Ο Κωνσταντίνος Αβράμης ασχολείται με το θέατρο από αντιδραστικότητα
Με αφορμή τη νέα του παράσταση ""/oRt I.", ο σκηνοθέτης, συγγραφέας και δραματουργός μας μιλάει για την προσωπική και ιδιαίτερη σχέση του με το θέατρο.
Γεννημένος το 1998 στην Αθήνα, ο Κωνσταντίνος Αβράμης αφού σπούδασε φιλοσοφία στο πανεπιστήμιο Αθηνών, έγινε μέλος της θεατρικής ομάδας ΔρΥς και έκτοτε άρχισε να εστιάζει και να ερευνά τον κόσμο του θεάτρου, έναν κόσμο που όπως μας λέει, απαιτεί από εκείνον όλα όσα δεν έχει. «Ακόμα» θα τολμήσουμε να προσθέσουμε εμείς στην προηγούμενη πρόταση, αφού δεν έχει σταματήσει να διευρύνει τους γνωστικούς του θεατρικούς ορίζοντες και κυρίως να μην εφησυχάζεται.
Τελειόφοιτος του μεταπτυχιακού προγράμματος comparative dramaturgy and performance research (πανεπιστήμιο Goethe Φρανκφούρτης / Uniarts Helsinki), έχει ασχοληθεί με τη θεατρική γραφή, την υποκριτική, τη δραματουργία, ενώ αυτή την περίοδο βρίσκεται σε εντατικές πρόβες για τη νέα του παράσταση με τον πρωτότυπο τίτλο “/oRt I.“.
Ο Κωνσταντίνος υπογράφει τη σκηνοθεσία και τη δραματουργία της παράστασης και λίγο πριν την πρεμιέρα μας μίλησε για το θέατρο, το ρόλο της φιλοσοφίας στην καλλιτεχνική του εξέλιξη και μας απάντησε στα ερωτήματα που μας γεννήθηκαν για το “/oRt I.”, που θα παίζεται κάθε Δευτέρα και Τρίτη στο ΠΛΥΦΑ.
– Κωνσταντίνε, τι σε οδήγησε να ασχοληθείς με τη σκηνοθεσία, τη δραματουργία, την υποκριτική και γενικά με το θέατρο;
Μάλλον τίποτε. Αισθάνομαι πως είμαι ο πιο ακατάλληλος άνθρωπος για να αφηγούμαι ιστορίες. Κολλάω σε ιδέες, εμμένω σε λεπτομέρειες που δεν ωφελούν, πολλές φορές δυσκολεύομαι να γίνω κατανοητός από τους ηθοποιούς μου, δεν εξηγώ τα πράγματα σωστά. Η γλώσσα του θεάτρου δεν μου είναι οικεία. Οπότε, νομίζω πως ασχολούμαι με το θέατρο από αντιδραστικότητα. Είναι ένας κόσμος που απαιτεί από εμένα όλα όσα δεν έχω και γι’ αυτό όσα προσφέρω είναι όσα οι άλλοι θα απέρριπταν. Οι περισσότερες σκηνοθέτριες έχουν έναν πυρηνικό λόγο, μια προσωπική σχέση με τη σκηνοθεσία, και την πονούν. Αν πάψω να ενοχλούμαι από τις παραστάσεις μου, εκτιμώ πως θα πάψω να φτιάχνω παραστάσεις. Θα βρω να κάνω κάτι άλλο που θα με κάνει να αισθάνομαι ξανά ανεπαρκέστερος.
