Για πολλούς, το Canal Saint-Martin στο μοντέρνο 11ο διαμέρισμα του Παρισιού -με τα γαλαζοπράσινα νερά του, τις γραφικές γέφυρες και τις σειρές από κλασικές παριζιάνικες πεζούλες- είναι το ιδανικό μέρος για να περάσουν οι μεγάλες καλοκαιρινές μέρες και νύχτες. Όμως, η υδάτινη οδός του 19ου αιώνα, που χτίστηκε από τον Ναπολέοντα, είναι σήμερα επίσης εμβληματική μιας ήσυχης επανάστασης στη γαλλική πρωτεύουσα.

Δωρεάν δημόσια σιντριβάνια, τα οποία διαθέτουν άφθονο και ανθρακούχο νερό που αντλείται από τα βάθη κάτω από την πόλη και καθαρίζεται μέσω αντίστροφης όσμωσης, βρίσκονται στις ιστορικές όχθες του καναλιού και, από αυτό το καλοκαίρι, τα αστικά νερά του είναι πλέον αρκετά καθαρά για να κολυμπήσουν οι Παριζιάνοι.

«Το νερό είναι ένας τόσο σημαντικός πόρος», λέει ο Dan Lert, ο αντιδήμαρχος του Παρισιού που είναι υπεύθυνος για την οικολογική μετάβαση και τα σχέδια για το κλίμα, το νερό και την ενέργεια.

«Αλλά η πρωτοφανής κλιματική αλλαγή στο Παρίσι και τη Γαλλία σημαίνει ότι είναι το τέλος της αφθονίας του νερού. Πρέπει λοιπόν να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να χρησιμοποιήσουμε αυτόν τον πόρο όσο το δυνατόν καλύτερα».

Τα τελευταία χρόνια, η γαλλική πρωτεύουσα έχει φέρει επανάσταση στην προσέγγισή της για το νερό, σε μια προσπάθεια να μεγιστοποιήσει την αξία που αντλεί από κάθε σταγόνα του υγρού που είναι από πολλές απόψεις απαραίτητο για την ανθρώπινη ζωή.

Οι προσπάθειες ξεκίνησαν το 2009, όταν το Παρίσι κρατικοποίησε τη δημόσια υπηρεσία ύδρευσης, δημιουργώντας την Eau de Paris και εγκαινιάζοντας με αυτόν τον τρόπο ένα νέο μοντέλο «βιώσιμης διαχείρισης του νερού». Η προσέγγιση του Δήμου είναι αυτό που αποκαλεί 100% δημόσια διαχείριση του νερού από την «πηγή στη βρύση» -κατατάσσοντας το νερό ως κοινό αγαθό αντί για κερδοφόρο εμπόρευμα, γεγονός που του επιτρέπει να εγγυάται χαμηλές τιμές για τους χρήστες και πολιτική βιώσιμης διαχείρισης του νερού.

«Έπρεπε να έχουμε έναν δημοκρατικό έλεγχο του νερού», λέει ο Lert, ο οποίος είναι επίσης σήμερα πρόεδρος της Eau de Paris. «Αυτό μας επιτρέπει να έχουμε ένα μακροπρόθεσμο όραμα και μπορούμε να επανεπενδύσουμε τα πάντα πίσω στην υπηρεσία, σε αντίθεση με τον κερδοσκοπικό ιδιωτικό τομέα».

Όταν ξεκίνησε η Eau de Paris, οι τιμές του νερού μειώθηκαν αμέσως κατά 8% για τα τρία εκατομμύρια πελάτες της, λέει ο Lert. Ένας Παριζιάνος που πίνει 1,5 λίτρο δημόσιου νερού την ημέρα ξοδεύει κατά μέσο όρο μόλις 2 ευρώ ετησίως, το οποίο περιλαμβάνει το κόστος της συλλογής, της επεξεργασίας, της μεταφοράς, της παρακολούθησης, της διανομής του νερού, καθώς και της συλλογής των λυμάτων και του καθαρισμού τους πριν από την επιστροφή τους στο φυσικό περιβάλλον. Μεταξύ 2020 και 2026, προσθέτει ο Lert, η δημόσια επιχείρηση ύδρευσης προβλέπεται να επενδύσει επιπλέον 475 εκατ. ευρώ.

