Δημιουργοί από όλον τον κόσμο έχουν την ευαισθησία να αναδείξουν το πόσο δύσκολο πράγμα είναι γίνεις κομμάτι του κόσμου των παιδιών. Την ώρα που στους κινηματογράφους βγήκε η “Ενημέρωση Γονέων” (σύντομα αναλυτική κριτική), θυμόμαστε πέντε ταινίες που βγήκαν στις αίθουσες τα τελευταία χρόνια με κοινή θεματική.
“Monster”, του Χιροκάζου Κόρε Έντα
Μία ιδιαιτέρως ευαίσθητη ιστορία που αναπτύσσεται σε πολλά στάδια με στόχο τη συμπλήρωση ενός αλλόκοτου παζλ διαδοχικών ανατροπών. Δύο μαθητές από μονογονεϊκές οικογένειες, μία μάνα, ένας πατέρας κι ένας καθηγητής. Μέσα από μία τριπλή αφήγηση διαφορετικών οπτικών γωνιών ο Κόρε-Έντα προσπαθεί να φωτίσει ένα μυστήριο και να μας αποκαλύψει αργά και βασανιστικά το πρόσωπο του τέρατος. Ο θεατής παρακολουθεί αποσβολωμένος τα κομμάτια της έμπνευσης να συμπληρώνονται και να αλλάζουν το νόημα και την ουσία των γεγονότων. Πρόκειται για ένα σεναριακό κομψοτέχνημα, λεπτοκεντημένο με έμφαση στη λεπτομέρεια. Η ανάγκη της αποδοχής, η συντροφικότητα, η αναζήτηση της ελευθερίας στη φύση, η αθωότητα, η κυριαρχία των ενστίκτων κι από την άλλη πλευρά η μοναξιά στην κοινωνία των ενηλίκων, τα προβλήματα, η υποκρισία, οι ενοχές, οι τύχεις κι ένα αίσθημα εγκλωβισμού που κυριαρχεί. Το πρώτο μέρος της αφήγησης ξεγελάει ακόμα και τους πιο έμπειρους σινεφίλ με την τροπή που παίρνουν τα πεπραγμένα. Ο Μινάτο βασανίζεται και φαινομενικά η ευθύνη πέφτει στον νέο του καθηγητή. Ίσως ο πιο αδικημένος με βάση της εξέλιξη της πλοκής, αλλά ας μείνουμε εδώ, ώστε να ανακαλύψετε μόνοι αυτό το μαγικό σύμπαν που οικοδομείται.
“Στην Αυλή του Σχολείου”, της Λορά Βαντέλ
Μία νεαρή μαθήτρια πηγαίνει για πρώτη φορά στο δημοτικό. Δυσκολεύεται να αποχωριστεί τον πατέρα της παρ΄ότι υπάρχει η έμμεση ασφάλεια της παρουσίας του αδελφού της. Τα παιδιά έχουν ανάγκη να τρέξουν, να παίξουν, να κοινωνικοποιηθούν και να μορφωθούν. Η Νορά όμως τίθεται στο περιθώριο. Παράλληλα γίνεται μάρτυς περιστατικών βίας που έρχονται σε αντίθεση με την ηλικία και την αγνότητά της. Σύντομα η αθωότητά της πηγαίνει περίπατο και τα ανεξίτηλα σημάδια επηρεάζουν την υπό διαμόρφωση ψυχοσύνθεσή της. Παλεύει να μεταφέρει την κατάσταση στη διοίκηση του σχολείου, ωστόσο ο Αμπέλ – θύμα κατά συρροή – της θέτει αυστηρά όρια. Μόλις αντιληφθεί τα παραπάνω η γλυκιά μας ύπαρξη … διαλύεται. Εκεί που «περίμενε τα χελιδόνια να επιστρέψουν», έρχεται αντιμέτωπη με μία μεταστροφή που τη σοκάρει. Μία συγγνώμη είναι αρκετή να κλείσει τις πληγές. Το «σύστημα» έχει αφομοιώσει πλέον τον αδελφό της και τον έχει κάνει κομμάτι της μηχανής του. Μία μικρογραφία της κοινότητας των ενηλίκων αναπτύσσεται εντός του σχολείου κάτω από τα μάτια των καθηγητών, που έχουν καλές προθέσεις, αλλά αδυνατούν να διαχειριστούν ό,τι ξεπερνάει τις κλασικές αρμοδιότητές τους. Ζητούν από τα παιδιά να χαμογελάσουν για την καθιερωμένη φωτογράφισή τους, αλλά κάποια δεν μπορούν.