Φωτ.: Γιάννης Παπαϊωάννου / Olafaq
– Η φιλοσοφία τι ρόλο διαδραματίζει στην καλλιτεχνική σου εξέλιξη;
Η φιλοσοφία μου ακούγεται κάπως νεφελώδης λέξη. Την γράφει το πτυχίο μου, αλλά δεν ξέρω τι σημαίνει. Αμφισβητώ το νόημα κάθε λέξης που χρησιμοποιώ, ναι. Είναι αυτό φιλοσοφία; Μου είναι αδύνατον να παίρνω αποφάσεις, γιατί ακόμα και στην πιο κραυγαλέα και ηθικά αποσαφηνισμένη κατάσταση μπορώ να επινοήσω επαρκή και ίσα αντεπιχειρήματα. Αυτός είναι και ένας από τους πυλώνες του /oRt I. Είναι αυτό φιλοσοφία; Δεν είμαι σίγουρος πώς μπορεί να κανείς να παράγει τέχνη αφιλοσόφητα. Αισθάνομαι και λίγο παγιδευμένος στο να αναζητώ πού τελειώνει το παιχνίδι της γλωσσανάλυσης και πού ξεκινούν τα γλωσσικά βασανιστήρια. Αυτό ακούγεται μάλλον σαν να είναι φιλοσοφία.
– Μέρος του μεταπτυχιακού σου έγινε στη Φινλανδία, όπου και δούλεψες. Τι έχεις αποκομίσει από αυτή την εμπειρία; Ποια είναι τα “εργαλεία” που έχεις λάβει;
Είναι κυρίως μη θεατρικά. Και δεν χωρούν ακριβώς σε μία απάντηση. Κάτι στην εμπειρία της ακραίας φύσης επικοινωνεί με την εμπειρία της κενής σκηνής. Κάπως έμαθα, από ανάγκη, να σκέφτομαι έξω από τα όρια της μητρικής μου γλώσσας, να χειρονομώ, για να κατανοήσω. Είδα, επίσης, μία χώρα που σέβεται τους καλλιτέχνες της, που τους προσφέρει ασφαλείς και αξιοπρεπείς συνθήκες εκπαίδευσης και εργασίας. Αυτό ήταν κάπως συγκινητικό: βρισκόμουν στο Ελσίνκι την περίοδο που οι δραματικές σχολές και οι κρατικές σκηνές της Ελλάδας τελούσαν υπό κατάληψη. Μιλούσα με ανθρώπους που θεωρούσαν αφύσικο το να μην μπορείς να επιβιώσεις από την τέχνη στην οποία προσφέρεις τις ώρες και τις ημέρες σου. Ίσως αυτό: σπουδάζοντας και δουλεύοντας στο εξωτερικό, βλέποντας παραστάσεις, κατάλαβα ποια είναι τα χαρακτηριστικά και τα όρια των δικών μας συνθηκών.
Φωτ.: Γιάννης Παπαϊωάννου / Olafaq
– Πες μας λίγα λόγια για την παράσταση “/oRt I.”. Τι σημαίνει ο τίτλος;
Ο τίτλος είναι ένα παλίμψηστο που επανανοηματοδοτείται διαρκώς, όπως και η παράσταση. Φαινομενικά, βλέπουμε την ιστορία τριών κοριτσιών που εκπαιδεύονται, με βία, για να αλλάξουν τον τρόπο που φέρονται, μιλούν και σκέφτονται· και έπειτα αφηγούνται, χαμογελαστές, μια αιματηρή ιστορία. Αντλήσαμε έμπνευση από δύο σπουδαία έργα του γερμανόφωνου θεάτρου, τον “Κάσπαρ” του Πέτερ Χάντκε και τον “Οράτιο” του Χάινερ Μίλλερ, και συνθέσαμε μια καινούργια δραματουργία που σέβεται τις καταβολές της αλλά αποτελεί μια καινούργια, ανείπωτη ως τώρα αφήγηση. Και ο τίτλος; Ενίοτε παράγγελμα και άλλοτε αναγραμματισμός, ταυτόχρονα παρήχηση και, κυριολεκτικά, μετάφραση στα γερμανικά, όπου “Ort” σημαίνει τόπος.
