Το στερεότυπο του gamer ως ενός ανώριμου παιδιού που ζει στο υπόγειο της μαμάς του που είναι γεμάτο με πακέτα από πίτσες και πατατάκια έχει κριθεί αρνητικά πολλές φορές. Όμως, τα νέα blockbuster όπως το The Last of Us και το The Witcher δεν είναι απλώς παιχνίδια, είναι καθρέφτες των φόβων, των ελπίδων και των αναγκών μιας γενιάς που αναζητά σύνδεση, ενδοσκόπηση, ανθρώπινη επαφή και όχι κατάκτηση. Σύμφωνα με ανάλυση, η «πιο κρύφη ανδρική φαντασίωση» ίσως δεν είναι εξουσία, αλλά η επικοινωνία.
Για δεκαετίες, τα βιντεοπαιχνίδια αντιμετωπίζονταν με καχυποψία και κατηγορούνταν ως η αιτία κοινωνικών προβλημάτων, εθισμού και αποσύνδεσης. Η mainstream εικόνα ήταν νέοι κολλημένοι στην οθόνη, απομονωμένοι, με μειωμένη κοινωνικότητα και πολλά ψυχολογικά.
Όμως, αν κάποιος μπει στον κόπο και ρίξει μια πιο προσεκτική ματιά βλέπει ότι πολλά παιχνίδια και ιδιαίτερα αυτά με αφήγηση, βάθος, συναισθηματικό βάρος και ανθρώπινη πλοκή μπορούν να κάνουν κάτι που λίγα μέσα καταφέρνουν, δηλαδή να σε βάλουν μέσα σε μια ιστορία με επιλογές, συνέπειες, ηθικά διλήμματα και να σε κάνουν να νιώσεις, όχι απλώς να δεις ή να παίξεις. Σύμφωνα με μελέτες, τα παιχνίδια με αφηγηματική δομή, όπως το Gone Home ή το Façade, μπορούν να ενισχύσουν την ενσυναίσθηση και την ικανότητα να κατανοείς τους άλλους ανθρώπους
Σε αυτά τα empathy games, οι επιλογές και οι αντιδράσεις σου έχουν βάρος και μερικές φορές σε φέρνουν αντιμέτωπο με δύσκολες αλήθειες, όχι με τέρατα ή εξωγήινους. Η αίσθηση ότι αυτός είμαι εγώ όταν παίζεις, όταν εσύ δίνεις εντολές, όταν παίρνεις αποφάσεις, έχει πιο άμεση συναισθηματική επίδραση από όσο νομίζουμε. Αλλά τα παιχνίδια δεν μένουν μόνο στην ψυχολογική εμπειρία, σύμφωνα με έρευνες, μπορούν να βελτιώσουν ακόμα και τις γνωστικές ικανότητες του ατόμου που παίζει, όπως τη μνήμη, την προσοχή και την λογική σκέψη.
Ακόμη και αν δεν γίνουν «καλύτεροι άνθρωποι» από τη μία στιγμή στην άλλη, παίζοντας μαθαίνεις να παίρνεις αποφάσεις υπό πίεση, να συνεργάζεσαι, να προσαρμόζεσαι, να έχεις επιμονή, κρίση και αντίληψη. Τα παιχνίδια μπορούν να γίνουν «σχολείο ζωής» σε πολλές περιπτώσεις και όχι δεν είναι μόνο για διασκέδαση.
Βέβαια, δεν είναι όλα αγγελικά πλασμένα και χωρίς συνέπιες. Υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες και καλοί λόγοι που πολλά μέσα αποφεύγουν να αγγίξουν το θέμα. Από την εθιστική χρήση και την απομόνωση, μέχρι την υπερβολική βία ή τις τοξικές κοινότητες μέσα στο gaming, υπάρχει ο κίνδυνος το παιχνίδι να γίνει φυγή, παρεκτροπή και όχι μια μορφή υγιούς ανάπτυξης.
Επιπλέον, ακόμα και ερευνητικά μοντέλα που δείχνουν οφέλη δεν υποστηρίζουν ότι κάθε παιχνίδι, για κάθε παίκτη, προσφέρει τον ίδιο θετικό αντίκτυπο. Η εμπειρία διαφέρει ανάλογα με το άτομο, το παιχνίδι, τον τρόπο που παίζεται, και υπάρχει και η κοινωνική πίεση με τα στερεότυπα γύρω από το «τι σημαίνει να είσαι άνδρας» και το «ποιος παίζει παιχνίδια» πολλές φορές αποτρέπουν κάποιον από το να εκμεταλλευτεί το gaming θετικά ή να παραδεχτεί ότι το κάνει. Η κρίση όμως, σαν media και κοινωνία, πολλές φορές χάνει κάτι πολύ σημαντικό, την ευκαιρία να δει το gaming ως μέσο προς μία θετική εξέλιξη και όχι ως καταστροφή.
