Μετά από μια αδιάλειπτη παρουσία σε μικρή και μεγάλη οθόνη την τελευταία πενταετία, η Ντένια Ψυλλιά, αναμετράται με ένα από τα πιο απαιτητικά σαιξπηρικά σύμπαντα στον Ριχάρδο Γ’ που παρουσιάζεται στο Σύγχρονο Θεάτρο σε ελεύθερη διασκευή του Ανδρέα Φλουράκη.
Στον κινηματογράφο συμμετείχε σε σειρά ταινιών μικρού και μεγάλου μήκους. Στην τηλεόραση μετά τις σειρές “Έξαψη” (2021) και “Μια νύχτα του Αυγούστου” ακολούθησε η πολυσυζητημένη “Μάγισσα” στον ΑΝΤ1. Τώρα η Ντένια Ψυλλιά με την ομάδα Anima και υπό τη σκηνοθετική μπαγκέτα της Ρουμπίνη Μοσχοχωρίτη καταπιάνεται με ένα από τα πιο ζέοντα και διαχρονικά έργα του παγκόσμιου ρεπερτορίου. Η κουβέντα μας με αφορμή τον σαιξπηρικό κόσμο έγινε αφετηρία μιας συζήτησης σχετικά το επίκαιρο του κλασικού θεάτρου και την έννοια της καταπίεσης, κοινωνικά και έμφυλα.
– Στον Ριχάρδο Γ’ που ανεβάζετε ποια είναι η διαφοροποίηση από το κλασικό σαιξπηρικό έργο και πως επιδρά αυτό στον δικό σου ρόλο;
Υπάρχει η συνθήκη θέατρο μέσα στο θέατρο, που υποδηλώνει ότι δεν κάνουμε το έργο του Σαίξπηρ αυτό καθαυτό ολοκληρωμένο. Η υπόθεση αφορά έναν θίασο ηθοποιών που κάνει πρόβες για να ανεβάσει τον Ριχάρδο. Στην παράσταση δεν παρουσιάζονται όλες οι σκηνές του έργου, αλλά κυρίως οι πιο σημαντικές που βοηθούν στην ροή του και στο να καταλάβει ο θεατής την υπόθεση. Όμως αυτές οι σκηνές είναι οι πραγματικές κλασικές σκηνές του Σαίξπηρ. Δεν έχουν υποστεί σεναριακή αλλοίωση, παρά μόνο σκηνοθετική. Όπως επίσης, υπάρχουν όλες οι σκηνές της Λαίδης Άννας στην παράσταση, επομένως προσωπικά, υποδύομαι την Άννα, όπως θα την υποδυόμουν αν έπαιζα στον κλασικό Ριχάρδο.
– Τι σου κέντρισε το ενδιαφέρον ώστε να πεις το “ναι” στη συμμετοχή σου στην παράσταση;
Αρχικά είχα ένα καλό ένστικτο. Ένιωσα ότι θα υπάρξει καλή ομάδα. Κάτι το οποίο επαληθεύτηκε. Τα παιδιά είναι πραγματικά όλοι ένας κι ένας. Χαίρομαι πολύ που δουλεύω μαζί τους. Επίσης, μου αρέσει το κλασικό θέατρο. Ήθελα να παίξω Σαίξπηρ. Βέβαια νομίζω ότι η διασκευή του Φλουράκη μου κέντρισε περισσότερο το ενδιαφέρον. Τέλος, μετά από έναν χρόνο γυρισμάτων, νομίζω είχα την ανάγκη να κάνω θέατρο. Οπότε η συνθήκη του Ριχάρδου «έκατσε» σε πολύ όμορφο timing. Θα ήθελα να ευχαριστήσω επίσης την Ρουμπίνη Μοσχοχωρίτη που με εμπιστεύτηκε.
