Θυμάμαι ότι πριν από περίπου δέκα χρόνια, όταν ένα έγκλημα έβγαινε στη δημοσιότητα οι αντιδράσεις ήταν τελείως διαφορετικές. Αηδία, φόβος, αγανάκτηση και θυμός. Αυτά ήταν τα πρώτα συναισθήματα που γεννιούνταν στο άκουσμα μιας φρικτής πράξης. Το 2025 όμως, όλα μοιάζουν αλλιώς. Σήμερα οι κατά συρροή φόνοι βρεφών είναι η ιδανική θεματολογία για μια σειρά που βλέπεις λεπτό προς λεπτό, ενώ η ίδια η serial killer-πρωταγωνίστρια ετοιμάζεται να λάβει το βραβείο του Α’ γυναικείου ρόλου από τα πρωινά και βραδινά πάνελ.
Φόνοι, απαγωγές, βιασμοί, οικογενειακή βία. Αυτό είναι το περιεχόμενο των ειδήσεων που καταναλώνουμε καθημερινά. Κάθε infotainment εκπομπή έχει ξεχάσει το light ρεπερτόριο και έχει βουτήξει στα εγκλήματα που εκτοξεύουν τα νούμερα τηλεθέασης. Είναι λες και έχουμε εθιστεί στην ασχήμια και τη μαυρίλα που κουβαλάει ο κόσμος. Ο πόνος του άλλου, αντί να μας κινητοποιεί, γίνεται τέλειο content για βίντεο και podcasts που ακούμε στο μετρό πριν τη δουλειά. Γιατί γίναμε τόσο ψυχροί και απαθείς;
Η αλήθεια είναι πως δεν ζούμε και στην πιο φωτεινή εποχή. Η οργή και ο θυμός είναι μόνιμοι συγκάτοικοι στον εγκέφαλό μας. Η οικονομική εξαθλίωση, η εξόφθαλμη εργασιακή εκμετάλλευση και ο καθολικός εγκλεισμός που βιώσαμε πριν λίγα χρόνια έχουν αλλάξει ριζικά τη συναισθηματική μας αντοχή. Αν με ρωτάς, πριν γίνει μόδα, κατανάλωνα κι εγώ true crime. Βίντεο στο YouTube με διάσημους serial killers, podcasts για εγκλήματα που συγκλόνισαν την Ελλάδα, βιβλία με ματωμένες ιστορίες. Από τότε που η τηλεόραση γέμισε με έναν αδιάκοπο καταιγισμό τέτοιων ειδήσεων, το ενδιαφέρον μου κάπου χάθηκε. Αλλά η απορία μένει: γιατί μας τραβάει τόσο πολύ το σκοτάδι;
Συνεχής ανάγκη για επιβίωση
Από εξελικτική σκοπιά ο ανθρώπινος εγκέφαλος ήταν πάντα συντονισμένος στον κίνδυνο. Στην προϊστορία, το να παραμείνεις ζωντανός σήμαινε να ακούς προσεκτικά τον ήχο στα φυλλώματα, τη σκιά στην είσοδο της σπηλιάς, τον άγνωστο ψίθυρο στο βάθος. Σήμερα τα αρπακτικά φοράνε κοστούμια ή φούτερ, μένουν σε διαμερίσματα ή δουλεύουν σε τράπεζες. Ο εγκέφαλός μας όμως δεν το ξέρει. Εξακολουθεί να ψάχνει την απειλή και οι ιστορίες αληθινών εγκλημάτων προσφέρουν μια ασφαλή προσομοίωση του τρόμου χωρίς τον πραγματικό κίνδυνο. Η αμυγδαλή, το κέντρο συναγερμού του εγκεφάλου, ανάβει. Είμαστε σε εγρήγορση, έτοιμοι, αλλά πάντα από τον καναπέ μας.
Φόβος με δόσεις
Το παράδοξο με τον φόβο είναι ότι όταν τον ελέγχεις, γίνεται εθιστικός. Στο true crime ζούμε τον τρόμο από απόσταση. Δεν είμαστε εμείς το θύμα, είμαστε ο θεατής. Η φρίκη περνάει μέσα μας αλλά δεν μας ακουμπάει, ενώ μας κρατάει σε μια γλυκιά επαγρύπνηση. Οι ψυχολόγοι λένε ότι το true crime μας δίνει μια ψευδαίσθηση ελέγχου. Μαθαίνουμε πώς σκέφτεται ο δολοφόνος, ποια λάθη έκανε το θύμα, ποια στοιχεία πρόδωσαν τον ένοχο. Κι έτσι, βαθιά μέσα μας, πιστεύουμε ότι μπορούμε να προστατευτούμε.
