Η απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ να αυξήσει τους δασμούς σχεδόν σε κάθε χώρα θα πλήξει την οικονομία της Κίνας. Όμως ταυτόχρονα προσφέρει στον Σι Τζινπίνγκ μια σπάνια ευκαιρία να διευρύνει τις σχέσεις σε όλα τα μέτωπα, συμπεριλαμβανομένων των βασικών συμμάχων των ΗΠΑ στην Ασία και πέρα από αυτήν. 

Οι Κινέζοι αξιωματούχοι κινήθηκαν άμεσα την Πέμπτη για να ευθυγραμμιστούν με άλλα κράτη μετά την ανακοίνωση του Τραμπ για τους αυστηρότερους δασμούς που έχουν επιβληθεί στις ΗΠΑ εδώ και έναν αιώνα, δηλώνοντας ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν «λεηλατηθεί, καταστραφεί, βιαστεί από έθνη κοντινά και μακρινά, φίλους και εχθρούς το ίδιο». Παρόλο που το Πεκίνο αντιμετωπίζει έναν τρίτο γύρο αμερικανικών κυρώσεων, αυτή τη φορά επλήγησαν επίσης παραδοσιακοί σύμμαχοι των ΗΠΑ, όπως η Ιαπωνία, η Αυστραλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, με δασμούς που φτάνουν έως και το 24%. 

Πέρα από το ότι προκάλεσε αναταράξεις στις παγκόσμιες αγορές η άνευ προηγουμένου απόφαση του Τραμπ να επιβάλει τιμωρητικούς δασμούς σε όλους διατρέχει τον κίνδυνο να απομονώσει τις ΗΠΑ από το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα που οι ίδιες βοήθησαν να οικοδομηθεί μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οικοδομώντας περαιτέρω συμμαχίες που έχουν αντέξει στο χρόνο. Πολλές χώρες στην περιοχή έχουν ήδη δει την Κίνα να ξεπερνά τις ΗΠΑ ως μεγαλύτερος εμπορικός τους εταίρος και οι τελευταίοι δασμοί ενδέχεται να ενισχύσουν ακόμη περισσότερο την εξάρτησή τους από το Πεκίνο. 

«Χρυσή Ευκαιρία»
«Η Ημέρα Απελευθέρωσης απομονώνει την Αμερική από τον υπόλοιπο κόσμο, ενθαρρύνοντας όλες τις άλλες χώρες να εμπορεύονται μεταξύ τους αντί με την Αμερική» δήλωσε ο Φρανκ Τσάι, λέκτορας στο Emlyon Business School στη Σαγκάη. «Η Κίνα έχει τώρα μια χρυσή ευκαιρία να νικήσει την Αμερική στο ίδιο της το παιχνίδι». 

Αυτό δηλώνει μία απότομη μεταστροφή σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, όταν η κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν κατάφερε να πείσει χώρες από τη Δανία έως την Ιαπωνία να στηρίξουν τον αμερικανικό έλεγχο εξαγωγών με στόχο την απομόνωση της Κίνας, επικαλούμενη ανησυχίες ότι η στρατιωτική της ενίσχυση αποτελεί παγκόσμια απειλή. Η διπλωματική στήριξη της Κίνας στον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία ενίσχυσε περαιτέρω τον σκεπτικισμό πολλών στην Ευρώπη απέναντι στην κυβέρνηση του Σι. 

Ο Τραμπ πλέον δε δίνει ιδιαίτερους λόγους στην Ευρώπη και άλλους συμμάχους των ΗΠΑ να συνεργαστούν στην απομόνωση της Κίνας, τόσο με τη φιλικότερη στάση του προς τη Ρωσία όσο και με τους νέους δασμούς. Ο Ιάπωνας πρωθυπουργός Σιγκερού Ισιμπά χαρακτήρισε την Πέμπτη τους δασμούς του Τραμπ «πολύ απογοητευτικούς», ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση απείλησε με αντίποινα και η Γαλλία προειδοποίησε ότι θα μπορούσε να στοχεύσει αμερικανικές τεχνολογικές εταιρείες. 

