Λίγες ημέρες πριν ξεκινήσει το 27ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης προτείνουμε πέντε επιλογές που βρίσκουμε στην ελληνική ψηφιακή πλατφόρμα.
“Χειροπαλαιστής”, του Γιώργου Γούση
Στον μεγάλου μήκους «Χειροπαλαιστή» που ακολούθησε χρονικά, η κάμερα του Γιώργου Κουτσαλιάρη παρατηρεί ημέρες από τη ζωή του Παναγιώτη. Ένας νέος άνθρωπος μεταξύ 25-30 που αποφασίζει να αφήσει τη ζωή και το χωριό του στην Ήπειρο για να ζήσει το όνειρό του στην Αθήνα. Η μετάβαση δεν είναι εύκολη υπόθεση. Ο πρωταγωνιστής μας με στοχαστική διάθεση και νότες χιούμορ προσπαθεί να γίνει κομμάτι της νέας του πραγματικότητας. Ο βιοπορισμός, οι δυναμικές σχέσεις που αναπτύσσονται και ο πρωταθλητισμός. Αυτός είναι το κλειδί όσον αφορά τη δόμηση της προσωπικότητας και του χαρακτήρα του.
Δημιουργεί ένα σφιχτό πρόγραμμα, δίχως πολλά περιθώρια ευελιξίας και αλλαγών. «Πρέπει ακόμα να κοιμάμαι νωρίς». Αισθάνεται ταυτόχρονα την ασφυξία και το κενό, αλλά στο βάθος βλέπει την προοπτική και την ελπίδα. Δε βιάζεται να κρίνει, δίνει χρόνο. Αφήνει τις ημέρες να κυλούν και προσπαθεί να βγάλει τα συμπεράσματά του. Παρατηρεί, αφουγκράζεται τους άλλους, δίνει τον δικό του εσωτερικό αγώνα καταξίωσης και βρίσκεται σε μία διαρκή πορεία ταλάντευσης προσπαθώντας να ισορροπήσει ανάμεσα στα θέλω και τα πρέπει. Η πυξίδα του τον κρατάει όρθιο και με σωστό προσανατολισμό.
Το παιχνίδι με τον καθρέφτη δείχνει έναν άνθρωπο ευάλωτο και ανασφαλή παρά την επιβλητική του εξωτερική εμφάνιση. Το μικρόβιο του πρωταθλητισμού πολλές φορές οδηγεί σε αντίθετα αποτελέσματα. Δεν είναι λίγα τα παραδείγματα που βιώνουν κατάθλιψη και κρίσεις πανικού. Τη συνέχεια της πορείας κρίνει το «μέταλλο» και η αίσθηση του «ανήκειν». Να νιώσεις πως έχεις δίπλα σου τους κατάλληλους να σε στηρίξουν και στο κρίσιμο σημείο να σε κάνουν ικανό για την απογείωση. Ο μοναχικός δρόμος είναι πάντα δυσκολότερος.
“20 Ημέρες στη Μαριούπολη”, του Μστισλάβ Τσερνόφ
Μια ομάδα ουκρανών δημοσιογράφων του AP που έχει παγιδευτεί στην πολιορκημένη πόλη της Μαριούπολης αγωνίζεται να συνεχίσει το έργο της καταγράφοντας τις φρικαλεότητες της ρωσικής εισβολής. Οι μόνοι εναπομείναντες δημοσιογράφοι διεθνών μέσων στην πόλη, καταγράφουν εικόνες σύμβολα του πολέμου: παιδιά που πεθαίνουν, ομαδικούς τάφους, τον βομβαρδισμό ενός μαιευτηρίου και πολλά άλλα.
Όσκαρ καλύτερου ντοκιμαντέρ, σε μια ιστορική στιγμή για την Ουκρανία αλλά και τον πλανήτη που εξακολουθεί να παρακολουθεί τις εξελίξεις. Από τις σπάνιες φορές που ένα έργο πιάνει τόσο καθαρά το σήμερα, στρέφοντας την κάμερα στα θύματα για τη δημιουργία ενός συγκλονιστικού κινηματογραφικού ρεπορτάζ.
“Οι Γάμοι της Τήλου”, του Παναγιώτη Ευαγγελίδη
Το έτος 2008 ο δήμαρχος της Τήλου συμφώνησε να τελέσει τους πρώτους γκέι και λεσβιακούς γάμους στην Ελλάδα. Η ταινία παρακολουθεί την ιστορία αυτών των δύο πολιτικών γάμων μέσα από υλικό γυρισμένο επί τόπου και πλάνα από το γκέι πράιντ της ίδιας χρονιάς, συνεντεύξεις τύπου και άλλες διαδηλώσεις επί του θέματος.
