Ο Σαμ Στάινερ όταν έγραψε το “Lemons Lemons Lemons Lemons Lemons” ήταν 21 ετών και εργαζόταν σε ένα τοπικό κατάστημα του Μάντσεστερ με ψάρια και τσιπς ετοιμάζοντας πιάτα με το αγαπημένο σνακ των Βρετανών. Μόλις είχε τελειώσει το Πανεπιστήμιο και δεν του άρεσε ιδιαίτερα η δουλειά του. Κουραζόταν πολύ και περνούσε αρκετές ώρες χωρίς να μπορεί να μιλήσει με κανέναν.
Στο “Lemonsx5” όλοι πρέπει να μάθουν να ζουν κάτω από έναν φρικτό νόμο που περιορίζει τη λεκτική επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων σε μόνο 140 λέξεις ημερησίως.
Σκέφτομαι πως πριν λίγο καιρό αυτό το σενάριο ενδεχομένως να έμοιαζε επιστημονικής φαντασίας που περιγράφει μια δυστοπική πραγματικότητα.
Τότε όμως θυμάμαι τις οδηγίες σχετικά με τον COVID-19, τους ανθρώπους που πέθαιναν μόνοι τους και την απαγόρευση όλων των συναθροίσεων. Τότε που στα σπίτια μετρούσαμε τους ανθρώπους μην βγουν περισσότεροι από όσους όριζαν τα υγειονομικά πρωτόκολλα.
Και στο “Lemons Lemons Lemons Lemons Lemons” η Μπερναντέτ και ο Όλιβερ πρέπει να βρουν τρόπους να υπάρξουν χωρίς να πουν ούτε μια λέξη παραπάνω από τις 140 που τους επιτρέπει το «νομοσχέδιο περί ηρεμίας». Μόνο που η αγάπη δεν είναι ανάρτηση σε πλατφόρμα ψηφιακής επικοινωνίας με το αρχικό όριο των 140 χαρακτήρων ανά tweet ούτε όλα εξηγούνται με αριθμούς.
Με τη Ζαφειρία Δημητροπούλου δεν χρειάστηκαν πολλές λέξεις για να συνεννοηθούμε. Ό,τι είχε να πει το έκανε με τη σκηνοθεσία της. Και μας είπε πολλά. Για το πώς οι άνθρωποι προσπαθούν να επικοινωνήσουν και να επιβιώσουν συναισθηματικά. Για τις εξουσίες που έχουν τις δικές τους λέξεις και για το πόσο δύσκολο είναι τελικά να νιώθεις οικείος και ξένος μέσα στην ίδια σου τη ζωή.
«Το έργο το διάβασα πρώτη φορά στο αεροπλάνο από Νέα Υόρκη – Αθήνα γιατί έμεινα μια δεκαετία στην Αμερική. Μου το είχε στείλει η Άννα Μενενάκου, που είναι πολύ καλή μου φίλη, και βρήκα χρόνο να το διαβάσω στην πτήση. Η πρώτη μου σκέψη ήταν πως πρόκειται για ένα πολύ αιχμηρό έργο. Μιλάει για την απώλεια των λέξεων, για το πόσο δύσκολη είναι η επικοινωνία ακόμα κι όταν θεωρητικά έχουμε όλες τις λέξεις στη διάθεση μας. Έτσι προέκυψε και ο μινιμαλισμός που διέκρινες.
Επειδή μου αρέσει να συνεργάζομαι με όλους τους συντελεστές το αποτέλεσμα προέκυψε από την συλλογική ιδιοφυΐα της ομάδας. Το background μου είναι στο σωματικό θέατρο. Θεώρησα πως ένα έργο το οποίο έχει πολλές σκηνές που δεν υπάρχουν λέξεις μπορούμε να επικοινωνήσουμε και με το σώμα μας.
Πολλές φορές σκέφτομαι αστειευόμενη πως είμαι επαγγελματίας μετανάστρια. Είμαι μισή από το Μεξικό, έχω γεννηθεί στο Μεξικό, ήρθα στην Ελλάδα σε μεγάλη ηλικία και δεν μιλούσα τη γλώσσα και ξέρω πολύ καλά τι σημαίνει να θες να επικοινωνήσεις και να μη μπορείς. Να μη λες τις λέξεις σωστά, να μην προφέρεις τις λέξεις όπως τις προφέρει η πλειονότητα του κόσμου. Μετά πήγα στο Βέλγιο, μετά στην Αμερική και γυρνώντας στην Ελλάδα είχα πολύ άγχος. Σκεφτόμουν πως θα πάω, πως θα τους συστηθώ, πως θα με καταλάβουν; Και τότε ήρθε το “Lemons” και μου θύμισε πως καμιά φορά κι όταν ξέρουμε τις σωστές λέξεις πάλι δεν μπορούμε να επικοινωνήσουμε».
Μου αρέσουν οι ιστορίες που ενώ μοιάζουν απλές σε αιφνιδιάζουν με το πόσο βαθιά μπορούν να φτάσουν στο μεδούλι. Το “Lemonsx5” δεν είναι μια ακόμη ιστορία για εκείνον και για εκείνη και όσα τους ενώνουν ή τους χωρίζουν. Από τα πρώτα κιόλας λεπτά αντιλαμβάνεσαι ότι έχεις να κάνεις με ένα βαθιά πολιτικό έργο που σου αποκαλύπτεται μέσα από τα λόγια και τις παύσεις του. Υπάρχουν πολλές παύσεις στο έργο.