Ένας από τους βασικούς πυλώνες της προσέγγισης του Παρισιού είναι η στρατηγική της πρόληψης στην πηγή της ρύπανσης -ελαχιστοποιώντας τον καθαρισμό και τους απαιτούμενους πόρους- αντί του συστήματος «ο ρυπαίνων πληρώνει», όπως είναι σύνηθες στις ΗΠΑ. Για παράδειγμα, στο πλαίσιο ενός έργου ύψους 47 εκατομμυρίων ευρώ, οι αρχές συνεργάζονται με τους αγρότες στην ευρύτερη περιοχή του Παρισιού για να περιορίσουν τη χρήση λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων και να ενθαρρύνουν τη βιολογική γεωργία. Το 2022, το έργο κάλυψε 16.000 εκτάρια γεωργικών εκτάσεων και ο στόχος είναι να αυξηθεί σε 40.000 εκτάρια.

«Η καλύτερη επεξεργασία του νερού είναι η πρόληψη της ρύπανσης», λέει ο Lert, ο οποίος κάνει εκστρατεία με δημάρχους σε όλη τη Γαλλία για να εισαχθεί σε εθνικό επίπεδο η απαγόρευση των φυτοφαρμάκων ή των νιτρικών αλάτων σε υδάτινες περιοχές. «Απαιτείται λιγότερη ενέργεια και υπάρχουν λιγότερες χημικές ουσίες για να αντιμετωπιστούν».

Με τον εντοπισμό και την αποκατάσταση των διαρροών στο δίκτυο ύδρευσης -μέσω ενός συστήματος ανίχνευσης 3.000 ακουστικών συσκευών- το Παρίσι εξοικονόμησε επίσης ένα εκατομμύριο κυβικά μέτρα νερού από τη σπατάλη πέρυσι. Παράλληλα, ξεκίνησε εκστρατεία ενημέρωσης του κοινού για να προειδοποιήσει τους Παριζιάνους για τη σπατάλη των διαρροών.

Mια βρύση που στάζει μπορεί να σπαταλήσει 35 κυβικά μέτρα νερού το χρόνο, αξίας 80 ευρώ, και ένα καζανάκι τουαλέτας που στάζει μπορεί να σπαταλήσει 220 κυβικά μέτρα το χρόνο, αξίας 500 ευρώ.

Οι αρχές προσπάθησαν επίσης να αντιμετωπίσουν άλλα απόβλητα και εκπομπές με την ανανέωση του δικτύου δημόσιων σιντριβανιών. Μια σειρά από 73 «αναζωογονητικά» σιντριβάνια, ορισμένα από τα οποία παρέχουν δροσιστική ομίχλη το καλοκαίρι, θα συμπληρώσουν τα 1.200 σημεία νερού που υπάρχουν στους δρόμους, τις πλατείες, τους κήπους και τα δάση της πόλης, μειώνοντας την ανάγκη για τεράστιες ποσότητες πλαστικού. Η πόλη επεξεργάζεται το πόσιμο νερό χρησιμοποιώντας αντίστροφη όσμωση χαμηλής πίεσης, η οποία παράγει χαμηλότερες εκπομπές από άλλες μεθόδους.

Αυτή η παρισινή επανάσταση στη διαχείριση του νερού έχει ήδη προκαλέσει σημαντικά κύματα: τα τελευταία 15 χρόνια, η πόλη έχει μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που σχετίζονται με το νερό κατά 25%, ενώ η ίδια η χρήση του νερού έχει μειωθεί κατά 10% την τελευταία δεκαετία.

«Αυτό που έχει επιτύχει το Παρίσι είναι εντυπωσιακό», λέει ο Howard Neukrug, εκτελεστικός διευθυντής του Κέντρου Νερού του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια. «Αλλά κάθε πόλη σε όλο τον κόσμο έχει διαφορετικές προκλήσεις. Στα βορειοανατολικά έχουμε άφθονο νερό, αλλά στην Καλιφόρνια υπάρχει σοβαρή ξηρασία».

Οι πόλεις σε ολόκληρο τον πλανήτη θα πρέπει να ενώσουν τις προσπάθειές τους για την εξοικονόμηση της χρήσης του νερού, καθώς η κλιματική κρίση επιδεινώνεται. Τον Ιούλιο, η πρωτεύουσα της Ουρουγουάης, το Μοντεβιδέο, ανακοίνωσε ότι είχε μόλις 7 έως 10 ημέρες πόσιμου νερού για τα 1,3 εκατομμύρια κατοίκους της εν μέσω της χειρότερης ξηρασίας της χώρας τα τελευταία 74 χρόνια, αναγκάζοντας τις αρχές να λάβουν έκτακτα μέτρα και να αναμείξουν υφάλμυρο νερό από μια εκβολή στην παροχή πόσιμου νερού. Πέρυσι, το Σολτ Λέικ Σίτι συγκλονίστηκε καθώς η Μεγάλη Αλμυρή Λίμνη έφτασε στη χαμηλότερη στάθμη της από τότε που άρχισαν οι μετρήσεις το 1875. Το 2018, το Κέιπ Τάουν της Νότιας Αφρικής έφτασε λίγες ημέρες πριν ξεμείνει από νερό.