Κομβικής σημασίας για την ιστορία των ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιωμάτων στη χώρα μας, οι γάμοι της Τήλου αποκτούν το ντοκιμαντέρ που τους αξίζει και απαθανατίζονται με νοσταλγία και συγκίνηση ως μια πολύτιμη μαρτυρία για τις επόμενες γενιές.
“Πρόσωπα κι Ιστορίες”, της Ανιές Βαρντά και του Ζε Αρ
Το ξεκίνημα είναι πολύ ιδιαίτερο. Η Ανιές κι ο JR δε συναντήθηκαν για χρόνια κάπου τυχαία, η μοίρα όμως ήθελε αυτή την ένωση για χάρη της Τέχνης. “Θα φτιάξουμε εικόνες, αλλά διαφορετικά”. Λίγα λόγια και πραγματική διάθεση για δουλειά. Το συναρπαστικό οδοιπορικό στη φύση ξεκινάει. Ένα road trip που στόχο του έχει να φωτίσει απλές ανθρώπινες ιστορίες, δίνοντας τον λόγο σε όσον το δυνατόν περισσότερους. Οι καθημερινοί ήρωες της ζωής να γίνουν θρύλοι κι η μνήμη τους να μείνει χαραγμένη στις τοπικές κοινότητες. Αυτοί μπορεί να είναι μία οικογένεια ανθρακωρύχων, ένας ταχυδρόμος ή οι γυναίκες λιμενεργατών που καθημερινά μάχονται για τα δικαιώματά τους.
Μοιάζει με ένα παιχνίδι, ωστόσο ο JR πραγματοποιεί έμμεσα την μεγαλύτερη επιθυμία της Βαρντά, η οποία είναι πάντα έτοιμη κι ανοιχτή να συζητήσει με τον κόσμο, να τους ακούσει, να βρει την ίδια την έμπνευση στα λόγια και τις ιστορίες τους. “Να συναντήσουμε ανθρώπους, να βρούμε ιδέες. Η τύχη είναι πάντα η καλύτερη βοηθός μου”. Ταξιδεύουμε μαζί τους σε έναν άλλον κόσμο. Ερχόμαστε κοντά στη φύση. Η τεχνολογία χρησιμοποιείται με ιδανικό τρόπο στην προκειμένη περίπτωση. Ο Κινηματογράφος στην υπηρεσία των λαών. Αυτό πρέπει να είναι το ανεξάρτητο Σινεμά, που θα σε ταράξει, θα σε συγκινήσει, θα σε βάλει να σκεφτείς.
“Collective” του Alexander Nanau
Το σκηνοθετικό δίδυμο παίρνει ως αφετηρία του την τραγωδία, μία άγνωστη ιστορία στο ευρύ κοινό και μας καθοδηγεί μαεστρικά στη διαφθορά των αρμών της εξουσίας στη Ρουμανία. Ο δημοσιογράφος Καταλίν Τολοντάν με θάρρος αψήφησε τις απειλές και τους κινδύνους κι έφτασε την έρευνά του μέχρι τέλους. Το σκάνδαλο ξεκίνησε σε υγειονομικό φόντο (“αντί να σκοτώνουν βακτήρια, σκοτώνουν ανθρώπους”), άγγιξε όμως αλυσιδωτά τα υψηλότερα κλιμάκια της κυβέρνησης κι οδήγησε στην παραίτηση του πρωθυπουργού της χώρας. Αργότερα το 2019 το δικαστήριο αποφάσισε κι οδήγησε στη φυλακή 19 υπευθύνους-ηθικούς αυτουργούς. Η ζωές όμως δε γυρίζουν πίσω.
Η διαχείριση της απώλειας στοιχειώνει τις οικογένειες των θυμάτων. Τα παιδιά στην πλειοψηφία τους υπέφεραν φρικτά πριν καταλήξουν. Ένα έμμεσο έγκλημα που αρκετοί γνώριζαν όπως αποδείχθηκε περίτρανα. Οι εκθέσεις αξιωματούχων “κολλούσαν” για χρόνια και χάνονταν σε συρτάρια. Η προσπάθεια συγκάλυψης ήταν πρωτοφανής. Το βαθύ κράτος προσπάθησε να κλείσει στόματα, ήταν όμως ήδη αργά. Τα παραπάνω φέρνουν στο μυαλό μας διάφορες υποθέσεις που ταλαιπωρούν διαχρονικά και την πατρίδα μας. Η Ελλάδα στο πέρασμα των χρόνων “βαλκανοποιείται” με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Χάνει σταδιακά την ταυτότητα και τον κυρίαρχο ρόλο της στην περιοχή. Δεν είναι μόνο η οικονομική κρίση, αλλά η υιοθέτηση ενός lifestyle που μας απομακρύνει από τον πολιτισμό και την μόρφωση.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Inst
Λίγες ημέρες πριν ξεκινήσει το 27ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης προτείνουμε πέντε επιλογές που βρίσκουμε στην ελληνική ψηφιακή πλατφόρμα.