Η πιο βαθιά φαντασίωση δεν είναι κατάκτηση, είναι σύνδεση
Αυτή ίσως είναι και η πιο σημαντική αλλαγή που δείχνουν σημερινά παιχνίδια και οι διασκευές τους σε σειρές και ταινίες που βασίζονται σε αυτά. Η επιτυχία του The Last of Us και του Witcher δείχνει ότι η νέα γενιά δεν αναζητά πια μόνο δράση και εξουσία, αναζητά σύνδεση με χαρακτήρες, με σύμπαντα, με άλλους ανθρώπους. Οι πιο δυνατές εμπειρίες δεν είναι αυτές που σε κάνουν πιο «μάγκα», αλλά αυτές που σε κάνουν πιο ανθρώπινο. Όταν το παιχνίδι σε βάζει στην διαδικασία να νιώσεις φόβο, λύπη, ενοχή, να φροντίσεις άλλους, να πάρεις δύσκολες αποφάσεις, τότε δεν φτιάχνει μόνο χαρακτήρες και ιστορίες, εξελίσσει συναισθηματικά και εσένα που παίζεις το παιχνίδι.
Η απάντηση στο ερώτημα «Σε κάνουν τα παιχνίδια καλύτερο άνθρωπο;» δεν είναι ξεκάθαρη, αλλά φαίνεται να έχει πολλές πιθανότητες. Τα video games δεν είναι αυτόματα «σχολείο ζωής», ούτε πολυτέλεια, ούτε πανάκεια. Αλλά μπορούν και πολλές φορές το κάνουν να μας δώσουν τα στοιχεία που χρειαζόμαστε για να βιώσουμε ενσυναίσθηση, αυτογνωσία, κρίση, δημιουργικότητα και κοινωνικότητα. Τελικά φαίνεται ότι μπορούν να μας διαμορφώσουν ως ανθρώπους πιο συνειδητούς, πιο ευαίσθητους, και πιο συνδεδεμένους με τους άλλους.Αν μπορεί ένα παιχνίδι να σε βάλει στη θέση του άλλου και να σε βοηθήσει να δεις με τα μάτια του, τότε όχι, τα video games δεν είναι εμπόδιο στην ωριμότητα. Το αντίθετο μπορούν να είναι ένα από τα πιο δυνατά σχολεία της ζωής που θα ξεκλειδώσουν εσωτερικές πτυχές που ως άνδρας θεωρούσες ότι δεν έπρεπε να νιώσεις.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
Το στερεότυπο του gamer ως ενός ανώριμου παιδιού που ζει στο υπόγειο της μαμάς του που είναι γεμάτο με πακέτα από πίτσες και πατατάκια έχει κριθεί αρνητικά πολλές φορές. Όμως, τα νέα blockbuster όπως το The Last of Us και το The Witcher δεν είναι απλώς παιχνίδια, είναι καθρέφτες των φόβων, των ελπίδων και των αναγκών μιας γενιάς που αναζητά σύνδεση, ενδοσκόπηση, ανθρώπινη επαφή και όχι κατάκτηση. Σύμφωνα με ανάλυση, η «πιο κρύφη ανδρική φαντασίωση» ίσως δεν είναι εξουσία, αλλά η επικοινωνία.
Για δεκαετίες, τα βιντεοπαιχνίδια αντιμετωπίζονταν με καχυποψία και κατηγορούνταν ως η αιτία κοινωνικών προβλημάτων, εθισμού και αποσύνδεσης. Η mainstream εικόνα ήταν νέοι κολλημένοι στην οθόνη, απομονωμένοι, με μειωμένη κοινωνικότητα και πολλά ψυχολογικά.
Όμως, αν κάποιος μπει στον κόπο και ρίξει μια πιο προσεκτική ματιά βλέπει ότι πολλά παιχνίδια και ιδιαίτερα αυτά με αφήγηση, βάθος, συναισθηματικό βάρος και ανθρώπινη πλοκή μπορούν να κάνουν κάτι που λίγα μέσα καταφέρνουν, δηλαδή να σε βάλουν μέσα σε μια ιστορία με επιλογές, συνέπειες, ηθικά διλήμματα και να σε κάνουν να νιώσεις, όχι απλώς να δεις ή να παίξεις. Σύμφωνα με μελέτες, τα παιχνίδια με αφηγηματική δομή, όπως το Gone Home ή το Façade, μπορούν να ενισχύσουν την ενσυναίσθηση και την ικανότητα να κατανοείς τους άλλους ανθρώπους
Σε αυτά τα empathy games, οι επιλογές και οι αντιδράσεις σου έχουν βάρος και μερικές φορές σε φέρνουν αντιμέτωπο με δύσκολες αλήθειες, όχι με τέρατα ή εξωγήινους. Η αίσθηση ότι αυτός είμαι εγώ όταν παίζεις, όταν εσύ δίνεις εντολές, όταν παίρνεις αποφάσεις, έχει πιο άμεση συναισθηματική επίδραση από όσο νομίζουμε. Αλλά τα παιχνίδια δεν μένουν μόνο στην ψυχολογική εμπειρία, σύμφωνα με έρευνες, μπορούν να βελτιώσουν ακόμα και τις γνωστικές ικανότητες του ατόμου που παίζει, όπως τη μνήμη, την προσοχή και την λογική σκέψη.
