Καταιγιστικές είναι οι εξελίξεις μετά τη δημοσίευση του προεδρικού διατάγματος 85/2022 (ΦΕΚ 232/Α/17-12-2022) για τον «Καθορισμό προσόντων διορισμού σε φορείς του Δημοσίου (Προσοντολόγιο-Κλαδολόγιο)» (ΦΕΚ 232/Α/17-12-2022) το οποίο αναγνωρίζει στους αποφοίτους δραματικών σχολών προσόντα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (ΔΕ).

Η Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου τελεί υπό κατάληψη, η Δραματική Σχολή Αθηνών – «Γ. Θεοδοσιάδης» ανακοινώνει πως θα κινηθεί νομικά εναντίον του από 17/12/22 Προεδρικού Διατάγματος αρ. 85 που παραβιάζει κατάφωρα τις διατάξεις του Ν. 1158/81 ”Περί οργανώσεως και διοικήσεως σχολών Ανωτέρας Καλλιτεχνικής Εκπαιδεύσεως κλπ.” (ΦΕΚ 127 /Α / 81) και του Π.Δ. 370/83 ”Κανονισμός οργάνωσης και λειτουργίας Ανωτέρων Σχολών Δραματικής Τέχνης (Τμ. Υποκριτικής” (ΦΕΚ 130 /Α / 83), σύμφωνα με τα οποία «η καλλιτεχνική εκπαίδευση ανήκει στην Ανώτερη βαθμίδα εκπαίδευσης», ο υφυπουργός κ. Γιατρομανωλάκης δήλωσε ότι το διάταγμα υπογράφεται από τα Υπουργεία Οικονομικών, Εσωτερικών και Παιδείας και δεν αφορά τις προσλήψεις σε σχολεία, αλλά σε Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης και άλλους δημόσιους φορείς ενώ η κ. Σακελλαροπούλου απάντησε δημόσια, πράγμα που πράττει σπάνια, ενώ βρέθηκε στο Εθνικό Θέατρο για να παρακολουθήσει την παιδική παράσταση «Η Χάιντι και τα Βουνά». Η σκηνοθέτρια της παράσταση Ιώ Βουλγαράκη, ο σκηνοθέτης Δημήτρης Καραντζάς, ο σκηνοθέτης και ηθοποιός Αργύρης Ξάφης και η ποιήτρια και σπουδάστρια του Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου Παυλίνα Μάρβιν σχολιάζουν τα τεκταινόμενα στο Olafaq.

Ιώ Βουλγαράκη: Γιατί να μείνει κάποιος να σπουδάσει στην Ελλάδα αφού βλέπει πώς αντιμετωπίζεται; 

Είμαι καθηγήτρια στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών και από πέρσι καθηγήτρια σκηνοθεσίας στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου και το λέω γιατί πιστεύω πολύ στην Εκπαίδευση. Αυτό που γίνεται τώρα δεν είναι κάτι καινούριο αλλά επισφραγίζει ένα προβληματικό καθεστώς. Η αντιμετώπιση από την Πολιτεία είναι η επιτομή αυτού του μοναδικού φαινομένου που συμβαίνει στην Ελλάδα. Από τη μια έχουμε υποτιθέμενο σεβασμό -Επίδαυρος, αρχαιολαγνεία, «παράγουμε πολιτισμό» και άλλα τέτοια αφηγήματα που κατασκευάζονται κάθε φορά που τα χρειαζόμαστε- και από και πέρα επί της ουσίας οι καλλιτέχνες είμαστε αόρατοι ως επαγγελματίες για το Κράτος. Δεν ξέρω άλλο ευρωπαϊκό κράτος που συμβαίνει κάτι τέτοιο.

