Κάθε άνοιξη και φθινόπωρο, ο ουρανός στη νότια Δανία ζωντανεύει από εκατοντάδες μαυροπούλια που επιδίδονται σε στροβιλώδεις επιδείξεις. Άλλοτε φτιάχνοντας τεράστια σχήματα που θυμίζουν πουλιά, κι άλλοτε πάλι σαν μαύρες σταγόνες στον γαλάζιο ουρανό, οι αγέλες από τα μεταναστευτικά μαυροπούλια «ζωγραφίζουν» τον μεγάλο καμβά της φύσης. Το σμήνος των πουλιών είναι τόσο πολυπληθές που κρύβει τον ήλιο, και για λίγο ο ουρανός σκοτεινιάζει. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, το φαινόμενο στην περιοχή έχει μείνει γνωστό ως «μαύρος ήλιος».

Οι βόρειες εκτάσεις της Θάλασσας Βάντεν, αποτελούν μια παλιρροιακή ζώνη που βρίσκεται μεταξύ των ακτών της βορειοδυτικής ηπειρωτικής Ευρώπης, σχηματίζοντας ένα ρηχό σώμα νερού με λασπότοπους και υδροβιότοπους με μεγάλη βιοποικιλότητα. Αποτελεί σημαντική περιοχή για τα αναπαραγωγικά και μεταναστευτικά πουλιά, και το 2009, τα ολλανδικά και τα γερμανικά τμήματα της Θάλασσας του Βάντεν συμπεριλήφθηκαν στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Ουνέσκο. Εκεί πλήθη πουλιών στροβιλίζονται, κάνοντας βουτιές με δραματικό τρόπο, μαυρίζοντας τον ουρανό.

Ο ήχος των φτερών τους αντηχεί στον αέρα, δημιουργώντας μοτίβα παράξενα στην επιφάνεια του στάσιμου νερού. Από μακριά μοιάζουν σαν πουαντιγιστική ζωγραφιά του Ζωρζ Σερά.

Δεν υπάρχει μία και μόνη οριστική εξήγηση για το γιατί τα μαυροπούλια ενώνονται σε σμήνη, αν και οι περισσότεροι επιστήμονες θεωρούν ότι η συμπεριφορά αυτή βοηθά στην προστασία των πουλιών από τα αρπακτικά. Μια άλλη εξήγηση είναι ότι αυτή η κίνηση τα κρατά ζεστά. Το να κινούνται μαζί ως μια ενιαία οντότητα αφενός μπερδεύει τους θηρευτές και αφετέρου μειώνει τον κίνδυνο για κάθε μεμονωμένο πουλί, ένα φαινόμενο που ονομάζεται «φαινόμενο αραίωσης».

Αυτό που είναι πιο δύσκολο να εξηγηθεί, ωστόσο, είναι το πώς τα πουλιά είναι σε θέση να κινούνται σε τόση εγγύτητα με τόσο συντονισμένες κινήσεις. Μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι κάθε μαυροπούλι ανταποκρίνεται σε έξι ή επτά από τους πλησιέστερους γείτονές του, αριθμός που φαίνεται να βελτιώνει την ισορροπία μεταξύ της συνοχής της ομάδας και της μεμονωμένης προσπάθειας κάθε πουλιού.

Όπως συμβαίνει και με την κίνηση των κοπαδιών ψαριών και των σμηνών από σκνίπες, η κίνηση των πουλιών παρουσιάζει χαρακτηριστικά αυτού που ονομάζεται συμπεριφορική συσχέτιση χωρίς κλίμακα, που σημαίνει ότι μια αλλαγή στην κατάσταση ενός μόνο πουλιού μπορεί να επηρεάσει – και να επηρεαστεί – από κάθε άλλο μέλος του σμήνους ανεξάρτητα από το μέγεθός του.

Όταν τα μαυροπούλια κινούνται ως ένας ενιαίος σχηματισμός και επιβάλλονται στον ουρανό, δημιουργούν μια ισχυρή οπτική έκφραση, όπως αυτή μιας καλλιγραφικής πινελιάς. Γραμμές και σχήματα αναδύονται μέσα στο σμήνος, ζωντανεύοντας φυσικές αφαιρέσεις και φέρνοντας στο νου μοτίβα που σχηματίζονται από κύματα που συγκρούονται. Οι σχηματισμοί του σμήνους είναι άλλοτε δραματικοί και άλλοτε ήρεμοι σαν ενιαίο σώμα καθώς εκτελούν ένα εκπληκτικό μπαλέτο, που για αυτά ίσως έχει νόημα ζωής και θανάτου.

 

Ακολουθήστε το OLAFAQ
στο Google News