Οι κάτοικοι του ελβετικού Valais έχουν συνηθίσει να βλέπουν τις βουνοπλαγιές τους καλυμμένες με χιόνι το χειμώνα και με άνθη edelweiss το καλοκαίρι. Όμως, καθώς κλιμακώνεται η παγκόσμια υπερθέρμανση, διαπιστώνουν όλο και συχνότερα ότι ένα χωροκατακτητικό είδος αποικίζει τις πλαγιές τους: οι κάκτοι.

Οι αρχές λένε ότι τα είδη κάκτων που ανήκουν στο γένος Opuntia, ή φραγκόσυκα, πολλαπλασιάζονται σε μέρη του Valais, καταπατούν τα φυσικά αποθέματα και αποτελούν απειλή για τη βιοποικιλότητα.

«Λάτρης των ξηρών και θερμών κλιμάτων, αυτό το χωροκατακτητικό και μη ιθαγενές φυτό δεν είναι ευπρόσδεκτο στην περίμετρο των λιβαδιών και των ξηρών βοσκοτόπων εθνικής σημασίας», ανέφερε ο δήμος Fully στην κοιλάδα του Ροδανού σε δελτίο Τύπου που ανακοίνωσε την εκστρατεία εκρίζωσής τους στα τέλη του 2022.

Τα είδη Opuntia και παρόμοιοι κάκτοι έχουν επίσης πολλαπλασιαστεί σε ορισμένους από τους λόφους γύρω από την πρωτεύουσα του Valais, στη Sion, όπου σύμφωνα με εκτιμήσεις τα φυτά Opuntia αποτελούν πλέον το 23-30% της χαμηλής φυτοκάλυψης. Η παρουσία τους έχει επίσης αναφερθεί σε γειτονικές περιοχές των Άλπεων, συμπεριλαμβανομένων των περιοχών Ticino και Grisons στην Ελβετία, και της κοιλάδας Aosta και της Valtellina στην Ιταλία.

«Σε ορισμένα μέρη του Valais, υπολογίζουμε ότι οι κάκτοι μπορούν να καταλάβουν το 1/3 της διαθέσιμης επιφάνειας», λέει ο Yann Triponez, βιολόγος που εργάζεται στην υπηρεσία προστασίας της φύσης του καντονιού Valais. Λέει ότι οι Opuntia υπάρχουν στο Valais τουλάχιστον από τα τέλη του 18ου αιώνα, όταν εισήχθησαν από τη Βόρεια Αμερική.

Όμως οι αρχές πιστεύουν ότι το θερμότερο κλίμα στις Άλπεις, που επιτρέπει μεγαλύτερες περιόδους βλάστησης, και η μείωση της χιονοκάλυψης μπορεί να δημιουργούν τις ιδανικές συνθήκες για την εξάπλωσή τους.

«Αυτά τα είδη αντέχουν τους -10C ή τους -15C χωρίς κανένα πρόβλημα», λέει ο Peter Oliver Baumgartner, καθηγητής γεωλογίας με μακροχρόνιο παράλληλο ενδιαφέρον για τη βοτανική, ο οποίος ανέλαβε να μελετήσει και να συντάξει μια έκθεση για τα φυτά. «Αλλά θέλουν να βρίσκονται σε ξηρό μέρος και δεν τους αρέσει η κάλυψη από χιόνι».

Το χιόνι γίνεται όλο και πιο σπάνιο σε χαμηλότερα υψόμετρα, ακόμη και στις Άλπεις. Σύμφωνα με το Meteo Swiss, ο αριθμός των ημερών χιονιού κάτω από τα 800 μέτρα υψόμετρο στην Ελβετία έχει μειωθεί στο μισό από το 1970. Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Nature Climate Change αναφέρει ότι το χιόνι καλύπτει τις Άλπεις για περίπου ένα μήνα λιγότερο από τους ιστορικούς μέσους όρους και χαρακτήρισε την κατάσταση «πρωτοφανή τους τελευταίους έξι αιώνες».

Οι θερμοκρασίες σε όλη την περιοχή αυξάνονται δύο φορές ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο και οι μέσες θερμοκρασίες στην Ελβετία είναι ήδη 2,4C θερμότερες από τους μέσους όρους της περιόδου 1871-1900. «Αν κοιτάξετε τις εκθέσεις για την κλιματική αλλαγή», λέει ο Baumgartner, «οι καμπύλες για την Ελβετία είναι σχεδόν τόσο απότομες όσο και για την Αρκτική».

Εννέα είδη έχουν εξαπλωθεί σε ηλιόλουστες, νότιες πλαγιές κάτω από τα 700 μέτρα υψόμετρο, όπου ανταγωνίζονται ενδημικά και ενίοτε απειλούμενα είδη. «Το Valais είναι ένα από τα hotspots βιοποικιλότητας στην Ελβετία», λέει ο Triponez. «Έχουμε περίπου 3.000 είδη φυτών στην Ελβετία και περίπου 2.200 βρίσκονται στο Valais».

Λέει ότι οι αρχές ανησυχούν για την εξάπλωση των κάκτων σε φυσικά καταφύγια και προστατευόμενες περιοχές. «Όταν έχεις αυτούς τους κάκτους, τίποτα άλλο δεν αναπτύσσεται», λέει ο Triponez. «Κάθε κάκτος καλύπτει το έδαφος και εμποδίζει άλλα φυτά να αναπτυχθούν μέσα από αυτό».

Ο Baumgartner λέει ότι μόνο τέσσερα από τα εννέα είδη Opuntia στο Valais αποτελούν απειλή για τα τοπικά οικοσυστήματα, ιδίως σε περιοχές με όξινα ή ουδέτερα εδάφη, τα οποία αποτελούν το 1/3 των νότιων πλαγιών της κοιλάδας.

Πηγή: Guardian