Σύμφωνα με το C40, ένα δίκτυο δημάρχων των κορυφαίων πόλεων του κόσμου, συμπεριλαμβανομένων της Νέας Υόρκης, της Βομβάης και του Ρίο ντε Τζανέιρο, σχεδόν το 70% των πόλεων-μελών του αναφέρουν «ουσιαστικό μελλοντικό κίνδυνο» για την παροχή νερού λόγω της κλιματικής αλλαγής. Οι συχνότερες και σοβαρότερες ξηρασίες θα αυξήσουν την ποσότητα των επιφανειακών υδάτων που χάνονται στις πόλεις της C40 κατά 26% και θα κοστίσουν 111 δισεκατομμύρια δολάρια σε ζημιές ετησίως τις επόμενες τρεις δεκαετίες. Ωστόσο, εκτιμάται ότι η παροχή νερού αποτελεί το 7% της συνολικής παγκόσμιας χρήσης ενέργειας και ότι οι απώλειες νερού σε ορισμένες πόλεις με γηρασμένες υποδομές μπορεί να φτάσουν το 70%.

«Εξαρτόμαστε από το νερό», λέει ο Frans van de Ven, ειδικός στη διαχείριση της αστικής γης και των υδάτων στο ερευνητικό ινστιτούτο Deltares. «Υπάρχει σαφώς μια φυσική και οικολογική αξία, αλλά υπάρχουν επίσης κοινωνικές και πολιτιστικές».

Παρά την αξία αυτή, ο Van de Ven προειδοποιεί ότι μπορεί να υπάρξουν πολιτικά εμπόδια στην επανάσταση του νερού. Παρόμοια με τη δημοκρατική προσέγγιση του Παρισιού, η Ολλανδία έχει εκλέξει αρχές για το νερό που διαμορφώνουν την πολιτική με γνώμονα την ισότητα και την οικολογία. «Αλλά δεν το έχουν αυτό όλες οι χώρες», λέει. «Και αυτό εγείρει το ερώτημα: Πόση ρύπανση είναι αποδεκτή; Πόσα θέλετε να επενδύσετε ως κοινωνία για την παροχή υπηρεσιών οικοσυστήματος;»

Ακόμα και τότε, ο Van de Ven, επίσης καθηγητής διαχείρισης αστικών υδάτων στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Delft της Ολλανδίας, πιστεύει ότι η αλλαγή θα απαιτήσει «τεράστιες αλλαγές υποδομών» για την ενημέρωση των δικτύων τις επόμενες δεκαετίες, κάτι που θα είναι δαπανηρό -όπως φάνηκε με τα πρόσφατα προβλήματα χρέους που αντιμετώπισε ο πάροχος του Λονδίνου Thames Water.

Αλλά πίσω στο Παρίσι -οι εκπρόσωποι του οποίου παρουσίασαν το έργο τους στη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Νερό τον Μάρτιο, την πρώτη που πραγματοποιήθηκε ποτέ- η ροή της προόδου συνεχίζεται.

Εκτός από το ότι το Canal Saint-Martin έγινε κατάλληλο για κολύμβηση, συμβάλλοντας στην καταπολέμηση της ακραίας ζέστης και βελτιώνοντας τη σχέση των κατοίκων με το αστικό νερό, πιο πάνω, το Canal de l’Ourcq υποδέχεται τους λουόμενους μετά τον καθαρισμό του, και οι αθλητές θα κολυμπήσουν στον Σηκουάνα στο πλαίσιο των Ολυμπιακών Αγώνων της πόλης το 2024, χάρη στις νέες εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων και την κατασκευή μιας λεκάνης ομβρίων υδάτων για την αποτροπή της υπερχείλισης των λυμάτων. Και τον Ιούνιο, η πόλη εγκαινίασε το Orly 2, ένα εργοστάσιο πόσιμου νερού χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα αξίας 45 εκατομμυρίων ευρώ, το οποίο παράγει 300.000 κυβικά μέτρα νερού την ημέρα, αρκετό για 650.000 Παριζιάνους.

«Πρέπει να κάνουμε τα πάντα για να προστατεύσουμε αυτόν τον πόρο και να βελτιώσουμε την ποιότητά του», λέει ο Lert.

Πηγή: Reasons To Be Cheerful