“Χειροπαλαιστής”, του Γιώργου Γούση
Στον μεγάλου μήκους «Χειροπαλαιστή» που ακολούθησε χρονικά, η κάμερα του Γιώργου Κουτσαλιάρη παρατηρεί ημέρες από τη ζωή του Παναγιώτη. Ένας νέος άνθρωπος μεταξύ 25-30 που αποφασίζει να αφήσει τη ζωή και το χωριό του στην Ήπειρο για να ζήσει το όνειρό του στην Αθήνα. Η μετάβαση δεν είναι εύκολη υπόθεση. Ο πρωταγωνιστής μας με στοχαστική διάθεση και νότες χιούμορ προσπαθεί να γίνει κομμάτι της νέας του πραγματικότητας. Ο βιοπορισμός, οι δυναμικές σχέσεις που αναπτύσσονται και ο πρωταθλητισμός. Αυτός είναι το κλειδί όσον αφορά τη δόμηση της προσωπικότητας και του χαρακτήρα του.
Δημιουργεί ένα σφιχτό πρόγραμμα, δίχως πολλά περιθώρια ευελιξίας και αλλαγών. «Πρέπει ακόμα να κοιμάμαι νωρίς». Αισθάνεται ταυτόχρονα την ασφυξία και το κενό, αλλά στο βάθος βλέπει την προοπτική και την ελπίδα. Δε βιάζεται να κρίνει, δίνει χρόνο. Αφήνει τις ημέρες να κυλούν και προσπαθεί να βγάλει τα συμπεράσματά του. Παρατηρεί, αφουγκράζεται τους άλλους, δίνει τον δικό του εσωτερικό αγώνα καταξίωσης και βρίσκεται σε μία διαρκή πορεία ταλάντευσης προσπαθώντας να ισορροπήσει ανάμεσα στα θέλω και τα πρέπει. Η πυξίδα του τον κρατάει όρθιο και με σωστό προσανατολισμό.
Το παιχνίδι με τον καθρέφτη δείχνει έναν άνθρωπο ευάλωτο και ανασφαλή παρά την επιβλητική του εξωτερική εμφάνιση. Το μικρόβιο του πρωταθλητισμού πολλές φορές οδηγεί σε αντίθετα αποτελέσματα. Δεν είναι λίγα τα παραδείγματα που βιώνουν κατάθλιψη και κρίσεις πανικού. Τη συνέχεια της πορείας κρίνει το «μέταλλο» και η αίσθηση του «ανήκειν». Να νιώσεις πως έχεις δίπλα σου τους κατάλληλους να σε στηρίξουν και στο κρίσιμο σημείο να σε κάνουν ικανό για την απογείωση. Ο μοναχικός δρόμος είναι πάντα δυσκολότερος.
“20 Ημέρες στη Μαριούπολη”, του Μστισλάβ Τσερνόφ
Μια ομάδα ουκρανών δημοσιογράφων του AP που έχει παγιδευτεί στην πολιορκημένη πόλη της Μαριούπολης αγωνίζεται να συνεχίσει το έργο της καταγράφοντας τις φρικαλεότητες της ρωσικής εισβολής. Οι μόνοι εναπομείναντες δημοσιογράφοι διεθνών μέσων στην πόλη, καταγράφουν εικόνες σύμβολα του πολέμου: παιδιά που πεθαίνουν, ομαδικούς τάφους, τον βομβαρδισμό ενός μαιευτηρίου και πολλά άλλα.
Όσκαρ καλύτερου ντοκιμαντέρ, σε μια ιστορική στιγμή για την Ουκρανία αλλά και τον πλανήτη που εξακολουθεί να παρακολουθεί τις εξελίξεις. Από τις σπάνιες φορές που ένα έργο πιάνει τόσο καθαρά το σήμερα, στρέφοντας την κάμερα στα θύματα για τη δημιουργία ενός συγκλονιστικού κινηματογραφικού ρεπορτάζ.
“Οι Γάμοι της Τήλου”, του Παναγιώτη Ευαγγελίδη
Το έτος 2008 ο δήμαρχος της Τήλου συμφώνησε να τελέσει τους πρώτους γκέι και λεσβιακούς γάμους στην Ελλάδα. Η ταινία παρακολουθεί την ιστορία αυτών των δύο πολιτικών γάμων μέσα από υλικό γυρισμένο επί τόπου και πλάνα από το γκέι πράιντ της ίδιας χρονιάς, συνεντεύξεις τύπου και άλλες διαδηλώσεις επί του θέματος.