– Υπάρχει κάποιος μηχανισμός που έχεις ακούσια θαυμάσει και χρειάζεσαι να τον ξορκίσεις, όπως αναφέρεις στο σκηνοθετικό σου σημείωμα;
Χρειάζεται να μεγαλώσουμε κάπως μέσα σε ένα πλαίσιο, όσο εσφαλμένο κι αν είναι, για να μπορέσουμε να το υπερβούμε. Αλλιώς από που θα αντλήσεις τις λέξεις με τις οποίες θα ασκήσεις την κριτική σου; Είμαι ο καλός μαθητής, εκείνος που δεν θέλει να στενοχωρήσει κανέναν, ο άνθρωπος που αναζητά τις λέξεις που δεν θα πληγώσουν. Αλλά μερικές φορές είναι πιο σημαντικό να καρφώνονται σαν πρόκες οι λέξεις, παρά να χαϊδεύουν. Ας είμαστε ακριβείς: στην Ουκρανία δεν συνέβη πόλεμος αλλά εισβολή, στην Παλαιστίνη γενοκτονία και όχι αυτοάμυνα, και όταν σε δολοφονεί ο σύντροφος σου δεν επαρκεί ο όρος “ανθρωποκτονία”.
Φωτ.: Γιάννης Παπαϊωάννου / Olafaq
Τελικά, μπορούμε να διατηρούμε την ιδεολογία μας κόντρα στο ένστικτο της επιβίωσης;
Όχι. Αλλά ας προσπαθούμε. Τα έχουμε συνηθίσει όλα. Ας αντισταθούμε σε κάτι, ακόμα κι αν φαίνεται παράλογο. Η ίδια η λέξη “ιδεολογία” ηχεί τόσο παλιομοδίτικη. Είναι; Είμαι;
Ποιο είναι το θέατρο που θέλεις να κάνεις; Έχεις κάποιο συγκεκριμένο όραμα;
Θέλω να μιλήσω με ανθρώπους, να τους πω πως υπάρχει μια αίθουσα, ένας κόσμος που εδώ και μήνες τον ετοιμάζουμε και τον στολίζουμε. Απ’ έξω μπορεί να φαίνεται ασήμαντος. Εκ των έσω φέρει τα παιδικά μου βάρη, τις δυσκολίες μου, τις συναισθηματικές μου ανημπόριες, τις λέξεις μου και τις σκέψεις μου γυμνές και ανυπόδητες. Το όραμά μου (ανάθεμά με γι’ αυτή τη λέξη) είναι να συνεχίσω να κάνω άτσαλο και τραχύ θέατρο, παραστάσεις με λάθη, παραστάσεις που δοκιμάσαμε με εντιμότητα να κάνουμε κάτι που δεν είχαμε δει αλλού. Και φυσικά και θα αποτύχει, αλλά δεν έχω αυτή τη στιγμή πρόχειρο κάποιον διαφορετικό τρόπο ύπαρξης.
Μπορούμε να πούμε ότι το θέατρο πρέπει να διαδραματίζει κάποιο συγκεκριμένο ρόλο; Αν ναι, ποιος είναι αυτός;
Να καταλάβει γιατί υπάρχει. Θέλω να πω, ως κοινό βλέπουμε τόσες βαρετές, ανέμπνευστες, ανερυθρίαστα αναξιοπρεπείς παραστάσεις. Γιατί επιστρέφει το κοινό σε μία θεατρική αίθουσα; Είναι ανεξήγητο. Ως δημιουργοί, κάνουμε ίσως την πιο κακοπληρωμένη και επισφαλή δουλειά στην Ευρώπη. Γιατί επιστρέφουμε και προγραμματίζουμε καινούργιες παραστάσεις; Είναι παρανοϊκό. Για μένα το θέατρο υπάρχει εντελώς άχρηστα, κόντρα σε κάθε αιτιότητα. Ο ρόλος του είναι ακριβώς αυτό: να είναι πραγματικά έξω από τον μηχανισμό της χρησιμοθηρικότητας, στον οποίο έχουν υποταχθεί όλες οι υπόλοιπες ασχολίες μας.
Την αυθεντική και σπάνια ποιητική τέχνη του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη προσπαθεί να αποδώσει η παράσταση του Δήμου Αβδελιώδη, με τον Θεμιστοκλή Καρποδίνη.
Την αυθεντική και σπάνια ποιητική τέχνη του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη προσπαθεί να αποδώσει η παράσταση του Δήμου Αβδελιώδη, με τον Θεμιστοκλή Καρποδίνη.