– Ποιο είναι κατά την επαφή σου ως τώρα με το έργο σου το πιο απαιτητικό κομμάτι του;
Η πρώτη σκηνή της Άννας με τον Ριχάρδο. Στη συγκεκριμένη σκηνή, ο Ριχάρδος συναντάει την Άννα, η οποία θρηνεί το νεκρό πεθερό της. Ενώ λοιπόν γνωρίζει ότι ο Ριχάρδος της έχει σκοτώσει τον πεθερό αλλά και τον άντρα της, παρόλα αυτά, μετά από υπόγεια, χειριστικά τεχνάσματα του Ριχάρδου, πείθεται να τον παντρευτεί. Η δυσκολία έγκειται στην μετάβαση από την οργή και το μίσος προς το Ριχάρδο, προς την δεκτικότητα της να γίνει γυναίκα του. Δεν θα κρύψω ότι με αγχώνει πολύ αυτή η σκηνή. Αλλά από την άλλη, σκέφτομαι ότι οι προκλήσεις, μας ενδυναμώνουν. Και είμαι ευγνώμων που έχω την ευκαιρία να παίζω τέτοιες σκηνές και να μαθαίνω από αυτές.
– Κατά τη γνώμη σου, ο Ριχάρδος ως θεατρική περσόνα και συνθήκη πόσο και πως είναι επίκαιρος στο σήμερα;
Ο σκοπός του Ριχάρδου είναι ένας, να ανέβει στην εξουσία. Στον κόσμο υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν πολλοί Ριχάρδοι. Μπορεί να μη σκοτώνουν ανθρώπους, αλλά χρησιμοποιούν άλλα μέσα για να πετύχουν τους στόχους τους. Μπορεί το έργο να είναι «ιστορικό» αλλά προαναγγέλλει το σήμερα. Ο Σαίξπηρ με μαεστρία δημιούργησε έναν χαρακτήρα που θα είναι πάντα επίκαιρος, γιατί αντικατοπτρίζει την εγωιστική φύση του ανθρώπου, να ανέβει ψηλά, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον καθένα. Όπως επίσης δείχνει και την ματαιότητα όλου αυτού. Παρουσιάζει έναν άνθρωπο, χωρίς ίχνος ενοχής, δίχως καμία αναστολή. Έναν άνθρωπο που η εξουσιολατρεία του έχει θολώσει τόσο το μυαλό που δεν υπολογίζει τίποτα και κανέναν. Και όλα αυτά, για το τίποτα, αφού ο Ριχάρδος πεθαίνει στη μάχη. Τέλος, είναι απίστευτο το πως ένας τέτοιος άνθρωπος καταφέρνει εν τέλει να σε γοητεύσει με τη δύναμη του. Πως οι άνθρωποι με κάποια εξουσία η δύναμη καταφέρνουν τελικά να κερδίσουν τον θαυμασμό. Γιατί έτσι ήταν και θα είναι ο άνθρωπος. Θα κακολογεί το κοινωνικά και φαινομενικά ανώτερο του, αλλά ταυτόχρονα θα «κρέμεται» από αυτό.
– Βλέπεις αναλογίες από την χρονική αφετηρία του έργου με το παρόν;
Πιστεύεται ότι το έργο γράφτηκε γύρω στο 1590-1595 και αναφέρεται στον πόλεμο των δύο Ρόδων που είχε ξέσπασε στην Αγγλία, για την διαδοχή του θρόνου. Αυτή είναι η αφετηρία, ώστε να παρουσιάσει μετά τις κινήσεις του Ριχάρδου μέχρι να γίνει βασιλιάς της Αγγλίας. Μιλάμε για μία εντελώς διαφορετική εποχή αλλά ταυτόχρονα, αρκετά όμοια. Σε έναν τότε πόλεμο, ένας άνθρωπος προσπαθεί να ανέβει στην εξουσία. Παρομοίως, στο σήμερα σε έναν οικονομικό πόλεμο, προσπαθούν άνθρωποι να επικρατήσουν. Ο Σαίξπηρ δίνει μια προοικονομία. Όπως ο Ριχάρδος σκοτώνει εν ψυχρώ ψυχές, έτσι και στο σήμερα, κυβερνήσεις και μεγάλες δυνάμεις, σκοτώνουν υπογείως ανθρώπους για οικονομικά συμφέροντα. Επομένως μπορεί η εποχή να είναι διαφορετική, αλλά τα κίνητρα των ανθρώπων δεν διαφέρουν και τόσο. Μπορεί μετά από τόσους αιώνες, να μιλάμε πλέον για δημοκρατία και κράτος δικαίου αλλά αν το δούμε εκ του βάθους, είμαστε ακόμη υποχείρια. Με διαφορά, ότι δεν είμαστε υποχείρια ενός ανθρώπου, αλλά μιας μάζας εξουσιαστών.
