Ο Βασιλιάς Κάρολος Γ’, από τότε που ήταν νεαρός πρίγκιπας, είχε κάνει γνωστές της οικολογικές του ανησυχίες και είχε εκφράσει αμέτρητες φορές το πάθος του για το περιβάλλον. Έχει διοργανώσει εκστρατείες για τέτοιους σκοπούς και η ζωή του έχει στηθεί με έναν βιώσιμο τρόπο.
«Θυμάμαι χρόνια πριν, στην δεκαετία του ’60, όταν ήμουν έφηβος, να με απασχολούν τόσο πολύ όλα αυτά που συνέβαιναν. Η καταστροφή των πάντων, το ξερίζωμα των δέντρων, η αποξήρανση των υγρών τόπων. Ο τρόπος όπου η πρόοδος και η τεχνολογία αποκλείουν την φύση. Η ανθρώπινη αποφασιστικότητα, κατά κάποιον τρόπο, να νικήσουμε τη φύση»
Τα λόγια αυτά, ανήκουν στον τωρινό βασιλιά του Ηνωμένου Βασιλείου, πίσω στο 2020. Πριν απ’ αυτές τις δηλώσεις, το 1970, είχε δώσει μια (πλέον) διάσημη ομιλία, η οποία σηματοδότησε την ενασχόλησή του με τον περιβαλλοντικό ακτιβισμό για κάτι περισσότερο από 50 χρόνια. Μισό αιώνα πρίγκιπας ακτιβιστής, και τώρα βασιλιάς.
Σε εκείνη την ομιλία, ζητούσε αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε το περιβάλλον, σε μια εποχή που η ιδέα της υπερθέρμανσης του πλανήτη, ακόμη και το ότι η κοπή των δέντρων είναι μια σκληρή πράξη έναντι της φύσης, ήταν στην καλύτερη περίπτωση «περιθωριακές» πεποιθήσεις. Σκεφτείτε πως μία άτυπη Greenpeace, πριν ονομαστεί έτσι και επισημοποιήσει τις πρακτικές της, πραγματοποίησε την πρώτη της αποστολή στην Amchitka της Αλάσκα, το 1971. Η ανησυχία για την περιβαλλοντική ρύπανση και το περιβάλλον, ήταν ακόμα σε χίπικο στάδιο. Αλλά ο πρίγκιπας Κάρολος γνώριζε και είχε μιλήσει γι’ αυτά.
Ήταν μόλις 21 ετών, όταν δήλωσε στην Επιτροπή Καθοδήγησης της Υπαίθρου της Ουαλίας: «Υπάρχει χημική ρύπανση που απορρίπτεται στα ποτάμια από εργοστάσια, η οποία τα φράζει με τοξικές ουσίες και καταλήγουν σε βρώμικες θάλασσες. Υπάρχει επίσης ατμοσφαιρική ρύπανση απ’ τον καπνό και τις αναθυμιάσεις που εκπέμπονται απ’ τα εργοστάσια και απ’ τα ρυπογόνα αέρα των αυτοκινήτων και των αεροπλάνων».
Έκτοτε, ο μονάρχης Κάρολος έχει αφιερώσει μεγάλο μέρος της ζωής του στο να είναι ενεργός στα περιβαλλοντικά ζητήματα. Έχει υπάρξει μεγάλος υποστηρικτής της βιωσιμότητας, της βιολογικής γεωργίας, των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της βιοποικιλότητας. Έχει ενθαρρύνει οργανισμούς να επανεξετάσουν τον αστικό σχεδιασμό των πόλεων και παραλείπει το κρέας μερικές ημέρες την εβδομάδα.
Ταυτόχρονα, είναι πρόεδρος της WWF του Ηνωμένου Βασιλείου, έχει μια Aston Martin 50 χρόνων η οποία έχει μετατραπεί με τέτοιον τρόπο που λειτουργεί με λευκό κρασί και γάλα, η κατοικία του στο Λονδίνο, το Clarence House, έχει ηλιακούς συλλέκτες, ενώ το Balmoral, η θερινή κατοικία της βασιλικής οικογένειας στην Σκωτία, διαθέτει υδροηλεκτρικές τουρμπίνες και λέβητες βιομάζας.
