Η φύτευση δέντρων έχει διαφημιστεί ευρέως ως ένας οικονομικά αποδοτικός τρόπος μείωσης της υπερθέρμανσης του πλανήτη, λόγω της ικανότητας των δέντρων να αποθηκεύουν μεγάλες ποσότητες άνθρακα από την ατμόσφαιρα. Όμως, μια διεθνής ομάδα επιστημόνων υποστηρίζει ότι η φύτευση δέντρων σε υψηλά γεωγραφικά πλάτη θα επιταχύνει, αντί να επιβραδύνει, την υπερθέρμανση του πλανήτη. Γιατί; Επειδή τα εδάφη στην Αρκτική και την Υποαρκτική αποθηκεύουν τεράστιες ποσότητες άνθρακα που μπορεί να απελευθερωθούν στην ατμόσφαιρα όταν διαταραχθούν, και τα δέντρα θα απορροφήσουν περισσότερη θερμότητα από τον ήλιο από ό,τι το λευκό χιόνι.

Καθώς το κλίμα συνεχίζει να θερμαίνεται, τα δέντρα μπορούν να φυτεύονται όλο και βορειότερα, και τα μεγάλης κλίμακας έργα δενδροφύτευσης στην Αρκτική έχουν υποστηριχθεί από κυβερνήσεις και εταιρείες ως ένας τρόπος μετριασμού των χειρότερων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.

Ωστόσο, όταν τα δέντρα φυτεύονται σε λάθος μέρη -όπως η κανονικά άδενδρη τούνδρα και τα έλη, καθώς και μεγάλες εκτάσεις των βορεατικών δασών με σχετικά ανοιχτούς θόλους δέντρων – μπορούν να επιδεινώσουν την υπερθέρμανση του πλανήτη.

Σύμφωνα με τον επικεφαλής συγγραφέα επίκουρο καθηγητή Jeppe Kristensen από το Πανεπιστήμιο Aarhus της Δανίας, τα μοναδικά χαρακτηριστικά των αρκτικών και υποαρκτικών οικοσυστημάτων τα καθιστούν ελάχιστα κατάλληλα για τη φύτευση δέντρων για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής.

«Τα εδάφη στην Αρκτική αποθηκεύουν περισσότερο άνθρακα από όλη τη βλάστηση στη Γη», δήλωσε ο Kristensen. «Τα εδάφη αυτά είναι ευάλωτα σε διαταραχές, όπως η καλλιέργεια για δασοκομία ή γεωργία, αλλά και η διείσδυση των ριζών των δέντρων. Το ημι-συνεχές φως της ημέρας κατά τη διάρκεια της άνοιξης και στις αρχές του καλοκαιριού, όταν το χιόνι βρίσκεται ακόμη στο έδαφος, καθιστά επίσης το ενεργειακό ισοζύγιο σε αυτή την περιοχή εξαιρετικά ευαίσθητο στη συσκότιση της επιφάνειας, καθώς τα πράσινα και καφέ δέντρα απορροφούν περισσότερη θερμότητα από τον ήλιο από ό,τι το λευκό χιόνι».

Επιπλέον, οι περιοχές που περιβάλλουν το Βόρειο Πόλο στη Βόρεια Αμερική, την Ασία και τη Σκανδιναβία είναι επιρρεπείς σε φυσικές διαταραχές – όπως πυρκαγιές και ξηρασίες – που εξαλείφουν τη βλάστηση. Η κλιματική αλλαγή καθιστά τις διαταραχές αυτές συχνότερες και σοβαρότερες.

«Αυτό είναι ένα επικίνδυνο μέρος για υπάρχουν δέντρα, ιδιαίτερα ως μέρη μιας ομοιογενούς φυτείας που είναι πιο ευάλωτη σε τέτοιες διαταραχές», δήλωσε ο Kristensen. «Ο άνθρακας που είναι αποθηκευμένος σε αυτά τα δέντρα κινδυνεύει να τροφοδοτήσει τις διαταραχές και να απελευθερωθεί ξανά στην ατμόσφαιρα μέσα σε λίγες δεκαετίες».