Το κύκλωμα της ενσυναίσθησης
Δεν είναι μόνο ο φόβος. Είναι και η ενσυναίσθηση. Τα true crime δεν μιλούν μόνο για δολοφόνους. Στο κέντρο βρίσκονται τα θύματα: γυναίκες, παιδιά, ευάλωτοι άνθρωποι. Δεν μας νοιάζει μόνο το πώς, αλλά και το ποιος. Ποια ήταν; Τι όνειρα είχε; Ποιος μένει πίσω; Αυτές οι ιστορίες ενεργοποιούν τα κυκλώματα της ενσυναίσθησης στον εγκέφαλο. Είναι μια παράξενη μορφή μαρτυρίας: βλέπουμε τον πόνο και νιώθουμε ότι τον τιμούμε. Για πολλές γυναίκες υπάρχει κι ένα αίσθημα αλληλεγγύης: «Θα μπορούσα να ήμουν εγώ». Η παρακολούθηση γίνεται μια πρόβα για τον κίνδυνο αλλά και ένας χώρος συλλογικού πένθους και θυμού.
Η τάξη μέσα στο χάος
Και τέλος, υπάρχει κάτι τρομακτικά ικανοποιητικό όταν βλέπεις τη δικαιοσύνη να νικά. Ο κόσμος είναι χαοτικός αλλά το true crime προσφέρει το τόξο που λαχταράμε: έγκλημα, έρευνα, δίκη. Ακόμα κι όταν δεν υπάρχει happy end, υπάρχει η προσπάθεια να βρεθεί νόημα στο παράλογο. Ο εγκέφαλός μας ησυχάζει. Οι άνθρωποι χρειάζονται αρχή, μέση και τέλος. Χρειαζόμαστε να μάθουμε γιατί έγινε ό,τι έγινε. Και το true crime μάς το δίνει έτοιμο σε επεισόδια.
Ίσως τελικά να μην είναι απλά μια νέα μόδα. Ίσως είναι ο τρόπος μας να αντέχουμε έναν κόσμο που δεν σταματά ποτέ να μας τρομάζει. Και κάπου εκεί, ανάμεσα στις αναλύσεις και τις θεωρίες συνωμοσίας, νιώθουμε λίγο πιο ασφαλείς. Έστω για μια νύχτα.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
Θυμάμαι ότι πριν από περίπου δέκα χρόνια, όταν ένα έγκλημα έβγαινε στη δημοσιότητα οι αντιδράσεις ήταν τελείως διαφορετικές. Αηδία, φόβος, αγανάκτηση και θυμός. Αυτά ήταν τα πρώτα συναισθήματα που γεννιούνταν στο άκουσμα μιας φρικτής πράξης. Το 2025 όμως, όλα μοιάζουν αλλιώς. Σήμερα οι κατά συρροή φόνοι βρεφών είναι η ιδανική θεματολογία για μια σειρά που βλέπεις λεπτό προς λεπτό, ενώ η ίδια η serial killer-πρωταγωνίστρια ετοιμάζεται να λάβει το βραβείο του Α’ γυναικείου ρόλου από τα πρωινά και βραδινά πάνελ.
Φόνοι, απαγωγές, βιασμοί, οικογενειακή βία. Αυτό είναι το περιεχόμενο των ειδήσεων που καταναλώνουμε καθημερινά. Κάθε infotainment εκπομπή έχει ξεχάσει το light ρεπερτόριο και έχει βουτήξει στα εγκλήματα που εκτοξεύουν τα νούμερα τηλεθέασης. Είναι λες και έχουμε εθιστεί στην ασχήμια και τη μαυρίλα που κουβαλάει ο κόσμος. Ο πόνος του άλλου, αντί να μας κινητοποιεί, γίνεται τέλειο content για βίντεο και podcasts που ακούμε στο μετρό πριν τη δουλειά. Γιατί γίναμε τόσο ψυχροί και απαθείς;
Η αλήθεια είναι πως δεν ζούμε και στην πιο φωτεινή εποχή. Η οργή και ο θυμός είναι μόνιμοι συγκάτοικοι στον εγκέφαλό μας. Η οικονομική εξαθλίωση, η εξόφθαλμη εργασιακή εκμετάλλευση και ο καθολικός εγκλεισμός που βιώσαμε πριν λίγα χρόνια έχουν αλλάξει ριζικά τη συναισθηματική μας αντοχή. Αν με ρωτάς, πριν γίνει μόδα, κατανάλωνα κι εγώ true crime. Βίντεο στο YouTube με διάσημους serial killers, podcasts για εγκλήματα που συγκλόνισαν την Ελλάδα, βιβλία με ματωμένες ιστορίες. Από τότε που η τηλεόραση γέμισε με έναν αδιάκοπο καταιγισμό τέτοιων ειδήσεων, το ενδιαφέρον μου κάπου χάθηκε. Αλλά η απορία μένει: γιατί μας τραβάει τόσο πολύ το σκοτάδι;