Ακόμη και αν δεν γίνουν «καλύτεροι άνθρωποι» από τη μία στιγμή στην άλλη, παίζοντας μαθαίνεις να παίρνεις αποφάσεις υπό πίεση, να συνεργάζεσαι, να προσαρμόζεσαι, να έχεις επιμονή, κρίση και αντίληψη. Τα παιχνίδια μπορούν να γίνουν «σχολείο ζωής» σε πολλές περιπτώσεις και όχι δεν είναι μόνο για διασκέδαση.
Βέβαια, δεν είναι όλα αγγελικά πλασμένα και χωρίς συνέπιες. Υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες και καλοί λόγοι που πολλά μέσα αποφεύγουν να αγγίξουν το θέμα. Από την εθιστική χρήση και την απομόνωση, μέχρι την υπερβολική βία ή τις τοξικές κοινότητες μέσα στο gaming, υπάρχει ο κίνδυνος το παιχνίδι να γίνει φυγή, παρεκτροπή και όχι μια μορφή υγιούς ανάπτυξης.
Επιπλέον, ακόμα και ερευνητικά μοντέλα που δείχνουν οφέλη δεν υποστηρίζουν ότι κάθε παιχνίδι, για κάθε παίκτη, προσφέρει τον ίδιο θετικό αντίκτυπο. Η εμπειρία διαφέρει ανάλογα με το άτομο, το παιχνίδι, τον τρόπο που παίζεται, και υπάρχει και η κοινωνική πίεση με τα στερεότυπα γύρω από το «τι σημαίνει να είσαι άνδρας» και το «ποιος παίζει παιχνίδια» πολλές φορές αποτρέπουν κάποιον από το να εκμεταλλευτεί το gaming θετικά ή να παραδεχτεί ότι το κάνει. Η κρίση όμως, σαν media και κοινωνία, πολλές φορές χάνει κάτι πολύ σημαντικό, την ευκαιρία να δει το gaming ως μέσο προς μία θετική εξέλιξη και όχι ως καταστροφή.
Η πιο βαθιά φαντασίωση δεν είναι κατάκτηση, είναι σύνδεση
Αυτή ίσως είναι και η πιο σημαντική αλλαγή που δείχνουν σημερινά παιχνίδια και οι διασκευές τους σε σειρές και ταινίες που βασίζονται σε αυτά. Η επιτυχία του The Last of Us και του Witcher δείχνει ότι η νέα γενιά δεν αναζητά πια μόνο δράση και εξουσία, αναζητά σύνδεση με χαρακτήρες, με σύμπαντα, με άλλους ανθρώπους. Οι πιο δυνατές εμπειρίες δεν είναι αυτές που σε κάνουν πιο «μάγκα», αλλά αυτές που σε κάνουν πιο ανθρώπινο. Όταν το παιχνίδι σε βάζει στην διαδικασία να νιώσεις φόβο, λύπη, ενοχή, να φροντίσεις άλλους, να πάρεις δύσκολες αποφάσεις, τότε δεν φτιάχνει μόνο χαρακτήρες και ιστορίες, εξελίσσει συναισθηματικά και εσένα που παίζεις το παιχνίδι.
Η απάντηση στο ερώτημα «Σε κάνουν τα παιχνίδια καλύτερο άνθρωπο;» δεν είναι ξεκάθαρη, αλλά φαίνεται να έχει πολλές πιθανότητες. Τα video games δεν είναι αυτόματα «σχολείο ζωής», ούτε πολυτέλεια, ούτε πανάκεια. Αλλά μπορούν και πολλές φορές το κάνουν να μας δώσουν τα στοιχεία που χρειαζόμαστε για να βιώσουμε ενσυναίσθηση, αυτογνωσία, κρίση, δημιουργικότητα και κοινωνικότητα. Τελικά φαίνεται ότι μπορούν να μας διαμορφώσουν ως ανθρώπους πιο συνειδητούς, πιο ευαίσθητους, και πιο συνδεδεμένους με τους άλλους.Αν μπορεί ένα παιχνίδι να σε βάλει στη θέση του άλλου και να σε βοηθήσει να δεις με τα μάτια του, τότε όχι, τα video games δεν είναι εμπόδιο στην ωριμότητα. Το αντίθετο μπορούν να είναι ένα από τα πιο δυνατά σχολεία της ζωής που θα ξεκλειδώσουν εσωτερικές πτυχές που ως άνδρας θεωρούσες ότι δεν έπρεπε να νιώσεις.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