Σκηνές ολόκληρες που ο θεατής θα ακούσει μόνο μία λέξη και εκεί έρχεται η ευφυής σκηνοθεσία της Ζαφειρίας Δημητροπούλου που μοντάρει καρέ καρέ κάθε σπιθαμή του κειμένου δημιουργώντας μια δεμένη ροή που ακολουθεί μη γραμμική αφήγηση. Μια ιστορία τρυφερή και ίσως λίγο άγρια, όπως είναι όλες οι ιστορίες των ανθρώπων, που όμως μας υπενθυμίζει πως σε έναν κόσμο απαγορεύσεων και παράλογων περιορισμών κανείς μας δεν μπορεί να νιώθει ασφαλής.
«Με αφορούν τα θέματα κοινωνικής δικαιοσύνης. Η τέχνη έχει την πολιτική μέσα της. Από τη στιγμή που περιγράφουν τη ζωή όλα τα έργα έχουν μια πολιτική υπόσταση. Είναι επιλογή μου να είμαι μέρος ομάδων και να αναλαμβάνω έργα που έχουν ένα πολιτικό μήνυμα να μοιραστούν.
Σκέψου να ξυπνήσουμε μια μέρα και να μάθουμε από το ραδιόφωνο ή από το διαδίκτυο πως όλα όσα γνωρίζαμε ως δικά μας πλέον μας απαγορεύονται. Δεν θα μπορούμε να τρώμε ό,τι θέλουμε, να πηγαίνουμε όπου επιθυμούμε, να μην μπορούμε να αγγίζουμε τους ανθρώπους που αγαπάμε. Πολλές φορές στις πρόβες αναφερθήκαμε στην εποχή της πανδημίας και το πώς επηρέασε τη ζωή μας.
Στον COVID-19 μπορεί να μην χρειαζόταν να μετρήσουμε τις λέξεις μας, όμως μετρούσαμε τους ανθρώπους μας. Μετρούσαμε τις ανάσες μας. Πριν την υγειονομική κρίση ίσως να μην το καταλαβαίναμε αυτό. Το έργο γράφτηκε το 2015 και λίγα χρόνια μετά όλος ο πλανήτης μπήκε σε καραντίνα. Όσα ζήσαμε μας έκαναν να θέλουμε να ανεβάσουμε τον πήχη της παράστασης για να ξορκίσουμε όλα αυτά που χάσαμε.
Όλα αυτά που μας πήραν αυτοί που αποφάσιζαν για εμάς χωρίς στην ουσία να τους νοιάζει η ζωή μας. Το “Lemons Lemons Lemons Lemons Lemons” είναι μια ιστορία που πρέπει να ειπωθεί».
Πριν λίγες μέρες συντηρητικό κόμμα του ελληνικού κοινοβουλίου επιχείρησε να λογοκρίνει το ντοκιμαντέρ “Αδέσποτα Κορμιά” της Ελίνας Ψύκου. Η σκηνοθέτρια θέλοντας να μιλήσει για την γυναικεία σωματική αυτονομία επέλεξε για την αφίσα της ταινίας μια εσταυρωμένη γυναίκα που κυοφορεί. Οι ίδιες συντηρητικές φωνές «κατέβασαν» το έργο της εικαστικού Γεωργίας Λαλέ από το ελληνικό προξενείο της Νέας Υόρκης που πραγματεύονταν το κατεπείγον ζήτημα της έμφυλης βίας. Είναι οι ίδιες φωνές που λογοκρίνουν στίχους και τραγούδια. Στέλνουν στην πυρά και την ανεργία τους δημιουργούς που εκφράζουν αντίθετη γνώμη.
Κοιτώ απέναντί μου τη σκηνοθέτρια Ζαφειρία Δημητροπούλου και σκέφτομαι πως όσο κι αν προσπαθούν να φιμώσουν την τέχνη θα υπάρχουν πάντα άνθρωποι πρόθυμοι να την υπερασπιστούν και αυτό είναι μια νίκη.
Όπως νίκη είναι και η εκπληκτική χημεία της Άννας Μενενάκου και του Παναγιώτη Γαβρέλα που κατάφεραν να διαχειριστούν με συνέπεια ένα δύσκολο κείμενο. Δεν είναι εύκολο δραματουργικά να καταφέρνεις ταχεία ερμηνευτική κλιμάκωση και άμεση συναισθηματική αποδέσμευση για να ανταποκριθείς στις γρήγορες εναλλαγές σκηνών.
Είναι νίκη όποιος σκέφτηκε το βίντεο με τον ηθοποιό Πάνο Βλάχο σε ρόλο υπουργού να επιβάλει τη λεκτική επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων σε μόνο 140 λέξεις ημερησίως. Η αλήθεια είναι πως καμιά φορά χρειάζονται μόνο λίγες λέξεις-στίχοι για να πεις αυτά που κάποιοι φοβούνται να ακουστούν.
➪ Info
Συγγραφέας: Sam Steiner
Μετάφραση: Αντώνης Γαλέος
Σκηνοθεσία: Ζαφειρία Δημητροπούλου Del Angel)
Σκηνικά – κοστούμια: Μαίρη Τσαγκάρη
Μουσική: Ted Ρέγκλης
Χορός -Κίνηση: Αμαλία Κοσμά
Παίζουν: Άννα Μενενάκου, Παναγιώτης Γαβρέλας
Έναρξη Παραστάσεων: 6 Μαρτίου 2024
Ημέρες & ώρες παραστάσεων: Τετάρτη – Πέμπτη – Παρασκευή – Σάββατο στις 21.30 & Κυριακή στις 20.00
Εισιτήρια: Γεν. Είσοδος 15€, Μειωμένο 10€
Προπώληση: https://www.ticketservices.gr/event/mcf-lemons-lemons-lemons-lemons-lemons/