Κομβικής σημασίας για την ιστορία των ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιωμάτων στη χώρα μας, οι γάμοι της Τήλου αποκτούν το ντοκιμαντέρ που τους αξίζει και απαθανατίζονται με νοσταλγία και συγκίνηση ως μια πολύτιμη μαρτυρία για τις επόμενες γενιές.
“Πρόσωπα κι Ιστορίες”, της Ανιές Βαρντά και του Ζε Αρ
Το ξεκίνημα είναι πολύ ιδιαίτερο. Η Ανιές κι ο JR δε συναντήθηκαν για χρόνια κάπου τυχαία, η μοίρα όμως ήθελε αυτή την ένωση για χάρη της Τέχνης. “Θα φτιάξουμε εικόνες, αλλά διαφορετικά”. Λίγα λόγια και πραγματική διάθεση για δουλειά. Το συναρπαστικό οδοιπορικό στη φύση ξεκινάει. Ένα road trip που στόχο του έχει να φωτίσει απλές ανθρώπινες ιστορίες, δίνοντας τον λόγο σε όσον το δυνατόν περισσότερους. Οι καθημερινοί ήρωες της ζωής να γίνουν θρύλοι κι η μνήμη τους να μείνει χαραγμένη στις τοπικές κοινότητες. Αυτοί μπορεί να είναι μία οικογένεια ανθρακωρύχων, ένας ταχυδρόμος ή οι γυναίκες λιμενεργατών που καθημερινά μάχονται για τα δικαιώματά τους.
Μοιάζει με ένα παιχνίδι, ωστόσο ο JR πραγματοποιεί έμμεσα την μεγαλύτερη επιθυμία της Βαρντά, η οποία είναι πάντα έτοιμη κι ανοιχτή να συζητήσει με τον κόσμο, να τους ακούσει, να βρει την ίδια την έμπνευση στα λόγια και τις ιστορίες τους. “Να συναντήσουμε ανθρώπους, να βρούμε ιδέες. Η τύχη είναι πάντα η καλύτερη βοηθός μου”. Ταξιδεύουμε μαζί τους σε έναν άλλον κόσμο. Ερχόμαστε κοντά στη φύση. Η τεχνολογία χρησιμοποιείται με ιδανικό τρόπο στην προκειμένη περίπτωση. Ο Κινηματογράφος στην υπηρεσία των λαών. Αυτό πρέπει να είναι το ανεξάρτητο Σινεμά, που θα σε ταράξει, θα σε συγκινήσει, θα σε βάλει να σκεφτείς.
“Collective” του Alexander Nanau
Το σκηνοθετικό δίδυμο παίρνει ως αφετηρία του την τραγωδία, μία άγνωστη ιστορία στο ευρύ κοινό και μας καθοδηγεί μαεστρικά στη διαφθορά των αρμών της εξουσίας στη Ρουμανία. Ο δημοσιογράφος Καταλίν Τολοντάν με θάρρος αψήφησε τις απειλές και τους κινδύνους κι έφτασε την έρευνά του μέχρι τέλους. Το σκάνδαλο ξεκίνησε σε υγειονομικό φόντο (“αντί να σκοτώνουν βακτήρια, σκοτώνουν ανθρώπους”), άγγιξε όμως αλυσιδωτά τα υψηλότερα κλιμάκια της κυβέρνησης κι οδήγησε στην παραίτηση του πρωθυπουργού της χώρας. Αργότερα το 2019 το δικαστήριο αποφάσισε κι οδήγησε στη φυλακή 19 υπευθύνους-ηθικούς αυτουργούς. Η ζωές όμως δε γυρίζουν πίσω.
Η διαχείριση της απώλειας στοιχειώνει τις οικογένειες των θυμάτων. Τα παιδιά στην πλειοψηφία τους υπέφεραν φρικτά πριν καταλήξουν. Ένα έμμεσο έγκλημα που αρκετοί γνώριζαν όπως αποδείχθηκε περίτρανα. Οι εκθέσεις αξιωματούχων “κολλούσαν” για χρόνια και χάνονταν σε συρτάρια. Η προσπάθεια συγκάλυψης ήταν πρωτοφανής. Το βαθύ κράτος προσπάθησε να κλείσει στόματα, ήταν όμως ήδη αργά. Τα παραπάνω φέρνουν στο μυαλό μας διάφορες υποθέσεις που ταλαιπωρούν διαχρονικά και την πατρίδα μας. Η Ελλάδα στο πέρασμα των χρόνων “βαλκανοποιείται” με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Χάνει σταδιακά την ταυτότητα και τον κυρίαρχο ρόλο της στην περιοχή. Δεν είναι μόνο η οικονομική κρίση, αλλά η υιοθέτηση ενός lifestyle που μας απομακρύνει από τον πολιτισμό και την μόρφωση.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Inst