“Η Αποφοίτηση”, του Κριστιάν Μουντζίου
Ένας μεσοαστός γιατρός σπουδάζει χρόνια το παιδί του, για να το στείλει στο εξωτερικό. Για μία καλύτερη ζωή, με την ελπίδα να πάρει αυτό που αξίζει, καθώς η χώρα δεν μπορεί να την απορροφήσει και να επιβιώσει με αξιοπρέπεια. Οι τελικές εξετάσεις πλησιάζουν, αριστούχος μαθήτρια, όμως μία μέρα πριν ένα ατύχημα θα ταράξει τα νερά. Στον αγώνα του θα συναντήσει εμπόδια και θα παρεκκλίνει των αρχών του. Για καλό σκοπό θα μου πείτε. Όχι για να κερδίσει κάτι ο ίδιος. Δυστυχώς όμως θα γίνει κομμάτι ενός φαύλου κύκλου που δεν έχει τέλος κι απαιτεί συνεχείς εξυπηρετήσεις κι υποχρεώσεις. Δούναι και λαβείν. Σκιαγραφείτε υποδειγματικά το προφίλ του Ρομέο (Adrian Titieri). Αποδίδεται τέλεια το πολυεπίπεδο δράμα του. Είναι η τραγική φιγούρα, καθώς στο βωμό του μέλλοντος της μονάκριβης κόρης του θυσιάζει κάθε αξία κι ηθική. Από ένα σημείο και μετά γίνεται αυτό που κατέκρινε, δυσκολεύεται να αντικρίσει την αλήθεια κατάματα. Το αδιέξοδο επιτείνεται. Αλυσιδωτές εξελίξεις, κυκεώνας ψεμάτων και προβλημάτων που έρχονται ως συνέπεια αυτών. Τουλάχιστον στο τέλος λίγο πριν τα χάσει όλα, σύζυγο, κύρος, εργασία, κερδίζει την κόρη του που σιωπηλά τον συγχωρεί για την πίεση που της έχει ασκήσει όλο το προηγούμενο διάστημα, διώχνοντας τις αμφιβολίες και τον καλεί στην τελετή αποφοίτησης.
“Στο Γραφείο των Καθηγητών”, του Ιλκέρ Σατάκ
Σε ένα δημόσιο σχολείο μικρές κλοπές θα συγκλονίσουν την κοινότητα, καθώς ποτέ στο παρελθόν δεν υπήρχε ανάλογο προηγούμενο. Ήδη από την πρώτη σκηνή ο σκηνοθέτης μας εισάγει στο περιεχόμενο και μας τοποθετεί στον “ιερό χώρο” των καθηγητών. Εκεί, με κάθε τρόπο, προσπαθούν να εκμαιεύσουν από τους αντιπροσώπους των μαθητών έναν (πιθανό) ένοχο. Σύντομα στο μάτι του κυκλώνα θα μπει ένα παιδί που προέρχεται από άλλη χώρα. Ένα πρώτο έμμεσο σχόλιο για τον ρατσισμό που ανθεί στην εποχή μας και όχι μόνο στην πατρίδα μας. Δε θα μείνει όμως εκεί η εξέλιξη της πλοκής του καλοδουλεμένου σεναρίου. Σε αυτό το πρώτο διάστημα στο νέο της περιβάλλον η νεαρή καθηγήτρια κυρία Νόβακ έχει να διαχειριστεί ένα πρώτο σοκ. Επιλέγει συνειδητά να βρεθεί στο πλευρό του συνόλου της τάξης, καθώς αντιλαμβάνεται πως οι διαδικασίες που ακολουθούνται είναι επιεικώς αντιπαιδαγωγικές. Στην προσπάθειά της, όμως, να δώσει λύση στο μυστήριο, πέφτει η ίδια σε μία παγίδα. Δείγμα της ανωριμότητάς της, αφού αποφασίζει να αποδώσει δικαιοσύνη χωρίς να σκεφτεί τις συνέπειες. Η δική της πρωτοβουλία θα την εγκλωβίσει σε δυσμενείς εξελίξεις και μαζί ολόκληρο τον περίγυρό της.