– Μιλώντας για θέατρο και την έμφυλη διάστασή του συμπληρώνουμε τρία χρόνια μετά το ξέσπασμα του #MeToo. Είμαστε σε καλύτερο σημείο θεωρείς ως προς την αντιμετώπιση του φαινομένου της έμφυλης βίας και καταπίεσης στο θέατρο και τον χώρο γενικότερα;
Ακόμα και τα τρία χρόνια που λες, μου φαίνονται τόσο λίγα, όταν αυτές οι συμπεριφορές υπάρχουν επί χρόνια και θάβονται και καταπιέζονται. Προφανώς, επειδή ακριβώς μαθεύτηκαν πολλά και κάποιοι πλέον τρέμουν στην ιδέα να αποκαλυφθούν, τα πράγματα ίσως είναι σε ένα βαθμό πιο ήρεμα. Θεωρώ ότι πλέον, λόγω φόβου, δεν υπάρχει με την ίδια ευκολία εμφύλη η σεξουαλική βία στο χώρο. Δυστυχώς όμως δεν ξέρω αν θα εξαλειφθεί εντελώς. Επίσης υπάρχουν άνθρωποι που ακόμα θάβουν μέσα τους καταστάσεις, από φόβο ή ντροπή. Στο έργο ας πούμε, ο ηθοποιός αποκαλύπτει την παρενόχληση και τον βιασμό του πολλά χρόνια μετά. Είναι κρίμα , που ενώ έχει επέλθει το #metoo και υπάρχει υποστήριξη, δεν λέγονται όλα. Υπάρχουν άνθρωποι που την «έβγαλαν λάδι» και συνεχίζουν. Ελπίζω στα επόμενα χρόνια, να αλλάξει αυτό.
Μετά από μια αδιάλειπτη παρουσία σε μικρή και μεγάλη οθόνη την τελευταία πενταετία, η Ντένια Ψυλλιά, αναμετράται με ένα από τα πιο απαιτητικά σαιξπηρικά σύμπαντα στον Ριχάρδο Γ’ που παρουσιάζεται στο Σύγχρονο Θεάτρο σε ελεύθερη διασκευή του Ανδρέα Φλουράκη.
Στον κινηματογράφο συμμετείχε σε σειρά ταινιών μικρού και μεγάλου μήκους. Στην τηλεόραση μετά τις σειρές “Έξαψη” (2021) και “Μια νύχτα του Αυγούστου” ακολούθησε η πολυσυζητημένη “Μάγισσα” στον ΑΝΤ1. Τώρα η Ντένια Ψυλλιά με την ομάδα Anima και υπό τη σκηνοθετική μπαγκέτα της Ρουμπίνη Μοσχοχωρίτη καταπιάνεται με ένα από τα πιο ζέοντα και διαχρονικά έργα του παγκόσμιου ρεπερτορίου. Η κουβέντα μας με αφορμή τον σαιξπηρικό κόσμο έγινε αφετηρία μιας συζήτησης σχετικά το επίκαιρο του κλασικού θεάτρου και την έννοια της καταπίεσης, κοινωνικά και έμφυλα.
– Στον Ριχάρδο Γ’ που ανεβάζετε ποια είναι η διαφοροποίηση από το κλασικό σαιξπηρικό έργο και πως επιδρά αυτό στον δικό σου ρόλο;
Υπάρχει η συνθήκη θέατρο μέσα στο θέατρο, που υποδηλώνει ότι δεν κάνουμε το έργο του Σαίξπηρ αυτό καθαυτό ολοκληρωμένο. Η υπόθεση αφορά έναν θίασο ηθοποιών που κάνει πρόβες για να ανεβάσει τον Ριχάρδο. Στην παράσταση δεν παρουσιάζονται όλες οι σκηνές του έργου, αλλά κυρίως οι πιο σημαντικές που βοηθούν στην ροή του και στο να καταλάβει ο θεατής την υπόθεση. Όμως αυτές οι σκηνές είναι οι πραγματικές κλασικές σκηνές του Σαίξπηρ. Δεν έχουν υποστεί σεναριακή αλλοίωση, παρά μόνο σκηνοθετική. Όπως επίσης, υπάρχουν όλες οι σκηνές της Λαίδης Άννας στην παράσταση, επομένως προσωπικά, υποδύομαι την Άννα, όπως θα την υποδυόμουν αν έπαιζα στον κλασικό Ριχάρδο.