Για εμένα το πιο επικίνδυνο σε όλο αυτό είναι, πέρα από την προφανή απαξίωση, ότι μια τέτοια στάση της Πολιτείας μπορεί να καλλιεργήσει κυνισμό εκ των έσω δηλαδή των ίδιων των ανθρώπων που μπαίνουν τώρα, στην αρχή της ζωής τους, στην εκπαίδευση με την προοπτική να βγουν μετά στον χώρο του θεάτρου. Αρχίζει όλο αυτό να τροφοδοτεί εκ τω έσω μια απαξίωση, που θα φανεί μέσα στα χρόνια. Γιατί να μείνει κάποιος να σπουδάσει στην Ελλάδα αφού βλέπει πώς αντιμετωπίζεται; Γιατί να μην πάει να σπουδάσει έξω και να επιστρέψει με ένα πτυχίο που θα έχει ισχύ; Παρεισφρέει στην δική μας αντίληψη για τη δουλειά μια αυτό-υποτίμηση. Ούτως ή άλλως η ζωή και η αγορά εργασίας μπορεί να θρέψει τον κυνισμό και την σκληρότητα, και το μόνο αντίδοτο σε αυτό είναι η πίστη στα εφόδια, στην εκπαίδευση και εν τέλει στην παιδεία. Με φοβίζει πολύ περισσότερο αυτό που συμβαίνει για τις γενιές που έρχονται παρά για όλους εμάς.

Στους μαθητές μου θα πω ότι θα πρέπει να αντιληφθούν όσο πιο έγκαιρα σε ποιο πλαίσιο βρίσκονται και σε ποια χώρα ζουν. Θα τους καλέσω να βρουν τον τρόπο μέσα από το δικό τους αίτημα μαθητείας, που δεν έχει να κάνει μόνο με τη Σχολή και το χαρτί, να δώσουν τον αγώνα, αρθρώνοντας τη φωνή τους και απαιτώντας, μαζί με εμάς, όσα δικαιούνται χωρίς να χάσουν τη βαθιά, εσωτερική ανάγκη τους για αυτή τη δουλειά˙ αντιθέτως αυτή η ανάγκη να τροφοδοτήσει τις διεκδικήσεις τους. Στην Ελλάδα δουλεύω στο θέατρο μόνο 10 χρόνια. Κι όμως πολλές φορές έχω πει «δεν μπορώ άλλο, δεν μπορώ να είμαι πάντα στο περιθώριο». Ο καλλιτέχνης είναι πάντα περιθώριο σε αυτή τη χώρα και αυτό είναι εύκολο να σε κάμψει. Δεν πρέπει να συμβεί αυτό, πρέπει να κρατήσουν γερά.

Σκηνοθετώ την παιδική παράσταση «Η Χάιντι και τα βουνά» στο Εθνικό Θέατρο. Σήμερα το πρωί ήρθε στην παράσταση η κ. Σακελλαροπούλου. Διαβάσαμε ενώπιον της μια παράγραφο της ανακοίνωσης του ΣΕΗ, όχι ολόκληρη γιατί από κάτω είχαμε 300 παιδάκια που θα κουραζόντουσαν, και μια δικιά μας προσθήκη-τοποθέτηση ως θιάσου για να εκφράσουμε ενώπιον του ανώτατου θεσμικού εκπροσώπου του Κράτους την απογοήτευσή μας για το πώς θίγεται η επαγγελματική μας υπόσταση. Η κ. Σακελλαροπούλου ζήτησε να απαντήσει και όντως ανέβηκε στη σκηνή. Η απάντησή της ήταν η αναμενόμενη. Δήλωσε ότι πραγματικά πιστεύει ότι είναι πρόβλημα αυτό, πώς χρειάζεται λύση αλλά από εκεί και πέρα ενώ δεν συνηθίζει να απαντάει δημόσια είναι μια ευκαιρία το ότι βρέθηκε εκεί και μας ευχαρίστησε που της απευθύναμε τον λόγο. Συνέχισε λέγοντας ότι ο ρόλος της ήταν να υπογράψει κάτι που έχει ήδη περάσει από το υπουργείο Εσωτερικών και από το Συμβούλιο της Επικρατείας και ότι όσον αφορά το νομικό κομμάτι η δική της σφραγίδα και υπογραφή είναι εντελώς τυπική και η αρμοδιότητα είναι του αντίστοιχου υπουργού. Αυτό είναι μια πραγματικότητα. Συνταγματικά όντως έτσι είναι διαμορφωμένος ο ρόλος της. Αυτό επί της ουσίας δεν ξέρω αν αλλάζει κάτι γιατί και η δική μας απεύθυνση δεν ήταν προσωπική. Ήταν μια απεύθυνση στο ανώτατο θεσμικό εκπρόσωπο του Κράτους. Αν και στο καθαρά τεχνοκρατικό κομμάτι έτσι έχει διαμορφωθεί ο ρόλος της, η δική μας σκέψη είναι γιατί τότε  να μας αφορά ποιος βρίσκεται σε αυτόν τον ρόλο; Περιμένουμε μια έγνοια, πρωτοβουλία, παρέμβαση. Από την άλλη τώρα που το σκέφτομαι νομίζω πως είναι εξαιρετικά σημαντικό το γεγονός ότι δημόσια είπε πως έχουμε δίκιο. Δηλαδή ίσως γίνει αυτό ένα μέσο πίεσης. Ήταν πάντως μια ψύχραιμη καθαρή στιγμή διαλόγου, ακόμη κι αν άφησε την αίσθηση ότι ζούμε σε δύο διαφορετικές πραγματικότητες.