“Το Κυνήγι”, του Τόμας Βίντεμπεργκ
Ο Λούκας (Μαντς Μίκελσεν-Casino Royale, Hannibal) είναι δάσκαλος σε ένα σχολείο μακριά από την πρωτεύουσα Κοπεγχάγη. Αγαπά αυτό που κάνει, αλλά κυρίως τα παιδιά. Παράλληλα δίνει τον δικό του αγώνα, ώστε να αποκτήσει την κηδεμονία του υιού του, καθώς πρόσφατα έχει χωρίσει. Η Κλάρα είναι η τραγική πρωταγωνίστρια. Πρόκειται για ένα παιδάκι μικρής ηλικίας που λέει ένα ψέμα ικανό να καταστρέψει τη ζωή του καθηγητή της. «Ένα παιδί δεν λέει ποτέ ψέματα», σύμβολο αθωότητας κι αγνότητας, ο λόγος της αποτελεί πανάκεια. Η διευθύντρια τον καταδικάζει χωρίς δεύτερη σκέψη πριν τον ακούσει κι ενημερώνει τις αρμόδιες αρχές. Από εκεί και πέρα ξεκινά ένας γολγοθάς για τον Λούκας και γίνεται αποδιοπομπαίος τράγος του χωριού. Χάνει την δουλειά του, την κοπέλα του, τους φίλους του, τη γη κάτω από τα πόδια του. Θα υποστεί κάθε μορφή βίας (μέσα από ένα βλέμμα, λεκτική, γροθιές, εμπάργκο στα καταστήματα). Κλονίζεται η αξιοπρέπειά του. Μοναδικό του στήριγμα ο γιος του, Μάρκους που ποτέ δεν έχασε την εμπιστοσύνη στον πατέρα του. Δεν μπορείς παρά να ταυτιστείς με τον πρωταγωνιστή, έναν αθώο άνθρωπο, που έχει πέσει θύμα μίας νοσηρούς κατάστασης. Η ζωή του γίνεται κόλαση κι αποκορύφωμα αποτελεί η σύλληψή του. Για καλή του τύχη το δικαστήριο τον κρίνει αθώο, λόγω έλλειψης αρκετών στοιχείων για την ενοχή του. Κάπου εκεί ξεκινά η αντιστροφή μέτρηση για την ηθική του δικαίωση. Η σκηνή στην εκκλησία αποτελεί την λύτρωση. Ο καλύτερος του φίλος και πατέρας της Κλάρα βλέπει κατάματα την αλήθεια. Κερδίζει ένα μεγάλο προσωπικό στοίχημα, ωστόσο η ζωή του έχει στιγματιστεί ανεξίτηλα. Καλύτερα να σου βγει το μάτι παρά το όνομα όπως λέει ο θυμόσοφος ελληνικός λαός. Τα παραπάνω πιστοποιεί η σκηνή στο φινάλε, που μία σφαίρα περνά ξυστά από πάνω του. Η αμφιβολία έχει σφηνωθεί στο μυαλό κάποιων, το κλίμα έχει δηλητηριαστεί. Το αληθοφανές ψέμα είναι ικανό να καταστρέψει κάθε ίχνος λογικής, ειδικά σε μία κλειστή κοινωνία που στερείται πιθανώς μόρφωσης και παιδείας. Ο Λούκας θα είναι για πάντα καταδικασμένος στη συνείδηση των συνανθρώπων του.
