουν. Παράλληλα η ευφλεκτότητα της νεκρής καύσιμης ύλης στα δάση είναι πολύ μεγάλη γεγονός που όπως εξηγεί ο κ. Λαγουβάρδος κάνει την κατάσταση ακόμη πιο δύσκολη.

«Η υγρασία της νεκρής καύσιμης ύλης είναι πάρα πολύ χαμηλή», επισημαίνει.

Επιπλέον υψηλές τιμές θερμοκρασίας της επιφάνειας της θάλασσας παρατηρούνται στην Μεσόγειο και κυρίως στην Ανατολική Μεσόγειο στα μέσα Ιουνίου 2024, σύμφωνα με το climatebook.gr. Ειδικότερα, όπως αναφέρει το climatebook.gr στην Ανατολική Μεσόγειο η θερμοκρασία της θάλασσας βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα για την εποχή με αποκλίσεις θερμοκρασίας της τάξεως των 2-3°C πάνω από τα κανονικά για την εποχή επίπεδα, ενώ οι μεγαλύτερες θετικές αποκλίσεις παρατηρούνται σε περιοχές του Αιγαίου πελάγους και στην θάλασσα του Λεβάντε.

«Σχεδόν σε όλη την Ανατολική μεσόγειο (εκτός του Ιονίου Πελάγους) και στην Μαύρη θάλασσα επικρατούν συνθήκες καύσωνα της θάλασσας (Marine heatwave)[1, 2, 3] κατηγορίας 1, ενώ στο Λιβυκό Πέλαγος και στην Θάλασσα του Λεβάντε επικρατεί καύσωνας της θάλασσας κατηγορίας 2 και 3», σημειώνει το climatebook.

It’s the climate change, stupid

Τώρα, ας ρίξουμε μια ματιά στις μετρήσεις του πληθωρισμού. Μία από τις κατηγορίες που παραμένουν πεισματικά υψηλές, ενώ άλλοι δείκτες συρρικνώνονται είναι η στέγαση καθώς τα ενοίκια και οι ασφάλειες παραμένουν… οικονομικά καυτά -και τα ακόμα αυξημένα επιτόκια καθιστούν το κόστος κατασκευής ακόμα πιο απαγορευτικό. Στο μέτωπο της ενέργειας, τα καύσιμα κίνησης παραμένουν… σταθερώς ακριβά, ενώ τα καύσιμα και η ηλεκτρική ενέργεια για οικιακή χρήση εξακολουθούν να είναι ακόμη πιο ακριβά σε σχέση με πριν από 3-4 χρόνια.

Οι ασφάλειες αυτοκινήτων; Οι ασφαλιστικές εταιρείες αυξάνουν τα ασφάλιστρα για τα αυτοκίνητα σε ιδιαίτερα ευάλωτες σε καταστροφές περιοχές -ρωτήστε τον οποιονδήποτε έχει αυτοκίνητο στην πληγείσα από πλημμύρες Θεσσαλία να σας πει τι αυξήσεις είδε.

Η κλιματική αλλαγή αλλάζει άρδην το οικονομικό τοπίο γύρω μας. Αλλά αυτό δεν είναι το μόνο κακό σενάριο για το οποίο πρέπει να ανησυχούμε.

Το worst case scenario

Οι γεωργικές αποδόσεις για σημαντικά προϊόντα (φρούτα, ξηροί καρποί, καλαμπόκι, ζάχαρη, λαχανικά, σιτάρι) ολοένα και είναι πιο χαμηλές, χάρη στην διαρκή ζέστη. Οι αλυσίδες εφοδιασμού – μέσω των οποίων ταξιδεύουν συνήθως αυτά τα προϊόντα – εκτροχιάζονται σε διάφορα σημεία, από καταιγίδες που διαταράσσουν τις χερσαίες και θαλάσσιες μεταφορές.