– Τι σου κέντρισε το ενδιαφέρον ώστε να πεις το “ναι” στη συμμετοχή σου στην παράσταση;
Αρχικά είχα ένα καλό ένστικτο. Ένιωσα ότι θα υπάρξει καλή ομάδα. Κάτι το οποίο επαληθεύτηκε. Τα παιδιά είναι πραγματικά όλοι ένας κι ένας. Χαίρομαι πολύ που δουλεύω μαζί τους. Επίσης, μου αρέσει το κλασικό θέατρο. Ήθελα να παίξω Σαίξπηρ. Βέβαια νομίζω ότι η διασκευή του Φλουράκη μου κέντρισε περισσότερο το ενδιαφέρον. Τέλος, μετά από έναν χρόνο γυρισμάτων, νομίζω είχα την ανάγκη να κάνω θέατρο. Οπότε η συνθήκη του Ριχάρδου «έκατσε» σε πολύ όμορφο timing. Θα ήθελα να ευχαριστήσω επίσης την Ρουμπίνη Μοσχοχωρίτη που με εμπιστεύτηκε.
– Ποιο είναι κατά την επαφή σου ως τώρα με το έργο σου το πιο απαιτητικό κομμάτι του;
Η πρώτη σκηνή της Άννας με τον Ριχάρδο. Στη συγκεκριμένη σκηνή, ο Ριχάρδος συναντάει την Άννα, η οποία θρηνεί το νεκρό πεθερό της. Ενώ λοιπόν γνωρίζει ότι ο Ριχάρδος της έχει σκοτώσει τον πεθερό αλλά και τον άντρα της, παρόλα αυτά, μετά από υπόγεια, χειριστικά τεχνάσματα του Ριχάρδου, πείθεται να τον παντρευτεί. Η δυσκολία έγκειται στην μετάβαση από την οργή και το μίσος προς το Ριχάρδο, προς την δεκτικότητα της να γίνει γυναίκα του. Δεν θα κρύψω ότι με αγχώνει πολύ αυτή η σκηνή. Αλλά από την άλλη, σκέφτομαι ότι οι προκλήσεις, μας ενδυναμώνουν. Και είμαι ευγνώμων που έχω την ευκαιρία να παίζω τέτοιες σκηνές και να μαθαίνω από αυτές.
– Κατά τη γνώμη σου, ο Ριχάρδος ως θεατρική περσόνα και συνθήκη πόσο και πως είναι επίκαιρος στο σήμερα;
Ο σκοπός του Ριχάρδου είναι ένας, να ανέβει στην εξουσία. Στον κόσμο υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν πολλοί Ριχάρδοι. Μπορεί να μη σκοτώνουν ανθρώπους, αλλά χρησιμοποιούν άλλα μέσα για να πετύχουν τους στόχους τους. Μπορεί το έργο να είναι «ιστορικό» αλλά προαναγγέλλει το σήμερα. Ο Σαίξπηρ με μαεστρία δημιούργησε έναν χαρακτήρα που θα είναι πάντα επίκαιρος, γιατί αντικατοπτρίζει την εγωιστική φύση του ανθρώπου, να ανέβει ψηλά, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον καθένα. Όπως επίσης δείχνει και την ματαιότητα όλου αυτού. Παρουσιάζει έναν άνθρωπο, χωρίς ίχνος ενοχής, δίχως καμία αναστολή. Έναν άνθρωπο που η εξουσιολατρεία του έχει θολώσει τόσο το μυαλό που δεν υπολογίζει τίποτα και κανέναν. Και όλα αυτά, για το τίποτα, αφού ο Ριχάρδος πεθαίνει στη μάχη. Τέλος, είναι απίστευτο το πως ένας τέτοιος άνθρωπος καταφέρνει εν τέλει να σε γοητεύσει με τη δύναμη του. Πως οι άνθρωποι με κάποια εξουσία η δύναμη καταφέρνουν τελικά να κερδίσουν τον θαυμασμό. Γιατί έτσι ήταν και θα είναι ο άνθρωπος. Θα κακολογεί το κοινωνικά και φαινομενικά ανώτερο του, αλλά ταυτόχρονα θα «κρέμεται» από αυτό.