Οι ερευνητές λένε ότι η φύτευση δέντρων σε υψηλά γεωγραφικά πλάτη είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας κλιματικής λύσης με επιθυμητό αποτέλεσμα σε ένα πλαίσιο, αλλά το αντίθετο αποτέλεσμα σε ένα άλλο.

«Η συζήτηση για το κλίμα επικεντρώνεται σε μεγάλο βαθμό γύρω από τον άνθρακα, επειδή ο κύριος τρόπος με τον οποίο ο άνθρωπος έχει τροποποιήσει το κλίμα της Γης τον τελευταίο αιώνα είναι η εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου από την καύση ορυκτών καυσίμων», δήλωσε ο Kristensen. «Αλλά στον πυρήνα, η κλιματική αλλαγή είναι το αποτέλεσμα του πόση ηλιακή ενέργεια που εισέρχεται στην ατμόσφαιρα παραμένει και πόση φεύγει ξανά – το λεγόμενο ενεργειακό ισοζύγιο της Γης».

Τα αέρια του θερμοκηπίου είναι ένας σημαντικός παράγοντας που καθορίζει πόση θερμότητα μπορεί να διαφύγει από την ατμόσφαιρα του πλανήτη μας. Ωστόσο, οι ερευνητές λένε ότι στα υψηλά γεωγραφικά πλάτη, το πόσο ηλιακό φως αντανακλάται πίσω στο διάστημα, χωρίς να μετατρέπεται σε θερμότητα (γνωστό ως φαινόμενο albedo), είναι πιο σημαντικό από την αποθήκευση άνθρακα για το συνολικό ενεργειακό ισοζύγιο.

Οι ερευνητές ζητούν μια πιο ολιστική θεώρηση των οικοσυστημάτων για τον εντοπισμό πραγματικά ουσιαστικών λύσεων που βασίζονται στη φύση και δεν θέτουν σε κίνδυνο τον γενικό στόχο: την επιβράδυνση της κλιματικής αλλαγής.

«Μια ολιστική προσέγγιση δεν είναι απλώς ένας πλουσιότερος τρόπος να εξετάσουμε τις επιπτώσεις των λύσεων που βασίζονται στη φύση στο κλίμα, αλλά είναι επιτακτική ανάγκη αν πρόκειται να κάνουμε τη διαφορά στον πραγματικό κόσμο», δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας καθηγητής Marc Macias-Fauria, από το Ινστιτούτο Πολικών Ερευνών Scott του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ.

Ωστόσο, οι ερευνητές αναγνωρίζουν ότι μπορεί να υπάρχουν και άλλοι λόγοι για τη φύτευση δέντρων, όπως η αυτάρκεια σε ξυλεία, αλλά αυτές οι περιπτώσεις δεν συνοδεύονται από κανένα μπόνους για τον μετριασμό του κλίματος.

Πώς μπορούμε λοιπόν να μετριάσουμε την υπερθέρμανση του πλανήτη στα υψηλά γεωγραφικά πλάτη; Οι ερευνητές προτείνουν ότι η συνεργασία με τις τοπικές κοινότητες για τη στήριξη βιώσιμων πληθυσμών μεγάλων φυτοφάγων ζώων, όπως τα καριμπού, θα μπορούσε να είναι μια πιο βιώσιμη λύση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής στις αρκτικές και υποαρκτικές περιοχές με βάση τη φύση από ό,τι η φύτευση εκατομμυρίων δέντρων.

«Υπάρχουν αρκετές αποδείξεις ότι τα μεγάλα φυτοφάγα ζώα επηρεάζουν τις φυτοκοινότητες και τις συνθήκες χιονιού με τρόπους που οδηγούν σε καθαρή ψύξη», δήλωσε ο Macias-Fauria. «Αυτό συμβαίνει τόσο άμεσα, διατηρώντας τα τοπία της τούνδρας ανοιχτά, όσο και έμμεσα, μέσω των επιπτώσεων της χειμερινής τροφοληψίας των φυτοφάγων, όπου τροποποιούν το χιόνι και μειώνουν τη μονωτική του ικανότητα, μειώνοντας τις θερμοκρασίες του εδάφους και την απόψυξη του μόνιμου πάγου».

*Πηγή: Science Daily