Συνεχής ανάγκη για επιβίωση
Από εξελικτική σκοπιά ο ανθρώπινος εγκέφαλος ήταν πάντα συντονισμένος στον κίνδυνο. Στην προϊστορία, το να παραμείνεις ζωντανός σήμαινε να ακούς προσεκτικά τον ήχο στα φυλλώματα, τη σκιά στην είσοδο της σπηλιάς, τον άγνωστο ψίθυρο στο βάθος. Σήμερα τα αρπακτικά φοράνε κοστούμια ή φούτερ, μένουν σε διαμερίσματα ή δουλεύουν σε τράπεζες. Ο εγκέφαλός μας όμως δεν το ξέρει. Εξακολουθεί να ψάχνει την απειλή και οι ιστορίες αληθινών εγκλημάτων προσφέρουν μια ασφαλή προσομοίωση του τρόμου χωρίς τον πραγματικό κίνδυνο. Η αμυγδαλή, το κέντρο συναγερμού του εγκεφάλου, ανάβει. Είμαστε σε εγρήγορση, έτοιμοι, αλλά πάντα από τον καναπέ μας.
Φόβος με δόσεις
Το παράδοξο με τον φόβο είναι ότι όταν τον ελέγχεις, γίνεται εθιστικός. Στο true crime ζούμε τον τρόμο από απόσταση. Δεν είμαστε εμείς το θύμα, είμαστε ο θεατής. Η φρίκη περνάει μέσα μας αλλά δεν μας ακουμπάει, ενώ μας κρατάει σε μια γλυκιά επαγρύπνηση. Οι ψυχολόγοι λένε ότι το true crime μας δίνει μια ψευδαίσθηση ελέγχου. Μαθαίνουμε πώς σκέφτεται ο δολοφόνος, ποια λάθη έκανε το θύμα, ποια στοιχεία πρόδωσαν τον ένοχο. Κι έτσι, βαθιά μέσα μας, πιστεύουμε ότι μπορούμε να προστατευτούμε.
Το κύκλωμα της ενσυναίσθησης
Δεν είναι μόνο ο φόβος. Είναι και η ενσυναίσθηση. Τα true crime δεν μιλούν μόνο για δολοφόνους. Στο κέντρο βρίσκονται τα θύματα: γυναίκες, παιδιά, ευάλωτοι άνθρωποι. Δεν μας νοιάζει μόνο το πώς, αλλά και το ποιος. Ποια ήταν; Τι όνειρα είχε; Ποιος μένει πίσω; Αυτές οι ιστορίες ενεργοποιούν τα κυκλώματα της ενσυναίσθησης στον εγκέφαλο. Είναι μια παράξενη μορφή μαρτυρίας: βλέπουμε τον πόνο και νιώθουμε ότι τον τιμούμε. Για πολλές γυναίκες υπάρχει κι ένα αίσθημα αλληλεγγύης: «Θα μπορούσα να ήμουν εγώ». Η παρακολούθηση γίνεται μια πρόβα για τον κίνδυνο αλλά και ένας χώρος συλλογικού πένθους και θυμού.
Η τάξη μέσα στο χάος
Και τέλος, υπάρχει κάτι τρομακτικά ικανοποιητικό όταν βλέπεις τη δικαιοσύνη να νικά. Ο κόσμος είναι χαοτικός αλλά το true crime προσφέρει το τόξο που λαχταράμε: έγκλημα, έρευνα, δίκη. Ακόμα κι όταν δεν υπάρχει happy end, υπάρχει η προσπάθεια να βρεθεί νόημα στο παράλογο. Ο εγκέφαλός μας ησυχάζει. Οι άνθρωποι χρειάζονται αρχή, μέση και τέλος. Χρειαζόμαστε να μάθουμε γιατί έγινε ό,τι έγινε. Και το true crime μάς το δίνει έτοιμο σε επεισόδια.
Ίσως τελικά να μην είναι απλά μια νέα μόδα. Ίσως είναι ο τρόπος μας να αντέχουμε έναν κόσμο που δεν σταματά ποτέ να μας τρομάζει. Και κάπου εκεί, ανάμεσα στις αναλύσεις και τις θεωρίες συνωμοσίας, νιώθουμε λίγο πιο ασφαλείς. Έστω για μια νύχτα.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