«Οι δασμοί του Τραμπ ενισχύουν το μήνυμα ότι οι ΗΠΑ δεν είναι πλέον ο ευεργετικός ηγεμόνας που ήταν και ότι η παγκόσμια τάξη είναι καταδικασμένη να αλλάξει ως αποτέλεσμα αυτού» δήλωσε η Γιούν Σουν, διευθύντρια του προγράμματος για την Κίνα στο think tank Stimson Center με έδρα την Ουάσινγκτον. «Το Πεκίνο αισθάνεται ευλογημένο που δεν στοχοποιείται ως η μόνη χώρα που αντιμετωπίζει περισσότερους αμερικανικούς δασμούς» πρόσθεσε, σημειώνοντας ότι «η Κίνα θα εμβαθύνει τους δεσμούς της με συμμάχους και εταίρους των ΗΠΑ για να προωθήσει τη δική της εναλλακτική παγκόσμια τάξη». 

Σε ανακοίνωση που εκδόθηκε λίγες ώρες μετά τη δήλωση του Τραμπ, το Υπουργείο Εμπορίου της Κίνας σημείωσε ότι «πολλοί εμπορικοί εταίροι εξέφρασαν έντονη δυσαρέσκεια». Τα κινεζικά κρατικά μέσα ενημέρωσης ενίσχυσαν αυτό το μήνυμα: η CCTV διακήρυξε ότι οι ΗΠΑ «παίρνουν διαζύγιο από το ελεύθερο εμπόριο», το CGTN κυκλοφόρησε ένα τραγούδι που δημιουργήθηκε με τεχνητή νοημοσύνη για «Αμερικανούς εργάτες σε αναστάτωση» και η εφημερίδα People’s Daily δημοσίευσε άρθρο γνώμης Βραζιλιάνου μελετητή, που κατηγορεί τον Τραμπ για «εκβιασμό με δασμούς σε παγκόσμια κλίμακα». 

Ο Σι Τζινπίνγκ μέχρι στιγμής έχει “απαντήσει” με προσοχή στους προηγούμενους γύρους δασμών του Τραμπ, ακολουθώντας πιο στρατηγική προσέγγιση σε σύγκριση με τον πρώτο εμπορικό πόλεμο, καθώς η κινεζική οικονομία αντιμετωπίζει επίσης κρίση στον τομέα των ακινήτων. Η κυβέρνησή του έχει δώσει σήμα ότι θα απαντήσει στις τελευταίες αυξήσεις δασμών, οι οποίες ανεβάζουν το μέσο επίπεδο των αμερικανικών δασμών στην Κίνα τουλάχιστον στο 65%. Μεταξύ των επιλογών αντίδρασης είναι ο στοχευμένος αποκλεισμός μεγάλης αμερικανικής εταιρείας όπως η Apple Inc., ή η αυστηροποίηση των εξαγωγών κρίσιμων ορυκτών προς τις ΗΠΑ. 

Οι Κινέζοι αξιωματούχοι πιθανότατα θα περιμένουν να δουν πως θα αντιδράσουν οι υπόλοιπες χώρες δήλωσε ο Ζου Φενγκ, εκτελεστικός κοσμήτορας της Σχολής Διεθνών Σπουδών του Πανεπιστημίου Ναντζίνγκ. Αν και οι οικονομολόγοι προβλέπουν ότι οι δασμοί θα εξαλείψουν το μεγαλύτερο μέρος του εμπορίου μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας και θα πλήξουν την οικονομία περισσότερο απ’ ό,τι ο πρώτος εμπορικός πόλεμος, ο βασικός δείκτης CSI 300 των εγχώριων κινεζικών μετοχών έκλεισε με πτώση μόλις 0,6%, ενώ οι κρατικοί τίτλοι σημείωσαν άνοδο, καθώς κυκλοφόρησαν φήμες ότι οι κινεζικές αρχές ενδέχεται να εντείνουν τη νομισματική χαλάρωση. 