Αυτή η κατάλληλη… προετοιμασία για αυτές τις ποικίλες εξωτερικές επιδράσεις απαιτεί από τους μεσάζοντες της αλυσίδας εφοδιασμού και τους πωλητές προϊόντων να προβλέπουν τις επακόλουθες αυξήσεις του κόστους (τουε) – και φυσικά να τις εφαρμόζουν πολύ νωρίτερα παρά αργότερα, αφού αυτές συμβούν, προκειμένου να καλύπτουν τον… κώλο τους και τα περιθώρια κέρδους τους.

Όλα – μα όλα – βαραίνουν και επιβαρύνουν την δική μας τσέπη.

Ίσως παρατηρήσατε κάποια προϊόντα που ξεχώρισαν μεταξύ των συντελεστών του πληθωρισμού του Μαΐου: π.χ. η ζάχαρη και τα συναφή της υποκατάστατα (6,4%). Πιθανότατα δεν είναι τυχαίο ότι η Φλόριντα, σημαντικός παραγωγός ζάχαρης σε παγκόσμιο επίπεδο, έχει υποστεί εκτεταμένες ζημιές στις εξαγωγές αυτές χάρη στα ακραία καιρικά φαινόμενα που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή.

Ωστόσο, το όλο φλέγον θέμα υπερβαίνει τα απλά είδη σίτησης και παντοπωλείου. Ισχύει για κάθε βασικό δομικό στοιχείο της σύγχρονης ζωής: την εργασία, τη μετανάστευση, τα ταξίδια και τα υλικά για την οικοδόμηση σπιτιών, τις μεταφορές, την παραγωγή ενέργειας και τις ηλεκτρικές συσκευές.

Οι επιπτώσεις του κλίματος διαταράσσουν και αυξάνουν τις τιμές της ξυλείας, του χαλκού και του καουτσούκ- ακόμη και οι τιμές της σοκολάτας εκτοξεύτηκαν στα ύψη πριν από λίγο καιρό, χάρη στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στις αφρικανικές καλλιέργειες κόκκων κακάο.

Οι κλιματικές αυξήσεις των τιμών και η κλιματική αλλαγή

Όπως σημειώνουν αντίστοιχα για τις ΗΠΑ τα αμερικανικά ΜΜΕ, υπάρχουν πολλές κατοικίες κοντά στις ακτές και στις περιοχές του Κόλπου του Μεξικού. Αποδεικνύεται ότι, ακόμη και με γενναιόδωρες (πολύ γενναιόδωρες) χρηματικές ενισχύσεις από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση, είναι ακριβό να χτίζεις βίλες και να πρέπει να τις ξαναχτίζεις όταν χτυπάνε όλο και πιο έντονες και συχνές καταιγίδες – γι’ αυτό και οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες δεν θέλουν να ασχολούνται πια με αυτό και το κόστος μετακυλίεται στους φορολογούμενους.

Όταν λοιπόν όλοι οι οικονομικοί δείκτες έχουν τέτοια αστάθεια ελέω κλιματικής αλλαγής, ίσως είναι καιρός να επανεξετάσουμε τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν τα παραδοσιακά οικονομικά και τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τα αποτελέσματά τους.

Δεν είναι πλέον μια εποχή που τα ακραία καιρικά φαινόμενα ήταν πιο σπάνια και πιο προβλέψιμα. Και αν είχα να πω κάτι σε όλους αυτούς που διαχειρόζνται τα της κλιματικής αλλαγής, θα τους έλεγα το εξής: δεν μπορείτε να συνεχίσετε να αγνοείτε τους σαφείς δεσμούς μεταξύ της κλιματικής αλλαγής και των καθημερινών μας αγαθών.

Ίσως καταλάβουμε εγκαίρως όλοι μας ότι δεν ζούμε πλέον σε έναν κόσμο όπου η κλιματική αλλαγή απλώς επηρεάζει την οικονομία: βρισκόμαστε σε έναν κόσμο όπου η κλιματική αλλαγή είναι η οικονομία.