Στην περσινή COP26 (Σύνοδος Κορυφής για το κλίμα), ο βασιλιάς προειδοποίησε του παγκόσμιους ηγέτες ότι «Μετά από δισεκατομμύρια χρόνια εξέλιξης, η φύση είναι ο καλύτερος δάσκαλός μας. Η αποκατάσταση του φυσικού κεφαλαίου, η επιτάχυνση των λύσεων που βασίζονται στη φύση και η αξιοποίηση της κυκλικής βιο-οικονομίας, θα είναι ζωτικής σημασίας για τις προσπάθειές μας».
Ο Κάρολος, έγινε αρχηγός του κράτους του Ηνωμένου Βασιλείου σε μια εποχή που τα περιβαλλοντικά ζητήματα είναι στο επίκεντρο του δημόσιου, πολιτικού και επιστημονικού διάλογου (εκτός Covid θεμάτων), περισσότερο από ποτέ. Οι άνθρωποι και διάφορες οργανώσεις, απαιτούν απ’ τους ηγέτες των κρατών να δράσουν άμεσα για την αποτροπή της κλιματικής κρίσης. Σε αντίθεση όμως με άλλες παγκόσμιες προσωπικότητες που μιλάνε γι΄ αυτά τα θέματα, ο βασιλιάς Κάρολος Γ’ φαίνεται να είναι ένας «πραγματικός υποστηρικτής», όπως δηλώνει ο Piers Forster, καθηγητής κλιματικής φυσικής στο Πανεπιστήμιο του Leeds και διαχειριστής της United Bank of Carbon.
«Δεν είναι οπαδός της γεωργίας σε μεγάλη κλίμακα, με όλες αυτές τις εκπομπές αερίων και τις εισροές λιπασμάτων και την έλλειψη σεβασμού για το περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα», συμπληρώνει ο Forster.
Σε αυτό το πεδίο, οι κυβερνήσεις του Ηνωμένου Βασιλείου έχουν κριθεί τουλάχιστον ανεπαρκείς και αρκετοί έχουν εναποθέσει τις ελπίδες του στον Κάρολο. Αλλά ο θρόνος του βασιλιά, δεν είναι σίγουρο πως θα μπορέσει να του δώσει την απαραίτητη δύναμη και εξουσία για να φέρει τις απαιτούμενες αλλαγές στα περιβαλλοντικά θέματα.
Ο Jonathon Porritt, ιδρυτής της ΜΚΟ “Forum For The Future” και συγγραφέας του βιβλίου “Hope in Hell: A Decade to Confront the Climate Emergency”, υποστηρίζει ότι ο βασιλιάς θα έχει στην πραγματικότητα λιγότερη δύναμη – αν όχι επιρροή – να περάσει την κλιματική ατζέντα του.
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι στο Ηνωμένο Βασίλειο, «η δυνατότητα θέσπισης και ψήφισης νομοθεσίας ανήκει στο εκάστοτε εκλεγμένο κοινοβούλιο», εξηγεί ο Stephen Clear, επικεφαλής λέκτορας συνταγματικού και διοικητικού δικαίου στο Πανεπιστήμιο Bangor. Ο μονάρχης πρέπει μεν να δώσει την βασιλική του συγκατάθεση σε ένα νομοσχέδιο προτού αυτό γίνει Νόμος, αλλά αυτό «θεωρείται μια τυπική διαδικασία επισφράγισης, χωρίς πραγματική συμβολή».
Ουσιαστικά, ο Κάρολος θα είναι στον θρόνο του βασιλιά, για να βάζει μόνο τις υπογραφές. Βέβαια, σε αντίθετη περίπτωση, αν είχε όλες εκείνες τις εξουσίες που είχαν κάποτε οι βασιλικές οικογένειες, τα πράγματα δεν θα ήταν και τόσο «θεμιτά» το 2022.
Η «σύμβαση» λοιπόν, λέει, πως ο βασιλιάς ή η βασίλισσα, εγκρίνει πάντα τους νόμους που ψηφίζονται απ’ το κοινοβούλιο, ακόμη και αν δεν συμφωνούν μ’ αυτούς.
Την περίοδο του 2004 – 2005, ο Κάρολος, πρίγκιπας της Ουαλίας τότε, μέσω κάποιων υπομνημάτων προς τους υπουργούς της κυβέρνησης, εξέφραζε τις ανησυχίες του για πολλά θέματα. Απ’ τη γενετική τροποποίηση έως την υπερθέρμανση του πλανήτη, τη γεωργία και την κοινωνική οικονομική εξαθλίωση. Αυτά τα υπομνήματα στάλθηκαν ως απόρρητα, αλλά αργότερα δημοσιεύθηκαν και συζητήθηκε πως η βασιλική οικογένεια, τελικά, ίσως δεν είναι τόσο πολιτικά ουδέτερη όσο ορίζει η «σύμβαση».