«Το ερώτημα στο Πεκίνο είναι πώς θα αντιδράσει ο κόσμος. Η Κίνα δεν βιάζεται να ανακοινώσει τα αντίμετρα της». 

Ο Σι Τζινπίνγκ θα έχει την ευκαιρία να ενισχύσει περαιτέρω τη θέση του στο πλαίσιο του πρώτου του υπερπόντιου ταξιδιού μετά την επιστροφή του Τραμπ. Ο Κινέζος ηγέτης αναμένεται να επισκεφθεί την Καμπότζη και το Βιετνάμ — δύο από τις χώρες που επλήγησαν περισσότερο από τους δασμούς του Τραμπ — καθώς και τη Μαλαισία. Πιθανότατα θα μεταφέρει ένα μήνυμα οικονομικής σταθερότητας προς χώρες που έως τώρα προσπαθούσαν προσεκτικά να διατηρήσουν μια ισορροπία στις σχέσεις τους με τις δύο μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου. 

Παρόλο που ο Σι έχει την ευκαιρία να βελτιώσει τις σχέσεις με άλλες χώρες, πολλοί εξακολουθούν να είναι επιφυλακτικοί απέναντι στις εδαφικές φιλοδοξίες της Κίνας και στη χρήση οικονομικού εξαναγκασμού για την επίτευξη γεωπολιτικών στόχων. 

Ο Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός πραγματοποίησε αυτή την εβδομάδα διήμερη στρατιωτική άσκηση γύρω από την Ταϊβάν — το αυτοδιοικούμενο νησί που ο Σι έχει δεσμευτεί ότι θα θέσει υπό τον έλεγχο του κάποια μέρα. Αυτό συνέβη λίγες εβδομάδες μετά την πρώτη φορά που κινεζικά πολεμικά πλοία περικύκλωσαν την Αυστραλία. 

Η Κίνα ανακοίνωσε επίσης την Πέμπτη τη σύλληψη τριών υποτιθέμενων κατασκόπων από τις Φιλιππίνες, χώρα με την οποία έχει έντονη εδαφική διαμάχη στη Νότια Σινική Θάλασσα. Οι Φιλιππίνες ήταν από τις λίγες κυβερνήσεις που υποδέχθηκαν θετικά τους δασμούς του Τραμπ, με την Υπουργό Εμπορίου Κριστίνα Ρόκε να δηλώνει ότι βλέπει τον δασμό 17% με «συγκρατημένη αισιοδοξία». 

Το Πεκίνο θα πρέπει επίσης να κινηθεί προσεκτικά με τις αναδυόμενες αγορές, καθώς ορισμένες χώρες εξακολουθούν να ανησυχούν για το ενδεχόμενο «πλημμύρας» των οικονομιών τους με φθηνά κινεζικά προϊόντα που μπορεί να απειλήσουν θέσεις εργασίας, π.χ. στη βιομηχανία ενδυμάτων. Όμως, καθώς πολλές χώρες βρίσκονται αντιμέτωπες με τον εμπορικό πόλεμο των ΗΠΑ έχουν μικρότερο κίνητρο να επιβάλουν νέους δασμούς στην Κίνα. 

Τελικά οι δασμοί του Τραμπ θα φέρουν πιο κοντά τους εμπορικούς εταίρους μεταξύ τους σε βάρος των ΗΠΑ, είπε ο Χένρι Ουάνγκ Χούιγιαο, ιδρυτής του ερευνητικού κέντρου Center for China and Globalization στο Πεκίνο. «Η κίνηση του Τραμπ θα οδηγήσει το 80% του παγκόσμιου πληθυσμού ή της οικονομίας να αυξήσει το μεταξύ τους εμπόριο και θα απομονώσει τις ΗΠΑ» δήλωσε ο Ουάνγκ. «Μακροπρόθεσμα αυτό θα ενισχύσει τη συνεργασία μεταξύ των χωρών». 

*Με πληροφορίες από το Bloomberg.

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.