Δημήτρης Καραντζάς: Νιώθω ότι βρισκόμαστε σε ένα ασφυκτικό περιβάλλον που πρέπει να διεκδικηθεί το αυτονόητο 

Δεν καταλαβαίνω πως σε μια ανύποπτα χρονική στιγμή αποφασίζεται, σχεδόν υπογείως, με Προεδρικό Διάταγμα, μια τέτοια ακραία κίνηση ακύρωσης. Ειλικρινά, αυτή τη στιγμή το κεφάλι μου είναι γεμάτο ερωτήματα. Μιλάμε πια για μια χρόνια μάχη που δεχόμαστε. Ξεκινήσαμε από την απαξίωση του κλάδου σε σχέση με το ότι έπρεπε να παρακαλέσουμε και να πείσουμε πως και εμείς είμαστε επαγγελματίες άρα δικαιούμαστε να παίρνουμε κάποιο επίδομα επί κορονοϊού, μετά από την αντιμετώπιση ότι το θέατρο είναι η πιο μολυσματική πηγή κορονοϊού –κάτι που δεν προέκυπτε από πουθενά- και γι’ αυτό είναι το τελευταίο που θα ανοίξει, μετά η λογική ότι μας επιτρέπουν να υπάρχουμε και να λειτουργούμε αλλά ως ανειδίκευτοι. Όλα αυτά μαζί ξεπερνούν τη κοινή λογική, πλέον δεν μπορούν να επικαλεστούν την άγνοια. Αν ενώσεις τις τελίτσες βλέπεις μια επίμονη υποβάθμιση του Πολιτισμού, ενώ τόσα χρόνια ακούμε τόσα κούφια λόγια γι’ αυτόν και την Ελλάδα.

Διάφοροι θεατρόφιλοι πολιτικοί και πολιτικά πρόσωπα ενδιαφέρονται μόνο να φωτογραφηθούν με καλλιτέχνες, παρότι τους αντιμετωπίζουν ως ήσσονος σημασίας εργαζόμενους. Τι ακριβώς επιδιώκουν μέσα από τις επισκέψεις τους στα θέατρα;

Δεν καταλαβαίνω πού βρισκόμαστε. Νιώθω ότι βρισκόμαστε σε ένα ασφυκτικό περιβάλλον που πρέπει να διεκδικηθεί το αυτονόητο. Όταν καταργούνται συλλήβδην τα πτυχία δεν θεωρώ ότι ανοίγει καμία συζήτηση για την κατάσταση των σχολών, αντιθέτως κλείνει απολύτως.

Όταν καταργείς τα εχέγγυα τα πάντα μπορούν να συμβούν. Δεν θα μου κάνει εντύπωση να βγει νύχτα ένα Προεδρικό Διάταγμα, σαν αυτό που βγήκε τώρα, και να λέει ότι όσοι δεν έχουν ένα συγκεκριμένο πλαίσιο εκπαίδευσης δεν θα μπορούν να δουλέψουν. Δεν θα μου κάνει εντύπωση να συμβεί αυτό σε μια κοινωνία που είναι απολύτως ελεγχόμενη και παραδομένη σε ό,τι φαντασιώσεις και δυστοπίες ονειρεύονται οι διάφοροι κυβερνώντες και οι συν αυτών. Αυτό που συνέβη είναι απολύτως διαχωριστικό και ακυρωτικό.