– Βλέπεις αναλογίες από την χρονική αφετηρία του έργου με το παρόν;
Πιστεύεται ότι το έργο γράφτηκε γύρω στο 1590-1595 και αναφέρεται στον πόλεμο των δύο Ρόδων που είχε ξέσπασε στην Αγγλία, για την διαδοχή του θρόνου. Αυτή είναι η αφετηρία, ώστε να παρουσιάσει μετά τις κινήσεις του Ριχάρδου μέχρι να γίνει βασιλιάς της Αγγλίας. Μιλάμε για μία εντελώς διαφορετική εποχή αλλά ταυτόχρονα, αρκετά όμοια. Σε έναν τότε πόλεμο, ένας άνθρωπος προσπαθεί να ανέβει στην εξουσία. Παρομοίως, στο σήμερα σε έναν οικονομικό πόλεμο, προσπαθούν άνθρωποι να επικρατήσουν. Ο Σαίξπηρ δίνει μια προοικονομία. Όπως ο Ριχάρδος σκοτώνει εν ψυχρώ ψυχές, έτσι και στο σήμερα, κυβερνήσεις και μεγάλες δυνάμεις, σκοτώνουν υπογείως ανθρώπους για οικονομικά συμφέροντα. Επομένως μπορεί η εποχή να είναι διαφορετική, αλλά τα κίνητρα των ανθρώπων δεν διαφέρουν και τόσο. Μπορεί μετά από τόσους αιώνες, να μιλάμε πλέον για δημοκρατία και κράτος δικαίου αλλά αν το δούμε εκ του βάθους, είμαστε ακόμη υποχείρια. Με διαφορά, ότι δεν είμαστε υποχείρια ενός ανθρώπου, αλλά μιας μάζας εξουσιαστών.
– Μιλώντας για θέατρο και την έμφυλη διάστασή του συμπληρώνουμε τρία χρόνια μετά το ξέσπασμα του #MeToo. Είμαστε σε καλύτερο σημείο θεωρείς ως προς την αντιμετώπιση του φαινομένου της έμφυλης βίας και καταπίεσης στο θέατρο και τον χώρο γενικότερα;
Ακόμα και τα τρία χρόνια που λες, μου φαίνονται τόσο λίγα, όταν αυτές οι συμπεριφορές υπάρχουν επί χρόνια και θάβονται και καταπιέζονται. Προφανώς, επειδή ακριβώς μαθεύτηκαν πολλά και κάποιοι πλέον τρέμουν στην ιδέα να αποκαλυφθούν, τα πράγματα ίσως είναι σε ένα βαθμό πιο ήρεμα. Θεωρώ ότι πλέον, λόγω φόβου, δεν υπάρχει με την ίδια ευκολία εμφύλη η σεξουαλική βία στο χώρο. Δυστυχώς όμως δεν ξέρω αν θα εξαλειφθεί εντελώς. Επίσης υπάρχουν άνθρωποι που ακόμα θάβουν μέσα τους καταστάσεις, από φόβο ή ντροπή. Στο έργο ας πούμε, ο ηθοποιός αποκαλύπτει την παρενόχληση και τον βιασμό του πολλά χρόνια μετά. Είναι κρίμα , που ενώ έχει επέλθει το #metoo και υπάρχει υποστήριξη, δεν λέγονται όλα. Υπάρχουν άνθρωποι που την «έβγαλαν λάδι» και συνεχίζουν. Ελπίζω στα επόμενα χρόνια, να αλλάξει αυτό.