Η εξασθενημένη στιβάδα του όζοντος, η οποία είναι ζωτικής σημασίας για την προστασία της ζωής στη Γη, βρίσκεται έπειτα από καιρό και πάλι σε καλό δρόμο για την αποκατάστασή της, κάτι που αποτελεί μια μεγάλη επιτυχία παγκόσμιας κλίμακας, καθώς τα έθνη έχουν ξεκινήσει μια κοινή προσπάθεια να σταματήσουν να χρησιμοποιούν χημικές ουσίες που κατέστρεφαν το κρίσιμο στρώμα στην ανώτερη ατμόσφαιρα.

Το 1985 οι επιστήμονες ανακάλυψαν μια τεράστια τρύπα στο στρώμα. Μόλις δύο χρόνια αργότερα, υπογράφηκε το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ – με 46 χώρες να υπόσχονται να καταργήσουν σταδιακά τις επιβλαβείς χημικές ουσίες. Η συμφωνία έγινε αργότερα η πρώτη συνθήκη του ΟΗΕ που πέτυχε καθολική επικύρωση και σχεδόν το 99% των απαγορευμένων ουσιών που καταστρέφουν το όζον έχουν πλέον καταργηθεί σταδιακά.

Η τρύπα του όζοντος στην Ανταρκτική συνέχισε να διευρύνεται μέχρι το 2000, μετά το οποίο η έκταση και το βάθος της άρχισαν να βελτιώνονται αργά. Τώρα, μια έκθεση που συνέταξαν οργανισμοί του ΟΗΕ, των ΗΠΑ και της ΕΕ διαπιστώνει ότι το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ λειτουργεί όπως ελπίζαμε.

Επιλέον, οι επιστήμονες δήλωσαν τη Δευτέρα ότι η Κίνα έχει εξαλείψει σε μεγάλο βαθμό τις παράνομες εκπομπές μιας από αυτές τις χημικές ουσίες, γνωστής ως CFC-11. Οι παράνομες εκπομπές από την Κίνα χημικών ουσιών που καταστρέφουν το όζον απειλούσαν να καθυστερήσουν την αποκατάσταση κατά μια δεκαετία. Οι εκπομπές CFC-11 είχαν αρχίσει να αυξάνονται μετά το 2012 και φαίνεται να προέρχονταν από την Ανατολική Ασία. Οι έρευνες έδειξαν ότι μικρά εργοστάσια στην Ανατολική Κίνα ήταν η πηγή των παράνομων εκπομπών. Όμως, μια μελέτη παρακολούθησης το 2019 έδειξε ότι οι εκπομπές μειώθηκαν, ένδειξη ότι η κινεζική κυβέρνηση πολεμά τις εκπομπές CFC-11.

Το CFC-11, που κάποτε χρησιμοποιούνταν ευρέως ως ψυκτικό και μονωτικό μέσο, συντέθηκε για πρώτη φορά πριν από έναν αιώνα. Μαζί με παρόμοιες χημικές ουσίες, που ονομάζονται συλλογικά χλωροφθοράνθρακες, το CFC-11 καταστρέφει το όζον, το οποίο εμποδίζει την υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου που μπορεί να προκαλέσει καρκίνο του δέρματος και να βλάψει ανθρώπους, φυτά και ζώα. Περισσότερες από 100 ενώσεις χλωροφθορανθράκων που καταστρέφουν το όζον τελικά απαγορεύτηκαν και καταργήθηκαν σταδιακά στο πλαίσιο του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ.

Εάν οι χώρες συνεχίσουν να διατηρούν τις απαγορεύσεις των χλωροφθορανθράκων και άλλων χημικών ουσιών, τα επίπεδα όζοντος μεταξύ των πολικών περιοχών θα μπορούσαν να φθάσουν ξανά στα επίπεδα πριν από το 1980 έως το 2040. Οι τρύπες του όζοντος, ή περιοχές μεγαλύτερης εξασθένησης που εμφανίζονται τακτικά κοντά στο Νότιο Πόλο και, λιγότερο συχνά, κοντά στο Βόρειο Πόλο, θα μπορούσαν επίσης να ανακάμψουν μέχρι το 2045 στην Αρκτική και περίπου το 2066 στην Ανταρκτική.

Αν και η έκθεση χαιρετίστηκε ως καλή είδηση – και απόδειξη ότι η ταχεία, διεθνής δράση για την αποτροπή περιβαλλοντικών κρίσεων μπορεί να αποδώσει – προειδοποιεί ότι η συνεχής πρόοδος όσον αφορά το στρώμα του όζοντος δεν είναι εγγυημένη.

Για παράδειγμα, οι προτάσεις για τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη με την αποστολή εκατομμυρίων τόνων διοξειδίου του θείου στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας – γνωστή ως έγχυση στρατοσφαιρικού αερολύματος – θα μπορούσαν να αντιστρέψουν δραστικά την ανάκαμψη του στρώματος του όζοντος.

 

Πηγή: New York Times, BBC