Επίσης, δεν καταλαβαίνω το ότι το υπουργείο Πολιτισμού δεν είχε ενημερωθεί σχετικά. Και τώρα που ενημερώθηκε τι κάνει; Διάβασα κάπου ότι «θα τεθούν τα δίκαια αιτήματα και θα δοθούν σαφείς απαντήσεις» . Αυτό είναι ό,τι πιο γενικό έχει ακουστεί. Εκεί πρέπει να παρθεί μια θέση.

Πρέπει να ακυρωθεί ένα Προεδρικό Διάταγμα που επικυρώθηκε από μια Πρόεδρο που κατά τ’ άλλα δηλώνει θεατρόφιλη και πηγαίνει και φωτογραφίζεται σε πρεμιέρες. Γιατί πηγαίνει και βλέπει να κάνουν Τέχνη κάποιοι ανειδίκευτοι που με τη βούλα της δεν έχουν κάποια αναγνώριση;

Αργύρης Ξάφης: Στους μαθητές μου θα πω ότι θα παλέψουμε μαζί ώστε αυτή η βλακεία να ανακληθεί και πως θα κάνω μαζί τους ό,τι χρειαστεί για να γίνει αυτό.

Δεν είχαμε καμία σχετική ενημέρωση. Άλλωστε όλες οι κινήσεις των σωματείων μας και των σχολών ήταν προς την ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση, δηλαδή του να βρεθεί τρόπος ώστε να υπάρξει κάποιου είδους διαβάθμιση και στις δραματικές σχολές ούτως ώστε να μπορούν οι φοιτητές να συνεχίσουν απρόσκοπτα τις σπουδές τους και να κάνουν για παράδειγμα ένα μεταπτυχιακό όπως γίνεται σε όλο τον πλανήτη.

Το πιο πιθανό είναι ότι έγινε ένα lobbying των πανεπιστημιακών προς την κυβέρνηση σε συνδυασμό με το ότι ο κλάδος των ηθοποιών ήταν εκείνος που αντιμίλησε στην κυβέρνηση περισσότερο από όλους. Θεωρώ ότι μια εκδικητική κίνηση γιατί είναι τόσο αλλοπρόσαλλη που δεν μπορώ να καταλάβω κάποιον άλλο λόγο πέραν από μια μικρότητα και κακία προς τους ηθοποιούς που τόλμησαν να τα βάλουν με τη παντοδύναμη κυβέρνηση. Δεν ντρέπονται καθόλου και τριγυρνούν στα θέατρα για να φωτογραφηθούν με τους ηθοποιούς.

Θα δικαιούμαστε λιγότερα επιδόματα, δεν θα μπορούμε να κάνουμε ούτε καν ένα μεταπτυχιακό στην Ελλάδα, μέχρι τώρα μπορούσαμε να μπούμε με κατατακτήριες στο Θεατρικών Σπουδών μπαίνοντας στο τρίτο έτος. Δεν λέω ότι όλα ήταν καλά. Πολλά ήταν στον αέρα και ήταν προς επίλυση αλλά αυτό που υπήρχε μέχρι τώρα έδινε την δυνατότητα να προχωρήσει η κουβέντα προς μια θετική κατεύθυνση για τα θύματα αυτής της ιστορίας, που είναι κυρίως οι σπουδαστές. Όχι όμως μόνο αυτούς αφού πλέον θεωρούμαστε όλοι αναδρομικά απόφοιτοι λυκείου. Ο Κωνσταντίνος Ρήγος, διευθυντής μπαλέτου στην Εθνική Λυρική Σκηνή είναι πλέον ένας απόφοιτος λυκείου.

Στους μαθητές μου στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών θα τους πω ότι θα παλέψουμε μαζί ώστε αυτή η βλακεία να ανακληθεί και πως θα κάνω μαζί τους ό,τι χρειαστεί για να γίνει αυτό.