Στις 9 Σεπτεμβρίου, στην ομιλία ανάληψης των καθηκόντων του, σχολίασε: «Η ζωή μου θα αλλάξει καθώς αναλαμβάνω τις νέες μου ευθύνες. Δεν θα μου είναι πλέον δυνατό να αφιερώνω τόσο πολύ απ’ τον χρόνο και την ενέργειά μου, στις φιλανθρωπικές οργανώσεις και στα θέματα για τα οποία νοιάζομαι βαθιά».
Ωστόσο, ο βασιλιάς Κάρολος Γ’ μπορεί να ασκήσει κάποια επιρροή στις πολιτικές για το κλίμα, σε επίπεδο Κοινοπολιτείας [σ.σ. η διεθνής ένωση 56 χωρών που ήταν μέλη της Βρετανικής Αυτοκρατορίας] της οποίας ηγείται 15 χωρών. «Η Κοινοπολιτεία ασχολείται αρκετά με τα μεγάλα περιβαλλοντικά ζητήματα, ιδίως με το κλίμα και τη βιοποικιλότητα», σχολιάζει ο Porritt.
Το Ηνωμένο Βασίλειο και τα βασίλεια της Κοινοπολιτείας, συμπεριλαμβανομένων της Αυστραλίας, του Καναδά, πολλών νησιών της Καραϊβικής, καθώς και ασιατικών και αφρικανικών χωρών, έχουν στο σύνολο πάνω από 2,4 δισεκατομμύρια ανθρώπους, δηλαδή πάνω απ’ το ¼ του παγκόσμιου πληθυσμού. Αυτό σημαίνει ότι η (όποια) επιρροή του βασιλιά Καρόλου εκτείνεται πέρα απ’ τα ανάκτορα του Μπάκιγχαμ.
O Chris Bennett, συνιδρυτής της εταιρείας υπηρεσιών βιωσιμότητας “Evora Global”, πιστεύει ότι η Κοινοπολιτεία θα παίξει μεγάλο ρόλο στα μελλοντικά σχέδια του Κάρολου που αφορούν το περιβάλλον, αλλά ταυτόχρονα σχολιάζει πως αυτή την στιγμή μπορούμε να κάνουμε μόνο υποθέσεις σχετικά με τις κινήσεις του.
Όμως σήμερα, η είδηση πως ο βασιλιάς Κάρολος Γ’ αποφάσισε να μην παραστεί στην Διεθνή Σύνοδο Κορυφής για το κλίμα (COP27), ανατροφοδότησε τις εικασίες πως ο νέος μονάρχης θα «πρέπει» να περιορίσει τον περιβαλλοντικό του ακτιβισμό.
Η εφημερίδα Sunday Times, ανέφερε, ότι ο Κάρολος πήρε αυτή την απόφαση μετά τις αντιρρήσεις της συντηρητικής πρωθυπουργού Liz Truss, σχετικά με την συμμετοχή του στην COP27. Οι δυο, είχαν συναντηθεί τον Σεπτέμβριο στο παλάτι του Μπάκιγχαμ. Ωστόσο, μέλος του υπουργικού συμβουλίου της Truss, ο Simon Clarke, δήλωσε στο Times Radio: «Αυτή είναι μια απόφαση που τελικά ελήφθη, απ’ όσο γνωρίζω, μεταξύ παλατιού και κυβέρνησης». Ο Clarke επίσης απέρριψε τις φήμες πως η Truss δεν ήθελε να παραστεί ο Κάρολος στη Σύνοδο.
Το σίγουρο είναι, πως ο βασιλιάς Κάρολος Γ’, δεν έχει να αποδείξει κάτι όσον αφορά την οικολογική του «ταυτότητα» και την περιβαλλοντική του συνείδηση. Όχι μόνο με διαλέξεις, αλλά και με πράξεις που το επιβεβαιώνουν, μπορεί να κηρυχθεί – κάποια στιγμή – ως ο πρώτος «πράσινος» βασιλιάς. Αυτό που απομένει να δούμε το επόμενο διάστημα, είναι αν η πλέον «αρχηγική» του θέση, θα αποτελέσει «όπλο» στην οικολογική φαρέτρα του ή θα σταθεί εμπόδιο (όπως και η Truss) σε αυτά που ονειρεύτηκε ως νέος.