Παυλίνα Μάρβιν: Πρέπει να αποφασιστεί πώς θα δράσουμε μέσα στα Χριστούγεννα αλλά και από το νέο χρόνο. Δεν μπορεί να σταματήσει εδώ η κινητοποίηση 

Χθες είχαμε ούτως ή άλλως Γενική Συνέλευση ως σπουδαστές και σπουδάστριες της Δραματικής Σχολής (υποκριτική και σκηνοθεσία) του Εθνικού Θεάτρου στην οποία θα συζητούσαμε άλλα θέματα και ενημερωθήκαμε για τις εξελίξεις πολύ αργά. Είναι κάτι που απαιτεί μόνο δυναμικές αντιδράσεις γι’ αυτό και η κατάληψη αποφασίστηκε με πλειοψηφία. Αυτή την ώρα είμαστε συγκεντρωμένοι έξω από το υπουργείο Εσωτερικών, χθες το απόγευμα άνοιξε η Σχολή ώστε να προσέλθουν οι φοιτητές και οι φοιτήτριες άλλων δραματικών σχολών ώστε να συζητήσουμε όλοι μαζί πώς θα απαντήσουμε και θα αντιδράσουμε σε όλο αυτό που συμβαίνει και βγήκε το κείμενο μας που υπογράφεται και από τις άλλες δραματικές σχολές που συμμετείχαν στην ανοιχτή συνέλευση της Κατάληψης.

Το απόγευμα θα επιστρέψουμε στη Σχολή για εργαστήριο και συζήτηση, ελπίζουμε πάλι με τη συμμετοχή και άλλων σχολών, φοιτητών και καθηγητών μας. Είναι δύσκολες ημέρες, λίγο πριν τις γιορτές που πολλοί από εμάς ταξιδεύουν. Προσωπικά δεν πιστεύω ότι αυτό το προεδρικό διάταγμα πέρασε τυχαία στις 17 του Δεκέμβρη. Πρέπει να αποφασιστεί πώς θα δράσουμε μέσα στα Χριστούγεννα αλλά και από το νέο χρόνο. Δεν μπορεί να σταματήσει εδώ η κινητοποίηση.

Όσον αφορά την απάντηση του κ. Γιατρομανωλάκη που λέει ότι δεν θα αλλάξει τίποτα πέρα από την τοπική αυτοδιοίκηση έχω να πω ότι ήδη αυτό είναι πολύ. Το έχω ζήσει προσωπικά καθώς δούλευα πέντε χρόνια στον δήμο Αλίμου ως θεατροπαιδαγωγός και θεωρούσα ότι οι θεατρολόγοι είχαν δίκιο να εξανίστανται με το γεγονός ότι εγώ ήμουν εκεί ενώ ήμουν εντελώς πρακτική, αφού δεν είχα τελειώσει καν δραματική σχολή παρά μόνο ένα διετές εργαστήριο και δούλευα ήδη 12 χρόνια ως κλόουν σε πάρτι. Γι΄αυτό και προχώρησα σε σπουδή πάνω στο θέατρο. Από την άλλη σίγουρα οι θεατρολόγοι έχουν τα συμφέροντά τους στο ζήτημα, υπάρχουν τα δύο ΑΕΙ της Θεσσαλονίκης και της Αθήνας, όμως το να είσαι σκηνοθέτης είναι μια εντελώς άλλη δουλειά. Οπότε δεν δικαιολογείται η ΑΣΚΤ να έχει βρει εδώ και χρόνια τη λύση, και πολύ καλώς την έχει βρει, κι εμείς να περιμένουμε και εγώ δεν ξέρω τι και να ακυρώνεται ακόμη και η κρατική και ιστορική σχολή του Εθνικού.

Τα πτυχία των Εθνικού Θεάτρου και του Ωδείου Αθηνών δεν λέγονται καν πτυχία, ονομάζονται διπλώματα. Να δούμε λίγο πρακτικά τι σημαίνει αυτή η υποτίμηση του θεάτρου μέσα στην εκπαίδευση. Μόνο το καλλιτεχνικό σχολείο μας προσλάμβανε μέχρι τώρα. Τώρα τι θα συμβεί; Ο κ. Γιατρομανωλάκης λέει ότι δεν θα μας επηρεάσει αλλά δεν λέει αλήθεια. Δεν είναι το ίδιο να προσλαμβάνεται κάποιος ως απόφοιτος λυκείου και ως απόφοιτος ανώτατης εκπαίδευσης.

Όσοι έρχονται σπουδαγμένοι από το εξωτερικό λαμβάνουν αναγνώριση ΑΕΙ, κι έρχονται από τριετή εκπαίδευση. Εμείς όμως είμαστε πια απόφοιτοι λυκείου. Έχουμε πλέον να αντιμετωπίσουμε κι αυτό το θέμα.